• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Teşhisi
• Tedavisi

Nedir

Nedir?

Çocukluk depresyonundan mı endişe ediyorsunuz? Çoğumuz, çocukların kendilerini üzgün, yalnız, hatta depresif hissettiği günler olduğunu biliriz. Ama çocukluk depresyonu, daha başka bir şeydir. Tıbben değerlendirilmesi ve tedavi edilmesi gereken ciddi bir ruh sağlığı bozukluğudur.

Şimdi her beş gençten biri, ruh sağlığı sorunlarıyla uğraşıyor. İyi olansa, ruh sağlığı sorunlarının psikoterapi ve ilaç tedavisiyle tam olarak teşhis ve tedavi edilebilip çözülebilmesidir. Çocukluk depresyonu da buna dahildir.

Çocukluk depresyonu üzüntüden farklı mıdır?

Evet. Çocukluk depresyonu, çoğu çocuğun sıradan “üzüntü” halinden farklıdır. Bir çocuğun üzgün, yalnız hissetmesi veya huysuz olması, çocukluk depresyonunda olduğu anlamına gelmez.

Çocukluk depresyonu, kalıcı üzüntüdür. Depresyondaki çocuk kendini yalnız, çaresiz, ümitsiz ve değersiz hisseder. Bu üzüntü geçmediği zaman çocuğun hayatı mahvolur. Çocuğun günlük faaliyetlerine, okul hayatına ve arkadaşlık ilişkilerine darbe vurur. Aynı zamanda diğer aile fertlerinin hayatını da olumsuz etkiler.

Çocukluk depresyonu değerlendirilebilir, teşhis edilebilir ve ilaçla ve/veya psikoterapiyle etkin şekilde tedavi edilebilir. Tedavi edilmeyen çocukluk depresyonu, intiharı düşündüren hatta intihara bile yol açabilen ciddi bir depresif bozukluktur.

Belirtileri

Belirtileri

Çocukluk depresyonunun belirtileri çocuğa ve ruh hali bozukluğuna göre değişebilir. Çoğu kez, çocukluk depresyonu, teşhis edilemediği için tedavi de edilmez. Bunun nedeni, belirtilerin ergenlik döneminde oluşan duygusal ve psikolojik değişime bağlı normal bir durum olarak görülüp geçiştirilmesidir. 

Daha önceki tıbbi çalışmalar, çocuklukta “maskelenmiş” depresyona odaklandı. Maskelenmiş depresyon, bir çocuğun sinirli veya üzgün ruh halini dışa vurup vurmamasıyla ilgilidir. Dışa vurma çocuklarda, özellikle daha küçük çocuklarda yaygınken, birçok çocuk üzüntü veya depresif ruh halini depresyonda olan yetişkinlere benzer şekillerde yaşarlar. Bu nedenle çocuklar da depresyonun birincil belirtilerini (üzüntü, ümitsizlik hissi ve ruh hali dalgalanmaları) gösterebilirler.

Çocukluk depresyonunun işaretleri ve belirtileri şunları içerir:

• İştah artması veya azalması
• Uykusuzluk veya aşırı uyuma gibi uyku düzeni değişiklikleri
• Sürekli üzgün veya ümitsiz olma
• Konsantre olmada güçlük
• Yorgunluk ve enerji düşüklüğü
• Değersiz veya suçlu hissetme
• Düşünme veya konsantrasyon bozukluğu
• Reddedilmeye karşı artan hassasiyet
• Asabiyet veya öfke
• Tedaviye yanıt vermeyen fiziksel şikayetler (mide ağrıları veya baş ağrıları gibi)
• Evde, okulda veya okul dışında, arkadaşlarıyla veya bir şeyle meşgul iken sıkılma
• Sosyal ortamlardan geride durma
• Ölüm veya intihar düşüncesi
• Sözlü patlamalar veya ağlama

Bu belirtiler çocukluk depresyonu olan bütün çocuklarda var mıdır?

Hayır. Bütün çocuklar, çocukluk depresyonu belirtilerinin hepsini göstermezler. Aslında çocukluk depresyonunun, farklı zamanlarda ve farklı ortamlarda farklı belirtileri vardır.

Bazı çocuklar, planlanmış çevrelerde hayatlarına normal şekilde devam edebilirler. Ama çocukluk depresyonu olan çoğu çocuk, sosyal aktivitelerinde kayda değer bir değişim, okula karşı ilgi kaybı, derslerinde başarısızlık veya görünüş değişikliğiyle karşı karşıyadır. Çocuklar aynı zamanda uyuşturucu madde veya alkol kullanmaya veya özellikle 12 yaşından büyüklerse sigara içmeye başlayabilirler.

