Bebeklerin yürümeye geç başlaması, diğer ayak ve bacak sorunları

Çoğu bebek, ayağa kalkmak istediğinde kendini yukarı çekebilir ve 8 ila 12 aylıkken ilk adımlarını atmaya başlar. Bir yaşına girer girmez genelde tek başlarına, önce genelde mobilyalara tutunarak işe başlarlar. Ama ya bebeğiniz yürümeye geç başlayacak gibiyse? Ya bebeğinizin eğri bacakları olduğunu ya da parmak uçlarında yürüdüğünü görürseniz endişelenir misiniz?                                  

Bütün bebeklerin ilk adımları beceriksizcedir ve yürümekten çok sendelerler. Bacak kasları emeklemekten dolayı güçlenir, bebekler ayakta durabilmek için kendilerini yukarı doğru çekip etrafta dolaşmaya başlarlar. Destek için bir koltuğun, masanın kenarına veya uzattığınız ellerinize tutunarak yürürler. 

Ama yürümeyi öğrenmek zamanları bir bebekten diğerine, farklı etnik yapıdaki bebekler arasında da büyük oranda değişkenlik gösterir. Mutlu bir bebek diğerinden 3-4 ay sonrasına dek yürüyemeyebilir. Bunun bir bacak veya ayak sorunu, yürümeye geç başlama işareti olması şart değildir. Her iki çocuğun da eşit derecede sağlıklı olması, büyüdükçe koşup oynayabilmeleri muhtemeldir. 

Bir bebeğin bacaklarının eğri olması endişe nedeni midir?

Bacak eğriliği, neredeyse her bebeğin doğduğunda bacaklarının eğri olduğu gerçeğini bilmeyen, yeni bebek sahibi olmuş ailelerin ortak endişesidir. Bacak kemiklerinin dışa bakan eğriliği 2 yaşla birlikte kendiliğinden düzelir. Eğri bacaklar bebeğin yürümeye geç başlamasına neden olmaz veya bebeğin yürüme öğrenme becerisini etkilemez. Tıpış tıpış yürüyen bebekler genelde ilk başta ileri doğru hareket etmekten ziyade yan yan giderler, bu da bacak eğriliğinin daha abartılı görünmesine neden olur.

Birkaç nadir vakada olduğu gibi bacak eğriliği 2 yaşla beraber doğal bir şekilde düzelmediğinde bebeğinizin dizleri bacak kemiklerinin eğriliği yüzünden dışa dönmüş olabilir. Bu da diz sorunlarına yol açabilir. Bacak eğriliği 2 yaşından sonra da devam ederse bebeğinizi doktora götürün.

Bacak eğriliği nadiren raşitizm işaretidir. Raşitizm, bebeğinizin beslenmesinde D vitamini ve kalsiyum eksikliğinden kaynaklanan, kemik gelişimini engelleyen bir sorundur.  Kaval kemiğinde veya alt bacak kemiğinde anormal kemik büyümesine neden olan Blount hastalığı isimli ve görece az rastlanan bir sorunun da işareti olabilir. Bu sorun özellikle Afrika kökenli Amerikalılarda daha sık görülür. Bunların yanı sıra erken yürümeyle kilo arasında da bir ilişki olduğu düşünülüyor.

Ayakların içe basması veya güvercin ayaklar bir bebeğin yürümeyi öğrenmesini geciktirebilir mi?

Birçok bebek doğduğunda güvercin ayaklar da denilen ayakların hafifçe içe basması durumuna sahiptir. Bu durum genelde yürümeyi yeni öğrendikleri sırada ortadan kaybolur.

Güvercin ayaklar bacağın ve ayağın üç bölgesinin herhangi birindeki bir sorundan, metatarsus adductus da denen ayak sapması sorunundan, kalça kemiği sorunlarından ve son olarak kaval kemiğindeki veya alt bacak kemiğindeki sorunlardan (iç kaval kemiği bükülmesi) kaynaklanabilir.

