• İçindekiler
• Nedir
• Türler
• Belirtiler
• Teşhis
• Tedavi

Nedir

Egzama, derinin yangısı sonucu ortaya çıkan bir cilt sorunudur. Birçok egzama türü içinde en yaygın olanı atopik dermatittir. “Dermatit” sözcüğü derinin yangısı anlamına gelirken, “atopik” sözcüğü çoğunlukla kalıtımsal özellik taşıyan alerji eğilimini ifade eder. Atopik dermatitin kendisine bir alerjinin neden olmamasına rağmen, egzama hastaları başka alerjik durumların (astım veya saman nezlesi gibi) ortaya çıkması bakımından daha yüksek bir riske sahiptirler.

Genelde egzama, derinin kaşıntılı, kızarmış, kuru hatta çatlak bir hale gelmesine neden olur. Egzama vücudun her yerinde ortaya çıkabilir.
Egzama birçok insan için kronik bir sorundur. Egzama en fazla bebekler arasında yaygındır, bebeklerde egzama yetişkinlik döneminden önce ortaya çıkar.

Sebepler

Doktorlar egzamaya neyin neden olduğunu tam olarak bilmezler. Egzamanın en yaygın türü olan atopik dermatit, alerjiye benzer. Ama yetişkinlerden daha çok çocuklarda görülen deri tahrişi alerjik bir reaksiyon değildir.

Günümüzde geçerli olan düşünceye göre, egzama aşağıdaki faktörlerin bir kombinasyonu sonucunda ortaya çıkar:

• Genetik
• Bağışıklık sisteminin normal dışı fonksiyonu
• Çevre
• Cildin daha hassas olmasına neden olabilen etkiler

Egzamanın nedenleri hakkındaki bilgilerimizle ilgili detaylar:

Egzama bulaşıcı değildir. Siz veya çocuklarınız, egzama taşıyan biriyle temas sonucu egzamaya yakalanmazsınız.

Egzamaya aile içinde çok rastlanır. Bu, egzamanın oluşumundaki genetik etkileri ifade eder.

• Egzama
• Astım
• Saman nezlesi gibi mevsimsel alerjiler yaşamış veya yaşamakta olan akrabalar ciddi bir risk taşırlar.

Ciddi egzama hastası olan çocukların çoğunluğunda daha sonra astım veya diğer alerjilerin ortaya çıkacağını doktorlar da bilirler.

Annenin çocuk sahibi olduğu yaş. Nedeni tam olarak bilinmiyor; fakat ileri yaşta çocuk sahibi olan annelerin çocukları, genç yaşta çocuk sahibi olan annelerin çocuklarına göre egzama oluşumuna daha meyillidirler.

Çevrenin etkisi.

• Yüksek sosyal sınıfa ait
• Daha fazla kirliliğe sahip kentsel alanlarda yaşayan
• Daha soğuk iklimlerde yaşayan çocuklar egzama oluşumuna daha yatkındırlar.

Egzama alerjik bir reaksiyon değildir. Yine de, egzama hastası çocukların büyük bir kısmında besin alerjisi de vardır. Bu; egzama taşıyan çocuklarda, süt ürünleri, yumurta, kabuklu yemişler gibi belirli yiyeceklerin ve yaygın besin alerjisini tetikleyen yiyeceklerin, egzamaya neden olduğu veya egzamayı arttırdığı anlamına gelmez. Çocuğunuzun diyetinden belirli besinleri çıkarmadan önce, bunun, çocuğunuzun besin ihtiyaçlarını olumsuz olarak etkilemeyeceğinden emin olmak için sağlık danışmanınızla konuşun.

Egzamada Tetikleyicilerin Rolü

Bir tetikleyici egzamaya neden olan faktör değildir. Ancak egzamanın alevlenmesine veya alevlenmişse daha da artmasına neden olabilir.
En yaygın tetikleyiciler cildi tahriş eden maddelerdir. Örneğin, ciltle temas eden yün veya insan yapımı iplikler, egzama taşıyan birçok insanda egzamanın alevlenmesini tetikleyebilir.

Cildi tahriş edebilen diğer maddelere örnekler şunlardır:

• Sabunlar ve temizleyiciler
• Parfüm
• Makyaj
• Toz ve kum
• Klor
• Çözücüler
• Çevredeki cildi tahriş edici maddeler
• Sigara dumanı

Egzamanın alevlenmesi, bağışıklık sistemini etkileyen belirli durumlar tarafından da tetiklenebilir. Örneğin, bu alevlenmeyi tetikleyen veya artıran faktörler şunlardır:

• Soğuk veya grip
• Bakteriyel enfeksiyon
• Küf, polen veya evcil hayvan tüyü gibi maddelere karşı oluşan alerjik reaksiyonlar

Aynı zamanda stres de potansiyel bir tetikleyici olarak tanımlanmıştır.

