• İçindekiler
• Nedir
• Sebepler
• Belirtiler
• Testler
• Tedavi
• Önleme

Nedir

Nedir?

Burun, şaşırtıcı bir şekilde öylesine derin bir boşluktur ki doğruca yüze kadar uzanır. Burun oyuğunun bir parçası burun ucuna bakıldığında görülebilir durumdadır. Burnun arka kısmı aşağı doğru döner ve ağız boşluğuna bağlanır.

Burun içine o denli çeşitli maddeler sıkışabilir ki bunları ancak hayal gücü sınırlandırabilir.

• Burunda bulunabilecek yaygın yabancı maddeler yiyecek maddeleri, kağıt mendil, oyuncaklar ve taşlar.
• Burunda ve burun boşluğunda yabancı maddelerin bulunduğu vakaların çoğu ciddi değildir ve yeni yürümeye başlayan bebeklerde ve 1-8 yaş arası küçük çocuklarda meydana gelir. Çocuklar 9 aylık olana kadar nesneleri tutup kaldırma kabiliyetine sahip olmadıklarından, bu dönemden önce böyle vakaların meydana gelmesi de mümkün değildir.
• Burunda sıkışıp kalan ve başka belirtilere neden olmayan nesneler çıkarılması için sabaha kadar ya da bir sonraki güne kadar bekleyebilir. Ama nesne mümkün olduğunca çabuk, herhangi bir rahatsızlığa ve tehlikeye sebebiyet vermeden çıkarılmalıdır.

Sebepler

Sebepler

• Buruna istem dahilinde yabancı madde yerleştirmenin sayılmayacak kadar farklı sebebi vardır. Çocukları bu ihtimal için sorgularken onlara yargılayıcı olmayan şekilde yaklaşmak oldukça önemlidir. Aksi takdirde çocuğun cezadan kaçmak amacıyla burnuna bir şeyler koyduğunu yalanlamasına sebebiyet verebilirsiniz. Bu ise bu nesnenin tespit edilmesini geciktirerek başka komplikasyonların ortaya çıkması riskini artırır.
• Travma da maddelerin burunda bulunmasının bir diğer sebebidir. Düştüğünüzde ya da yüzünüz sıkıştığında burnunuza bir yabancı maddenin kaçmış olması ancak görünmüyor olduğu ihtimalini göz önünde bulundurmak önemlidir. 

Belirtiler

Belirtiler

İşin iyi tarafı, insanların çoğu burunlarında bir yabancı madde bulunduğunu doktorlarına söyleyebilmeleridir.

• Burundaki yabancı madde genelde burnun bulunduğu tarafında ağrıya veya solunum zorluklarına yol açar.
• Burun dokuları kolaylıkla tahriş olabildiğinden, burun kanaması da yaygın bir belirtidir. Bu kanın çoğu boğazın arka kısmına damlar ve yutulur. Kan mide bulandırıcı olduğundan, Bu nedenle kusarsınız ve kusmuk da kanın midede ne kadar süre durduğuna bağlı olarak blok halinde ya da kanlı görünür.
• Burun boşluğu ağzın arkasına bağlanır bu yüzden nesnenin boğazın arkasına doğru itilmesi muhtemeldir. Nesneyi yutabilir ya da onunla boğulabilirsiniz. Nefessiz kalarak boğulma, gürültülü nefes alma, nefes almada zorlanma ya da konuşamama nesnenin gözden kaçmaması için bunun, boğazın ve ciğerlerin tamamen bir incelemeden geçmesini gerektirir.
• Burnuna bir yabancı madde yerleştirmeye motive olan bir kişi aynı zamanda burnun diğer tarafına, kulaklardan birine ya da ikisine birden bir şeyler koymanın da eğlenceli olabileceğini düşünüyor olabilir. Bu yüzden doktor muhtemel bütün yerleri kontrol edecektir.
• Enfeksiyon da bir diğer şikayettir. Kaybolan ya da unutulan kağıt mendil de bu tür bir sorunun yaygın sebeplerindendir. Bu ihtimal yetişkinler de çocuklarda da rastlanan bir durumdur. İnsanlar genellikle burnun bir tarafındaki akıntıdan şikayetçi olurlar. Bu kişilerin çoğu bir ya da daha fazla antibiyotikle tedavi edilirler. Ama antibiyotik ne yazık ki oradaki yabancı madde çıkarılana kadar tedavide tek başına istenen neticeyi vermeyecektir. İlaveten sinüsleriniz de burun geçişine bağlanır. Burunda bulunan yabancı madde sıklıkla enfeksiyon aldığından ve sinüs drenajını tıkadığından, sinüzit de burunda bir yabancı madde sorununa işaret edecektir.
• Burnunuzda normal şeylerden başka yabancı bir şeyler olduğunu hissedebiliyor olmanıza rağmen, bu durum burun tıkanıklığıyla karıştırılabilir. Bu yüzden de küçük nesneler ya da yırtılan kağıt mendil tespit edilemeyebilir.
• Burundaki sürekli akıntı ya da sık sık burun silmeden dolayı burun altındaki deri tahriş olabilir. İmpetigo bu sorunla ilişkili bir deri enfeksiyonudur. İmpetigo genelde üzerinde soluk, sarı ve kabuklu maddelerinin bulunduğu çiğ leke şeklinde görülür. Tam bu alandaki impetigo için burnun temiz olduğundan emin olunması amacıyla doğru bir değerlendirmeye ihtiyaç vardır.
• Burunda yabancı olan nesnelerin çoğu için doktorla görüşülmelidir. Şayet bu nesne boncuk veya çakıl taşı gibi iyi tanımlanabilmiş bir şeyse ve evde herhangi bir zorluk yaşanmadan başarılı şekilde çıkarılabilirse acilen doktorla temas kurmaya gerek olmayabilir.
• Şayet nesnenin bir kısmının burun içinde kalmış olması söz konusuysa ya da burun kanaması devam ediyorsa, yetkili bir sağlık görevlisi tarafından düzgün bir muayene gerçekleştirilmelidir.
• Burun deliğinde sürekli ağrı, kanama ya da akıntı dikkatinizi burun geçişinin tam açık olmadığına çekmelidir. Birçok madde burunda kalabilir ve bazı belirtilere yol açabilir.
• Burun deliği altındaki bir leke ya da beklenmedik sinüs basıncı için de doğru bir değerlendirme gerekir.
• Bulunduğunuz yerdeki sağlık sistemine bağlı olarak doktorunuz sizi kendi yerinde görmek isteyebilir ya da sizi yerel bir acil servise ya da bir başka uzmana yönlendirebilir. Hiçbir sağlık görevlisinin durumunuzu telefonda değerlendirmesini beklemeyin. Bir kişinin burnunda bir yabancı maddenin bulunması söz konusuysa bu kişi mesleki yeterliliği bulunan bir sağlık görevlisi tarafından fiziksel olarak muayene edilmelidir.