Metatarsus adductus bir bebeğin hayatının ilk aylarında görülen en yaygın nedenken diğerleri daha büyük çocukları etkiler. Bu, diğer olası etkenlere rağmen, genelde bebeğin doğumdan önce rahimdeyken durduğu pozisyondan kaynaklanan, ayağın bütünündeki bir eğriliktir. Bebeğinizin ayak tabanlarına baktığınızda metatarsus adductus durumunu görebilirsiniz. Tabanlar, iki yarım ay gibi birbirine bakan şekilde eğridir.

Doktorlar, güvercin ayakları sorunu ciddi olan çocuklara ayak askılığı giydirip giydirmeme konusunda uzlaşmış değiller. Bazı doktorlar çocuğun yaşı 4-6 aylık olduğunda ayakları halen ciddi şekilde eğriyse askıya almayı veya kalıba sokmayı tavsiye ederler. Askılık veya kalıp genelde bebek yürümeye başladığında bırakılır. Başka doktorlar askılığın güvercin ayak durumuna yardım etmediğini, ayakların ve bacakların daha doğru hizalanmasını hızlandırmadığını düşünüyorlar.

Bebeğinizin ayağının içe basmasına rağmen, dizleri ileriye bakıyorsa birle üç yaş arası daha yaygın görülen iç kaval kemiği bükülmesi sorunu olabilir. Bu sorun, kaval kemiğinin içe dönmesinden kaynaklanır. Genelde bebek yürümeyi öğrendikçe kendiliğinden düzelir. Düzelmezse tedavisi için doktoruna götürün.

Bebeğinizin ayağı içe basarken dizleri de içe doğru bakıyorsa hat safhada uyluk kemiği dönmesi denen bir sorunu olabilir. Bu sorun tüm uyluk kemiğinin (üst bacak kemiği) içe dönmesinden kaynaklanır ve üçle on yaşları arasında yaygın olarak görülür. Tekrar etmek gerekirse genelde bebek yürümeyi öğrendikçe kendiliğinden düzelir. Düzelmezse tedavisi için doktorunuzla görüşün.

Bütün bu sorunların kendiliğinden düzelmesi çok az müdahaleyle veya hiçbir müdahale olmaksızın sağlanır. Ama durumun geçmediği veya daha da kötüleştiği bütün durumlarda doktorunuza danışmalısınız.

Bir bebeğin parmak uçlarında yürümesi bir sorun mudur?

Parmak uçlarında yürüme, çoğu bebeğin ilk adım atmaya başladığında görülen yaygın bir durumdur. Parmak uçlarında yürüme, bazı vakalarda 3 yaşına kadar devam etmesine rağmen, çoğunlukla çocuğun 2 yaşına gelmesiyle ortadan kaybolur. Birçok bebek, yürümeyi yeni öğrenirken parmak uçlarında yürümeyi dener. Sadece yürümeye başladıktan 6 ila 12 ay sonra, topuktan parmak ucuna dek tam bir yürüyüş sergilerler. 

Genelde parmak uçlarında yürümek bir sorun değildir. Ama parmak uçlarında yürümek 2 yaşından sonra da devam ederse veya sürekli olursa tavsiye ve tedavi için çocuğunuzu doktoruna götürün. Sürekli parmak uçlarında yürüme veya sadece bir ayağa basarak yürüme bir merkezi sinir sistemi sorununun işareti olabilir ve beyin felci gibi sorunlar göz önünde bulundurularak ciddiye alınmalıdır.

Bir bebeğin düztabanlı olması yürümeye geç başlamasının nedeni olabilir mi?

Hemen hemen her bebeğin doğduğu zaman düztabanları vardır. Ayağın doğal kemerinin gelişmesi zaman alır. Düztabanlar ender olarak yürümeyle ilgili bir soruna neden olur ve genelde 2 veya 3 yaşla beraber ortadan kaybolur. Aşırı derecede düztabanlar, bebeğin dizlerinin yürüdükçe içe doğru bükülmüş gibi görünmesine neden olabilir. Bu, ayak kemerleri, ayak ve bileğini hizalayacak kadar tam gelişmediğinde meydana gelir. Çok ciddi vakalar haricinde tedavi gerekmez ve bir çocuğun erken bebeklik çağı geçene kadar genelde dikkate alınmaz. Düztaban eğilimi kalıtımsal olabilir.

Bebekte kalça displazisi veya çıkığı ne kadar ciddi bir sorundur?