12 yaşın altındaki çocuklarda yaygın olmamasına rağmen bazı çocuklar intihara bile kalkışırlar; bu, sinirleri bozulduğunda veya öfkelendiklerinde birdenbire de olabilir. Çalışmalar, kız çocukların intihar girişiminde bulunma olasılığının daha yüksek olduğunu gösteriyor. Ama erkek çocukların da intihar girişiminin gerçekten kendilerini öldürmeyle sonuçlanması olasılığı daha yüksektir.

Aile geçmişinde şiddet, alkol istismarı, fiziksel veya cinsel taciz olan çocuklar, daha büyük intihar riski taşırlar. Bu çocukların çocukluk depresyonu belirtileri göstermele olasılıkları da daha yüksektir.

Sebepleri

Sebepleri

Çocukluk depresyonunun sebepleri bilinmez. Fiziksel sağlık durumu, başından geçen olaylar, aile geçmişi, çevre, genetik hassasiyet ve biyokimyasal rahatsızlıklarla ilgili etmenlerden kaynaklanabilir. Çocukluk depresyonu, geçici bir ruh hali değildir. Uygun bir tıbbi tedavi olmadan da geçmez.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

10 yaş altındaki çocukluk depresyonu, erkek çocuklarda daha yaygındır. 16 yaşına gelindiğindeyse kız çocuklarında daha fazla görülür.

Çalışmalar, çocukların ve ergenlerin %10 ila %15’inde her zaman bazı depresyon belirtileri olduğunu gösteriyor. Bir çocuğun aile geçmişinde depresyon, özellikle erken yaşta depresyon geçirmiş bir ebeveyni varsa, çocukluk depresyonu olasılığı daha yüksektir. Bir çocuk bir kez majör depresyon yaşadığında, sonraki beş yıl içinde yeniden bir depresyon meydana gelme riski vardır. 

Bipolar bozukluk, depresyon belirtilerini içerir. Ergen çocuklarda bipolar bozukluk, daha küçük çocuklara göre daha yaygındır. Birçok uzman halen, daha küçük çocuklarda tam olarak bipolar (çift kutuplu) bozukluk meydana gelip gelemeyeceğini sorguluyor. Bipolar bozukluk, aynı zamanda dikkat eksikliği hipearktivite bozukluğu (DEHB), obsesif kompulsif bozukluk (OKB) veya davranış bozukluğuyla (DB) birlikte ortaya çıkabilir.

Önlenebilir mi?

Aile geçmişinde depresyon olan çocukların çocukluk depresyonunu kendilerinin de yaşamaları olasılığı daha yüksektir. Depresyon geçiren aileleri olan çocuklar, ailelerinde depresyon olmayan çocuklara göre daha erken yaşta depresyona girme eğilimindedirler. Dağınık veya çatışma dolu ailelerden gelen çocuklarla alkol ve uyuşturucuyu istismar eden çocuklarda depresyon riski daha yüksektir.

Teşhisi

Teşhis

Çocuğunuzda çocukluk depresyonu belirtileri en az iki haftadır sürüyorsa, doktorula görüşmek için bir randevu almalısınız. Belirtilerin hiçbir fiziksel nedeni olmadığından ve çocuğunuzun doğru bir tedavi aldığından emin olmak istersiniz. 

Bunun için çocukluk depresyonu olan çocukları tedavi etmede uzmanlaşmış bir ruh sağlığı uzmanıyla görüşmeniz önerilir.

Çocukluk depresyonu için bir ruh sağlığı değerlendirmesi, sizinle ve çocuğunuzla yapılan görüşmeleri kapsamalıdır. Ayrıca psikolojik testler de gerekebilir. Öğretmenlerinden, arkadaşlarından alınacak bilgiler, çocuğun çeşitli etkinlikler sırasında çocukluk depresyonu belirtileri gösterdiğini ve daha önceki halinden farklılaştığını görebilmek için faydalı olabilir.

Çocukluk depresyonunu açıkça gösterebilen tıbbi veya psikolojik hiçbir özel test yoktur. Ama çocukluk depresyonu belirtilerinin kişisel bilgilerle birleştirildiği, hem çocuğun hem de ailesinin doldurduğu anketler gibi yöntemler çok faydalı olabilir.

