• İçindekiler
• Katarakt Ameliyatı Nedir
• Katarakt Ameliyatı Neden Yapılır
• Katarakt Ameliyatı Riskleri Nelerdir?
• Ameliyat İçin Hazırlık
• Katarakt ameliyatından ne bekleyebilirsiniz
• Katarakt Ameliyatı Sonrası
• Sonuçları Nelerdir

Katarakt Ameliyatı Nedir

Katarakt ameliyatı, göz merceğinin çıkarılması ve çoğu durumda yapay mercekle değiştirilmesi için gerçekleştirilen bir işlemdir. Katarakt, normalde berrak olan göz merceğinde oluşan bulutlanmadır ve katarakt ameliyatı, bu durumu tedavi etmek için kullanılır. Ameliyat, bir göz doktoru (oftalmolog) tarafından ve ameliyattan sonra hastanede yatmak zorunda olmadığınız anlamına gelen ayakta tedavi esasına göre gerçekleştirilir. Katarakt ameliyatı oldukça yaygın ve güvenli bir işlemdir.

Doğumda var olabilen veya daha sonra gelişebilen kataraktlar gözün merceğinin şeffaflığının kaybedilmesi durumudur. İlk başka çok rahatsız edici olmayabilir ama ilerledikçe körlüğe kadar gidebilir. Kataraktın tek tedavisi ameliyattır. Katarakt ameliyatında hasarlı mercek yeni bir mercekle değiştirilir. Operasyon lokal anestezi altında yapılır ve hastalığın her aşamasında gerçekleştirilmesi mümkündür.

Katarakt günlük aktiviteleri yapmaya engel olabilir ve katarakt hastaları renkleri seçmekte, araba kullanmakta, parlak ışık altında ve kitap okurken sorun yaşayabilirler. Sebepleri arasında genetik, yaş, cilt hastalıkları, ilaç kullanımı, enfeksiyonlar, sigara kullanımı, göze alınan travmalar bulunur. Antioksidan maddelerin katarakt riskini artırdığına ve UV ışınlara karşı koruyan güneş gözlüklerinin katarakt gelişmesini yavaşlattığına dair sonuçlar veren çalışmalar yapılmıştır.

Katarakt ameliyatının üç ana türü vardır.

1- Fakoemülsifikasyon: 30 dakika veya daha kısa süren bu ameliyat modern bir katarakt operasyonudur. Uyuşturucu göz damlalarıyla veya göz bölgesine bir enjeksiyonla hafif bir anestezi yapılır. Genellikle göz bandı kullanılması veya dikiş atılması gerekmez.

2- Ekstrakapsüler Katarakt Ameliyatı: Çok ilerlemiş katarakt vakalarında tercih edilen metottur. Gözün etrafını uyuşturmak için enjeksiyon uygulanır. Bu vakalarda şeffaflığını kaybetmiş lens çözülemeyecek kadar yoğundur. Lens çözülmediğinden veya parçalara ayrılmadığından dolayı tek parçada çıkarılır. Bu da daha büyük bir kesik atılmasını gerektirir. Alınan lensin yerine yapay bir lens yerleştirilir ve kesiği kapatmak için ameliyatlı bölgeye dikiş atılır. Genellikle ameliyattan sonra göz bandı kullanımı gerekir.

3- İntrakapsüler Katarakt Ameliyatı: Bu prosedürde hem görevini yerine getiremeyen lens hem de onu çevreleyen kapsül gözün içinden çıkarılır. Dolayısıyla katarakt ameliyatı türleri arasında en büyük kesiği gerektiren yöntem intrakapsüler katarakt ameliyatıdır. Alınan merceğin görevini üstlenmesi için koyulan yapay lens daha başka bir yere, irisin önüne yerleştirilir. Bu metot ciddi travma sonrasında oluşan kataraktların tedavisinde faydalıdır ancak günümüzde nadiren tercih edilmektedir.

Gözün doğal merceği yani lensi, odaklanmada büyük görev üstlendiğinden, cerrahi operasyon sonrasında yapay merceğin yerleştirilmesi de en iyi görüşü sağlamak adına çok önemlidir. İmplant lens gözden çıkarılan doğal lensin olduğu yere koyulduğu için görüş tekrar sağlanır, periferik görüş, derinlik algısı ve resim boyutu etkilenmez. Yapay lensler genellikle koyulduğu şekilde kalırlar, bakım gerektirmezler, hasta veya diğerleri tarafından fark edilmezler. Katarakt ameliyatı sonrasında konulabilecek çeşitli implant lensler arasında monofokal (tek odaklı), torik ve multifokal (çok odaklı) göz içi lensler bulunur.