Doktoru ne zaman aramalı?

Ne zaman hastaneye gitmeli?

Vakaların çoğunda burunda sıkışan yabancı maddeler hayatı tehdit edici boyutta değildir. Kendi doktorunuzu aramak için yeterli zamanınız olacaktır. Durumun aciliyeti bu yabancı nesnenin bulunduğu yere ve o maddenin türüne bağlıdır.

• Şayet bu madde solunum yoluyla boğaza gitmişse ve kişi boğulma tehlikesi yaşıyorsa, acil müdahale gerekir.
• Nesne boğaza düşmüşse ve yutulmuşsa, acil müdahale için doktora gidin. Bu nesnelerden bazıları boğazı tıkayabilir. Böyle bir durum meydana gelirse nesne ya itilerek mideye gönderilir ya da gastroentolog tarafından çekilerek alınır.
• Düğme ve pil gibi zehir içeren nesneler ya da yiyecek maddeleri için de acil müdahale gerekir.

• Burun geçişleri nemli oldukları için fasulye gibi maddeler nemli ortamda bulunuyorlarsa şişer. Bu durum artan rahatsızlıklara ve bu maddelerin oradan çıkarılmasında zorluklara yol açar.
• Piler vücutta dağılıp kimyasal sızıntısına neden olur ve ciddi hasarlara yol açar.

Testler

Testler

Nesnelerin çoğu iyi aydınlatılmış ortamlarda ve birkaç alet yardımıyla rahatlıkla görülebilir. Bir madenin burunda derinlere girmiş olması ya da bir sinüs enfeksiyonu söz konusuysa fiber optik kamera ya da bilgisayar taramasıyla muayene yapılması düşünülebilir.

• Nadiren de olsa burundaki bir nesne alakasız bir nedenle gerçekleştirilen bir röntgen çekimiyle rastgele bulunabilir. Yiyecek ahşap ve plastiğin rutin röntgende görünmediğini de unutmamak gerekir. 

Tedavi

Tedavi

Evde tedavi

Bir nesneyi burundan çıkarmaya teşebbüs ettiğinizde burna bir şey yapıştırmak tavsiye edilmez. Nesneyi boğaza itmek ve muhtemelen de boğulmaya yol açmak suretiyle durumu daha da karmaşık hale getirebilirsiniz. Bu maddeyi çıkarmak için evde birkaç teknik denenebilir.