Tedavisi

Tedavi

Çocukluk depresyonu olan çocuklar için tedavi seçenekleri, yetişkinlerinkine benzerdir. Psikoterapiyi ve ilaçla tedaviyi kapsar. Ailenin ve çocuğun çevresinin tedavi sürecinde oynadığı rol, yetişkinlerin tedavisinde oynadıkları rolden farklıdır. Çocuğunuzun doktoru, ilk anda psikoterapiyi önerebilir ve eğer önemli bir ilerleme yoksa ek bir seçenek olarak antidepresan ilaçları düşünebilir.

Bugüne kadar yapılan en iyi çalışma, psikoterapi ve ilaçla tedavinin birleşiminin çocukluk depresyonunu başarılı şekilde tedavi etmede en etkili yöntem olduğunu gösteriyor.

İlaçlar çocukluk depresyonunda işe yarıyor mu?

Evet. Çok sayıda araştırma, çocukluk depresyonu belirtilerini hafifletmede depresyon ilaçlarının etkili olduğunu gösteriyor. Son zamanlarda yapılan bir çalışma, farklı derecelerde depresyonu olan ergen çocukların tedavisine üç farklı yaklaşımı inceledi:

• Çocuk hastalarda (8-18 yaşları arasındaki çocuklar) kullanılması için FDA tarafından onaylanan bir antidepresan ilacı olan Prozac ile tedavi
• Çocuğun veya gencin, depresyon belirtilerini artıran negatif düşünce kalıplarını fark etmesine ve değiştirmesine yardımcı olan bilişsel davranış terapisi
• İlaçla tedavi ve bilişsel davranış terapisinin bir birleşimi

12 haftalık çalışmanın sonunda araştırmacılar, birleşim tedavisi görenlerin %71’inin önemli ölçüde iyileştiklerini ortaya koydular. Çalışma, birleşim tedavisinin depresyonu hafifletmede sadece plasebo almaktan veya psikoterapi görmekten neredeyse iki kat daha etkili olduğu kanıtladı.

Çocuklarda bipolar bozukluk nasıl tedavi edilir?

Ciddi bipolar bozukluk benzeri belirtileri gösteren çocuklar, genelde ilaç ve psikoterapi yöntemlerinin birleşimiyle tedavi edilir. İlaçlar genelde bir antidepresanı ve bir ruh hali dengeleyicisini kapsar.

Antidepresanların bipolar bozukluktan şüphelenilen çocuklarda tedbiri elden bırakmadan kullanılması gerekir. Mani ataklarını (neşeden coşma veya hiperaktif davranış) tetikleyebilir.

FDA, antidepresan ilaçların depresyonu veya diğer psikiyatrik bozuklukları olan çocuklar ve ergen çocuklarda intihar düşüncesi ve intihar etme riskini artırabildiğini söylüyor. Sorularınız veya endişeleriniz varsa bir doktorla konuşun.

Uzun vadeli bakış açısı

Çalışmalar, çocukluk depresyonunun ilk safhasının düşünüldüğünden daha erken yaşlarda oluştuğunu gösterdi. Yetişkinlerde olduğu gibi çocuklarda da depresyon yaşamın sonraki dönemlerinde tekrar oluşabilir.

Depresyon, genelde başka fiziksel hastalıklarla aynı zamanda oluşur. Araştırmalar, depresyonun sonradan daha ciddi ruhsal hastalıklara neden olabileceğini gösteriyor; bu yüzden de depresyonun teşhisi, erken tedavisi ve yakından izlenmesi çok önemlidir.

İntiharın uyarı işaretleri

Aileler, depresyonu olan bir çocuğun intihar riski taşıdığını gösteren işaretlere özellikle dikkat etmelidir. Çocuklarda intihar eğilimi gösteren davranışların uyarı işaretleri:

• Ölümcül ve negatif konulara odaklanma
• Sık aralıklarla kazalar yapma
• Eşyalarını başkalarına dağıtmak
• Cinsel veya davranışsal, istenmeyen tutumların artması
• Ağlamanın artması veya duyguları ifade etmenin azalması
• Risk alma davranışlarında artma
• Birçok depresif belirtiler (yeme, uyuma ve diğer aktivitelerde değişiklikler)
• Toplumsal soyutlanma
• Maddelerin kötüye kullanılması
• Ölümden ve ölmekten konuşma
• İntihardan, ümitsizlikten veya çaresizlikten konuşma

Tıbbi tedavi olmadan geçebilir mi?

Çocukluk depresyonu, bölümler halinde gidip gelmeye eğilimlidir. Çocukluk depresyonunda doğal bir iyileşme olabilir. Ancak bir çocuk çocukluk depresyonunu bir kez geçirdiğinde, tekrar depresif olma olasılığı daha yüksektir. Çocukluk depresyonu tedavi edilmezse sonuçları son derece ciddi, hatta ölümcül olabilir.