1- Monofokal Lens: Günümüzde en çok kullanılan lensler bu lenslerdir. Lensin tüm kısımlarında gücü eşittir ve genellikle hafif bir gözlükle kaliteli uzak görüş sağlarlar. Monofokal yani tek odaklı lensler sadece tek bir uzaklıkta en güçlü odaklanabilirler. Var olan astigmatı tedavi etmezler. Katarakt operasyonu sırasında cerrah gözün çevresine fazladan kesikler yaparak astigmatı da tedavi edebilir. Astigmatın da tedavi edilmesi katarakt ameliyatını daha riskli hale getirmez.

2- Torik Lens: Bu merceklerin belirli bir bölgesi diğer bölgelerden daha güçlüdür. Bu sebeple hem uzak görüşü hem de astigmatı iyileştirmektedir. Ancak bu görevi yerine getirebilmesi için lensin çok belirli bir şekilde ve doğru noktaya yerleştirilmesi gerekir. Hasta yine de okumak, yazmak gibi işlemler için gözlüğe ihtiyaç duyabilir.

3- Multifokal Lens: Multifokal yani çok odaklı göz içi lensler, mercek teknolojisinin geldiği en son noktalardandır. Merceğin birden çok farklı bölgesi, uzak, orta ve yakın görüşü sağlar. Faydalı bir gelişme olsalar da multifokal (çok odaklı) lensleri herkes kolaylıkla kullanamayabilir. Diğer merceklere göre çok daha fazla parlama yapabilirler. Astigmatı iyileştirmezler. Multifokal lensler göze yerleştirildikten sonra lens veya gözlük kullanımı gerekebilir.

Katarakt ameliyatı ile alakalı aklınıza takılan sorularınızı uzmana sor köşesinde göz doktorumuz Op. Dr. Sinan GÖKER cevaplıyor.Katarakt ameliyatının olabilmesi için belirli evrelerin gerçekleşmesi gerekmektedir.Bu evrelerin gerçekleşmesi doktorumuz sorularınızı cevaplıyor.

Katarakt Ameliyatı Neden Yapılır

Katarakt başka bir göz sorununun tedavisine engel oluyorsa da katarakt ameliyatı önerilebilir. Bu, yaşla ilişkili makula dejenenerasyonu ya da diyabetik retinopati gibi diğer göz sorunları olan kişiler için gerekli olabilir. Çünkü katarakt, göz doktorunuzun diğer göz sorununu takip edebilmek için, gözünüzün arka kısmını muayene etmesini zorlaştırır.

Çoğu durumda, katarakt ameliyatı için beklemek gözünüze zarar vermez, yani seçeneklerinizi gözden geçirmek için vaktiniz olacaktır. Eğer görüşünüz nispeten iyiyse katarakt ameliyatını yıllarca ya da belki de hiç yaptırmanız gerekmeyebilir. Karar verirken aşağıdaki soruları göz önünde bulundurun:

• Güvenli bir şekilde işinizi yapacak ve araba kullanacak kadar iyi görüyor musunuz?
• Okurken ya da televizyon izlerken sorun yaşıyor musunuz?
• Yemek pişirirken, alışveriş yaparken, merdiven çıkarken ya da ilaç alırken zorlanıyor musunuz?
• Görme sorunlarınız bağımsızlığınızı etkiliyor mu?
• Yüzleri net olarak görmekte zorluk yaşıyor musunuz?
• Parlak ışık görmenizi zorlaştırıyor mu?

Katarakt Ameliyatı Riskleri Nelerdir?

Katarakt ameliyatının riskleri şunlardır:

• İltihap
• Enfeksiyon
• Kanama
• Şişme
• Retina dekolmanı (ağ tabaka ayrılması)
• Glokom
• Sekonder katarakt

Başka bir göz hastalığınız varsa ya da vücudunuzun herhangi bir kısmını etkileyen ciddi bir sağlık sorununuz varsa, komplikasyon gelişme riskiniz yükselecektir. Bazen başka hastalıklardan kaynaklanan, altta yatan glokom ya da makula dejenerasyonu gibi göz hasarı yüzünden, katarakt ameliyatı görüşü iyileştiremeyebilir. Eğer mümkün olursa, katarakt ameliyatı olmaya karar vermeden önce bu tür göz sorunlarını değerlendirmek ve tedavi etmek faydalı olabilir.