Bebeğin hayatının ilk yılında gelişimsel kalça displazisi denen bir sorun ortaya çıkabilir. Bu sorun, bebeğin kalçalarının aşırı gevşek bağ dokuları ve eklemlerinden dolayı çıkmasına neden olur. Kalça displazisi, bebeğin yürümeye geç başlamasına veya diğer yürüme sorunlarına yol açabilir. Kalça çıkığı, bebek büyürken kilo almasıyla beraber ağrısını daha da kötüleştirir. Gelişimsel kalça displazisi, bebeğin kalçalarında görülen bir dizi sorun için kullanılan genel bir ifadedir. Bu, yeni doğan her bin bebekten yaklaşık yedisinde görülebilir. Aslında yaklaşık her bin bebekten birinin kalça çıkığı vardır. Doğumdan hemen sonra kalçalar ve bağ dokuları sabit değildir ama ilk haftalarda çok hızlı düzelir.

Bilinmeyen nedenlerden dolayı kalça displazisi kız bebeklerde ve sağ taraftan çok sol tarafta daha sık görülür. Bebeğinizin doktoru doğumda ve 6 ile 9 haftalıkken bebeğinizde kalça displazisi olup olmadığını kontrol edecektir. 8 aylık aralıklarla bu muayene tekrarlanabilir. Muayenede kalça displazisinin herhangi bir işareti varsa bunun yakından takip edilmesi gerekir. Bir bacağın diğerinden daha kısa olması, bebeğin kalçalarının bir tarafında diğer tarafa oranla daha fazla kırışık çizgi olması ve aşırı sert kalçalar kalça displazisinin işaretleridir. Aynı zamanda doktor kalçanın çıkıp çıkmadığını veya yeniden ekleme oturup oturmadığını anlamak için kalçaları muayene edecektir. Muayenenin biraz sert yapılmasından endişelenmeyin, en kötüsü biraz rahatsızlık verebilir. Kalça displazisinin, bir çocuk ortopedisi uzmanı tarafından röntgen filmi veya ultrason taramasıyla değerlendirilerek tedavi edilmesi gerekir. Bulgulara bağlı olarak tedavi yöntemi, özel kalça askılıklarından/maşalarından, anestezi altında kalçaların yönünü değiştirmeye veya ameliyata kadar çeşitlilik gösterir. Tedavi yöntemi bebeğin yaşına bağlı olarak da değişir.

Bebeğin yürümeye geç başlama sorunu olup olmadığını gösteren gelişim evreleri var mı?

6 ile 10 aylıkken: Çoğu bebek ayağa kalkmak için kendini yukarı çeker.

7 ile 13 aylıkken: Çoğu bebek mobilyaların çevresinde kendi isteğiyle dolaşır. (Daha önce de bahsedildi.) Bebekler ebeveynin çok az desteğiyle yürüyebilirler (ama bebeğin erken yürümeye zorlanmaması gerektiğini de unutmayın.)

11 ile 14 aylıkken: Bazı bebekler tek başına yürümeye başlar, çoğu bebek 14 aylıkken bir dereceye kadar tek başına yürür.

Bir bebek, geç yürüme sorunu için doktora ne zaman gösterilmeli?

Bebeğinizin ayakları ve bacakları normalde genel muayenenin bir parçası olarak kontrol edilmelidir. Ama bebeğinizin geç yürümeye başlamasından endişe ediyorsanız doktorunuzla görüşün. Yukarıdaki gelişim evrelerini ve aşağıda devam eden noktaları kullanıp bebeğinizin gelişiminde herhangi büyük bir gecikme olup olmadığını anlayın.

Aşağıdaki durumlarda bebeğinizi doktora götürün:

• Bebeğiniz 18 aylıkken bile yürümüyorsa
• Bebeğiniz sadece parmak uçlarında yürüyorsa
• Bebeğinizin bacaklarıyla ayaklarına dair başka endişeleriniz varsa

Bir ayağın diğerine göre daha çok tercih edilmesi veya diğerine oranla bir tarafın daha az kullanılması gibi vücut hareketlerinde iki taraf arasındaki bir fark, özellikle de artan bir fark, her zaman doktor muayenesi gerektirir.