• Etkilenmemiş olan burun deliği kapatılarak burundan üfleme yapılırsa nesne tıkandığı yerden çıkarılabilir. Parmağı yan tarafından bastırarak burun deliğini kapatın.
• Bir hapşırma da aslında daha fazla kuvvet uygulayabilir ve nesneyi ileri doğru ve burun dışarı itmek için alternatif bir yoldur. Yine de etkilenmemiş olan burun deliğinin kapatılması daha da etkili olacaktır. Hapşırmayı meydana getirmek için biber koklanmasının güvenli bir yol olduğu keşfedilmiştir; fakat bireysel tepkiler oldukça değişkendir.
• Burunlarında yabancı madde bulunanların çoğu, bu teknikleri uygulamayacak kadar küçük çocuklardır. Ebeveynden biri ya da çocuğa bakan kişi kendi ağzıyla çocuğun ağzını kapatıp çocuğun etkilenmemiş olan burun deliğini kendi parmağıyla bastırarak bu maddeyi çıkarmaya teşebbüs edebilir. Bakıcının çocuğun ağzına doğru kuvvetli şekilde üflemesi çoğunlukla çocuğun burnundaki nesnenin bakıcının yanağına doğru fırlamasına yol açmıştır.
• Çocuk refleksle ciğerini koruyacaktır; fakat çocuğa çok miktarda kuvvetli nefes üflenmemelidir. Bu tekniğin bir sağlık görevlisinin gözetiminde uygulanması tavsiye edilmektedir. Çocuk ve yetişkin arasında bir enfeksiyon yayılması ihtimali de göz önünde bulundurulmalıdır çünkü bu uygulama esnasında çocuğun burun salgısı, kanına veya her ikisine birden temas meydana gelebilir.
• Burun kanamaları bu şikayetlerle ilişkilidir. Bazı kanamalar kendi kendine durur. Kişi kolaylıkla nefes aldığı sürece bir havluyla burnun ucuna hafifçe bastırmak kütleyi tutmak için emniyetli bir yoldur. Kanama 5 dakika içinde durmazsa tıbbi tavsiye alın.
• Burun kanaması için en yaygın tavsiye burnun yumuşak kısmının 10-15 dakika boyunca sıkılması olsa da, bu teknik duruma ve içerdeki nesneye bağlı olarak uygun olmayabilir.
• Evde yaygın başvurulan bir çözüm olan kişinin boyunun arkasına buz torbası konulması pek de etkili görünmemektedir. Bizzat buruna uygulanacak bir soğuk kompres bazen kanamayı azaltır ve ilaveten şişliğin engellenmesine de yardımcı olup sonunda nesnenin çıkarılmasına da fayda sağlar.
• Burun ucuna buz ya da aşırı soğuk bir madde yerleştirilmesi tavsiye edilmez.
• Şayet burundaki nesneyle ilgili bir sorun varsa ve tıbbi müdahale söz konusuysa doktor tarafından müsaade edilene kadar kişiye yiyecek ya da içecek verilmemelidir. Bunun sebebiyse bazı nesnelerin çıkarılmasının zor olmasıdır. Bazen sakinleştirici verilebilir ve sakinleştiriciyle alakalı sorunsa yalnızca kişinin midesinin boş olmasından kaynaklanabilir.

Tıbbi Tedavi

Tedavi büyük oranda nesnenin bulunduğu yere ve nesnenin türüne bağlıdır. Doktorunuz maddeyi çıkarmak için kendine özgü teknikler kullanırsa şaşırmayın. Yılların tecrübesi yaratıcı ve güvenli tekniklerin etkili tekniklerin gelişmesini sağlamıştır.

• Yaygın kullanılan teknikler nesneye yumuşak bir emme uygulanması, uzun bir cımbız ya da ucunda bir halka bulunan uzun bir alet kullanılması
• Şayet nesne metalik bir maddeyse, nesnenin burundan yumuşak şekilde çekilmesine yardımcı olması için alet mıknatıslanabilir.
• Uygulanan bir başka teknik de maddenin içinden geçebileceği yumuşak bir lastik kateter kullanılmasıdır. Bu kateterlerin ucunda şişirilebilen bir balon bulunur, balon şişirilir ve nesneyle birlikte yavaşça çekilir.
• Tecrübeli herhangi bir sağlık görevlisi size çocukların genelde bu tekniklere karşı mücadele edebileceğini söyleyebilir. Mücadele başarı ihtimalini azaltır ve komplikasyon ihtimalini artırır. Yatıştırıcılar sakinleştirmeye ve maddenin güvenli şekilde çıkarılmasına yardımcı olur.

Önleme

Sonraki Adımlar

Takip

Madde burundan çıkarıldıktan sonra tekrar bir muayene tavsiye edilir.

• Kişide başka bir belirti yoksa, muayene normal bir klinikte 1 hafta içinde yapılabilir.
• Bir boşalma, kanama ya da bir rahatsızlık varsa bir uzman tarafından daha ileri klinik ortamında gerçekleştirilmelidir.
• Sakin ve dikkatli bir tedaviyle bu durum ciddi bir sağlık sorununa değil, eğlenceli bir hatıraya dönüştürülmelidir.

Önleme

Merak ve vücudun keşfedilmesi gelişme sürecinde doğal bir aşamadır. Çocuğa burnuna hiçbir nesneyi koymasının doğru olmadığını öğretmek, bu tür kazalarını bazılarını önleyecektir. Bir çocuğun nesneleri burnuna koymada ısrar ettiğinden şüphelendiğinizde ise yargılamayan bir yaklaşım göstermek önemlidir, böylece herhangi bir komplikasyon ortaya çıkmadan nesne tespit edilip güvenle çıkarılabilir.