100 hasta arasında 5 kişiden daha azı katarakt ameliyatından sonra görüşü tehdit edebilecek veya başka ameliyatlar gerektirebilecek komplikasyon yaşarlar. Ameliyattan sonra komplikasyon görülme riski kataraktın yanında başka göz hastalıkları da yaşayan kişilerde artar.

Risk düşük olsa da katarakt ameliyatı prosedürü, eğer ameliyat başarılı olmazsa veya komplikasyonlar gelişirse görüşün kısmen ya da tamamen kaybedilmesi riskini barındırır. Bazı komplikasyonlar tedavi edilebilir ve görüş kaybı düzeltilebilir ancak bazıları düzeltilemez. Katarakt ameliyatıyla görülebilecek komplikasyonların arasında şunlar bulunur:

• Gözde enfeksiyon (Endoftalmi)
• Sinir tabakasının merkezinde şişme ve sıvı toplanması (Sistoid Maküler Ödem)
• Gözün şeffaf kaplamasında şişme (Kornea ödemi)
• Gözün ön kısmında kanama (Hifema)
• Kapsülün patlaması ve gözdeki sıvının kaybı
• Gözün arkasındaki sinir tabakasının (retina) ayrılması.

Ameliyattan bir süre sonra görülebilecek komplikasyonların arasında ise şunlar bulunur:

• Göz kamaşması ile ilgili sorunlar 
• İntraoküler lensin yerinden oynaması 
• Ameliyat sonrasında merceği kaplayan kapsülün hala bulanık kalması. Buna arka kapsül yoğunlaşması denir. Çok büyük bir problem değildir ve lazer ameliyat ile düzeltilebilir. 
• Retina ayrılması
• Glokom
• Astigmat veya strabismus (şaşılık)
• Üst göz kapağının sarkması

Ameliyat İçin Hazırlık

Nasıl Hazırlanacaksınız?

Katarakt ameliyatına hazırlanmanız için sizden aşağıdakiler istenebilir:  

• Testler yapılması. Ameliyattan bir ya da birkaç hafta önce doktorunuz, gözünüzün büyüklüğünü ve şeklini ölçmek için ağrısız bir ultrason testi gerçekleştirir. Bu doğru implant türünü (introoküler lens veya IOL) belirlemeye yardımcı olur
• Bazı ilaçların kesilmesi. Doktorunuz, işlem esnasında kanama riskinizi artırabilecek olan ilaçların geçici olarak kesilmesini isteyebilir.
• Enfeksiyon riskini azaltmak için göz damlası kullanımı. İşlemden önce bir ya da iki gün kullanmanız için size antibiyotik göz damlaları yazılabilir.
• Ameliyattan önce perhiz. İşlemden önceki 12 saat boyunca size bir şey yiyip içmemeniz söylenebilir.
• İyileşme döneminiz için hazırlık. Normalde ameliyatın yapıldığı gün evinize dönebilirsiniz ancak araba kullanamazsınız. Bu nedenle sizi eve götürmesi için birini ayarlayın. Gerekli olursa, evde yardımcı olabilecek birini de ayarlayın çünkü ameliyattan sonraki birkaç gün için doktorunuz eğilmek ya da ağırlık kaldırmak gibi bazı aktiviteleri kısıtlamanızı isteyebilir.

Katarakt ameliyatından ne bekleyebilirsiniz

Katarakt ameliyatı, genelde ayakta tedavi esasına dayalı bir işlemdir ve gerçekleştirilmesi bir saatten az sürer. Gözlerinize, göz bebeğinizi büyütmek için göz damlası damlatılacaktır. Bölgenin uyuşturulması için lokal anestezi alabilirsiniz ve rahatlamanıza yardımcı olmak için size sedatif (yatıştırıcı) verilebilir. Eğer sedatif verilirse işlem esnasında uyanık kalabilirsiniz ama uykulu olursunuz.

Genelde, katarakt ameliyatı esnasında iki şey gerçekleşir: Bulutlu mercek çıkarılır ve saydam, yapay bir mercek yerleştirilir. Ama bazı durumlarda katarakt, yapay lens yerleştirilmeden alınabilir.

Kataraktı almak için kullanılan cerrahi yöntemler şunlardır:

• Merceği çıkarmak ve kırmak için bir ultrason probu (sonda) kullanılması. Fakoemülsifikasyon denilen işlem esnasında cerrahınız, gözünüzün önünde ince bir kesik açar ve iğne inceliğinde bir sonda sokar. Daha sonra cerrahınız, ultrason dalgaları yayan bu sondayı kataraktı kırmak (emülsiyonlaştırmak) ve kırıntıları emmek için kullanır. Merceğinizin arkasında yapay lensin yerleştirilmesi için yer bırakılır. İnce kesikleri kapatmak için bu işlemde dikiş kullanılabilir ya da kullanılmayabilir.
• Merceği çıkarmak için gözde kesik açılması. Daha az sıklıkla kullanılan ekstrakapsüler katarakt ekstraksiyonunda, fakoemülsifikasyonda yapılan kesikten daha geniş bir kesik gerekir. Bu kesik aracılığıyla cerrahınız merceğin bulutlu kısmını çıkarmak için cerrahi araçları ve lensin ilave kısımlarını çıkarmak için vakumlu aletleri kullanabilir. Merceğinizin arkasında yapay lensin yerleştirilmesi için yer bırakılır. Bu işlemde kesiklerin kapatılması için genellikle dikiş gereklidir.

Katarakt, fakoemülsifikasyon ya da ekstrakapsüler katarakt ekstraksiyonula çıkarıldıktan sonra, saydam bir yapay mercek, lens kapsülündeki boşluğa yerleştirilir. İntraoküler lens (IOL) olarak bilinen bu implant plastikten, akrilikten ya da silikondan yapılmıştır. Bu merceği göremez ya da hissedemezsiniz. Herhangi bir bakım gerektirmez ve gözünüzün kalıcı bir parçası haline gelir.

Farklı özellikleri olan çeşitli intraoküler lensler vardır. Bazı IOL’ler plastiktir ve kapatılması için birkaç dikiş atılması gereken bir kesikten sokulur. Ama bazıları esnektir ve dikiş gerektirmeyen daha küçük kesiklerden sokulabilir. Cerrah, bu tür mercekleri kıvırarak, daha önce doğal merceğin olduğu boş kapsüle sokar. Gözün içine sokulduktan sonra, kıvrılmış olan mercek açılır ve boş kapsülü doldurur.

Bazı IOL çeşitleri ultraviyole ışınlarını engeller, bazı türleriyse çok odaklı, yani hem yakın hem uzak görüşü sağlamak için biofakal (çift odaklı) gözlük gibi çalışır. Sizin için en uygun olanı belirlemek için, farklı IOL türlerinin fayda ve risklerini göz cerrahınızla görüşün.

Katarakt Ameliyatı Sonrası

Ameliyattan sonra hastaneden ayrılmadan önce hemen bir göz muayenesi yapılacaktır. Cerrah, olası komplikasyonların belirtilerini, gözü korumak için yapılması gerekenleri, gözü etkileyebilecek aktiviteleri, ilaçları ve sonraki muayeneleri değerlendirecektir. Ayrıca size acil bir durumda yapmanız gerekenleri de anlatacaktır. Ameliyat sonrası bakım bir optometrist veya hemşire gibi farklı bir sağlık çalışanı tarafından da yapılabilir.

Ameliyat edilen göz ameliyattan sonraki bir gece için bandajlı kalabilir. Genellikle ameliyattan sonra çok ciddi bir ağrı olmaz. Ancak yaklaşık bir hafta boyunca göz bandı takmanız gerekebilir. Genellikle ameliyattan sonraki 1 – 2 gün içinde ve daha sonraki birkaç hafta içinde doktorunuzu görmeniz gerekir. Eğer herhangi bir komplikasyon yaşanırsa daha erken ve daha sık gitmelisiniz. 

Katarakt ameliyatının ardından, birkaç gün içinde görüşünüzün iyileşmeye başlamasını bekleyebilirsiniz. Görüşünüz önce bulanık olabilir ama iyileştikçe düzelir.

Genellikle iyileşmenin gözlemlenmesi için, ameliyattan bir ya da iki gün sonra, takip eden hafta ve bir ay sonra doktorunuzu görmeniz gerekir.

Ameliyatın ardından birkaç gün kaşıntı ve hafif rahatsızlık hissetmeniz normaldir. Gözünüzü ovmaktan ya da gözünüze bastırmaktan kaçının. Ameliyat günü doktorunuz bir göz bandı ya da göz koruyucusu kullanmanızı isteyebilir. Ayrıca enfeksiyonu önlemek, iltihabı azaltmak ve göz basıncını kontrol altında tutmak için doktorunuz, göz damlası ve başka ilaçlar yazabilir. Birkaç gün sonra bütün rahatsızlıklar ortadan kalkar. Genellikle tam iyileşme sekiz hafta içinde gerçekleşir.

Aşağıdakilerin gelişmesi durumunda derhal doktorunuzla iletişime geçin:

• Görme kaybı
• Reçetesiz ağrı kesicilerin kullanılmasına rağmen devam eden ağrı
• Artan göz kızarıklığı
• Gözünüzün önünde ışık parlamaları veya uçuşan benekler olması
• Bulantı, kusma veya aşırı öksürük

Çoğu kişi, ameliyattan sonra en azından bir süre gözlük kullanır. Doktorunuz gözlerinizin yeterince iyileştiğini düşünürse, size son defa bir gözlük yazabilir.

Eğer her iki gözünüzde de katarakt varsa, doktorunuz diğer gözünüzdeki kataraktın alınması için genellikle birkaç ay sonrasına ikinci bir ameliyat planlar. Bu, ilk gözünüze, ikinci göz ameliyatı gerçekleştirilene kadar iyileşme zamanı verir.

Sonuçları Nelerdir

Katarakt ameliyatı olan kişilerde posterior kapsül opaklaşması (PCO) olarak bilinen yaygın bir komplikasyon ya da sekonder katarakt meydana gelebilir. Bu durum, mercek kapsülün, yani ameliyat esnasında merceğin alınmayan ve lens implantını destekleyen kısmın arkasında bulutlanma oluşup görüşünüz bozulursa gerçekleşir.

PCO, ağrısız ve beş dakikalık bir ayakta tedavi işlemi olan itriyum-alüminyum garnet (YAG) lazer kapsülotomiyle tedavi edilir. YAG lazer kapsülotomide, bulutlu kapsülde lazer ışınıyla ışığın içinden geçebilmesi için küçük bir delik açılır.

İşlemden sonra göz basıncınızın yükselmediğinden emin olmak için, genellikle bir saat kadar doktor muayenehanesinde kalırsınız. Makulada şişme ya da retina dekolmanı gibi diğer komplikasyonlarsa nadiren gelişebilir.

Katarakt ameliyatından sonra gözde hafif rahatsızlık hissetmek normaldir. Doktorunuz asetaminofen (Tylenol) veya iboprofen (Advil, Motrin) gibi ağrı kesiciler almanızı önerebilir. Ayrıca hafif düzeyde göz sulanması yaşamanız ve katarakt ameliyatından sonraki kısa bir süre boyunca ışığa karşı hassas olmanız mümkündür. Işık hassasiyetine karşı yardımcı olması için koyu camlı güneş gözlüğü kullanabilirsiniz. 

Katarakt ameliyatından sonraki birkaç hafta boyunca iyileşmeyi desteklemesi ve enfeksiyonu önlemesi için göz damlası formunda ilaç almanız gerekecektir. Cerrahınız ameliyat sonrası kısa bir dönem boyunca çok yorucu, zorlayıcı aktivitelerden kaçınmanızı önerebilir. Ancak çoğu normal aktivite katarakt ameliyatını takip eden dönemde yapılabilir. 

Görüş genellikle katarakt ameliyatından sonraki gün düzelmiş olur. Katarakt ameliyatından yaklaşık bir ay sonra doktorunuz yeni gözlüklerinizi verecektir. Görüşteki maksimum iyileşme bu aşamada elde edilir. En iyi sonuçları elde etmek için ilaçlarınızı doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde kullanmaya dikkat etmelisiniz.

Katarakt ameliyatından aylar ya da yıllar sonra merceğin kaplamasında buğulanma olabilir. Bu durumda lazer kullanılan bir prosedür ile küçük bir delik açılır ve normal görüş sağlanır. İmplant mercekler kalıcı olması için tasarlanmıştır ve normal şartlarda değiştirilmeleri gerekmez. Hasta, tüm yaşamı boyunca kullanabilir.