Cildin kurumasına veya bir şekilde daha hassas hale gelmesine neden olan aktiviteler ve çevresel şartlar da egzamada alevlenmeleri tetikleyebilir. Bazı örnekler şöyledir:

• Uzun süre suyla temas etme
• Çok sıcak veya çok soğuk
• Terlemek ve sonra bu terin soğuması
• Çok sıcak suyla veya çok uzun süreli duş almak
• Banyodan sonra cilt yağı kullanmamak
• Kış mevsimindeki düşük nem oranı
• Yıl boyunca kurak olan iklimlerde yaşamak

Türler

Egzama, deride iltihabi bir duruma (yangıya) neden olan yaygın bir sorundur. İnsanlar egzamayı çoğunlukla “dermatit” olarak da adlandırırlar.
Egzama farklı şekillerde ortaya çıkar. Ama farklı egzama türleri şu belirtileri ortaya çıkarır:

• Kaşıntı: Kaşıntı yoğun olabilir. Egzama süresince cilde verilen zarar çoğunlukla kaşınmaya bağlıdır.
• Soyulma: Derinin üst yüzeyi pul pul dökülebilir, bu durum cilde sert pul pul bir görünüm verir.
• Kırmızılık: Etkilenmiş deri kanayabilir ve kırmızımsı olarak görünebilir.
• İçi sıvı dolu veziküller (kabarcıklar): Sızıntı yapabilir ve kabuk oluşturabilirler.
• Çatlama: Ciddi şekilde etkilenmiş deride, yarık da denilen acı veren derin çatlaklar oluşabilir.

Nedenine bağlı olarak, egzama ciddi belirtileri alevlendirebilir ve ciddi belirtiler neden olabilir. Ama daha az yoğun belirtilerle birlikte kronik bir sorun haline de gelebilir.

Şimdi egzama türlerine ve tedavilerine bir bakalım.

Atopik dermatit

Atopik dermatit, egzamanın en yaygın türüdür. Çoğunlukla,

• Astımı veya saman nezlesi olan,
• Egzama, astım veya saman nezlesiyle ilgili aile geçmişi de olan insanları etkiler.

Atopik dermatit genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde başlar. Ama insanları her yaşta yakalayabilir.
En çok şu bölgelerdeki cildi etkiler:

• Yüz
• El
• Ayak
• Dirseklerin içi
• Dizlerin arkası

Zaman içinde, cildi kaşımak cildin sert ve kızarmış bir hale gelmesine neden olur. Kaşımak, enfekte olabilecek yaralar da oluşturabilir. Atopik dermatitin belirtilerini artırabilen faktörler şunları içerir:

• Sabunlar
• Sert giysiler
• Ev kimyasalları

Besinler, toz akarları ve diğer alerji tetikleyicileri de belirtileri artırabilir.
Atopik dermatit için olan tedaviler şunları içerirler:

• Cildi yağlandıran ve nemlendiren ürünler
• Steroit kremler ve merhemler
• Ağız yoluyla veya enjeksiyonla alınan steroid ilaçlar
• Bağışıklık sistemini kontrol eden ilaçlar
• Enfeksiyonları tedavi eden antibiyotikler
• Ultraviyole ışını, tek başına veya psoralen denilen bir ilaçla birlikte

Kontakt Dermatit

İki tür kontakt dermatit vardır:

• İrritan kontakt dermatit
• Alerjik kontakt dermatit

Egzamanın bu türleri, bir madde ciltte hasar oluşturduktan sonra ortaya çıkabilir. Bunlar, kimyasalları ve çok sık el yıkamayı içerir.
İrritan kontakt dermatit, güçlü bir tahriş edici maddeye bir defa dokunduktan sonra veya tahriş edici maddeyle sürekli temas halinde olunmasıyla ortaya çıkabilir.

Kontakt dermatit, kişi

• Nikel
• Kozmetikler
• Zehirli sumak gibi alerji tetikleyici bir maddeye dokunduktan sonra da ortaya çıkabilir.

Kontakt dermatit oluşumu açısından eller özellikle korumasızdır. İnsanlar atopik dermatit taşımasalar bile kontakt dermatit olabilirler.
İrritan kontakt dermatit için olan tedaviler şunları içerirler:

• Cildi nemlendirmek
• Steroit tedavisi

Alerji tetikleyicilerinden kaynaklanan kontakt dermatitin tedavisi steroit ilaçları da kapsar. Bu ilaçlar cilde sürülür veya hap halinde alınır.
Kontakt dermatitin her iki türü için de antibiyotik almak gerekebilir. Daha sonrasında irritan ve alerjiyi tetikleyici maddelerle temastan kaçınmak da önemlidir. Eldiven giymek, en çok etkilenen yerler olan ellerdeki cildin korunmasına yardımcı olabilir.

Dishidrotik Dermatit

Egzamanın bu türü elleri ve ayakları etkiler. Egzamanın bu türünün nedeni bilinmiyor.

İlk belirti yoğun kaşıntı olabilir. Daha sonra, birkaç hafta içinde çatlak plakalara dönüşen veziküller (kabarcıklar) ortaya çıkabilir. Bazen ellerde ve parmaklarda derin çatlaklar oluşabilir.

Egzamanın bu türü kronik ve acı verici olabilir.

Tedavileri şunları içerir:

• Soğuk, ıslak kompres
• Cilde sürülen veya ağız yoluyla alınan steroid ilaçlar
• Ultraviyole A ile kombine psoralen terapisi

Nummuler Dermatit

Egzamanın bu türü kadınlardan daha çok erkekleri etkiler. Erkekler çoğunlukla ellili yaşların ortalarından önce yakalanmazlar. Kadınlar, gençlik yıllarında veya erken yetişkinlik döneminde yakalanmaya meyillidirler.

Nummuler dermatit, madeni para şeklinde kırmızı yaralar meydana gelmesine neden olur. Bunlar, çoğunlukla şu bölgelerde oluşur:

• Bacaklar
• Ellerin arkası
• Ön kollar
• Bel
• Kalçalar

Nummuler dermatitin nedeni bilinmiyor. Buna rağmen, hastalığın oluşum riskini artırabilecek faktörler şunlardır:

• Soğuk, kuru hava
• Formaldehit gibi kimyasallara maruz kalmak
• Nikel gibi metallere maruz kalmak

Nummuler dermatit tedavileri şunları içerir:

• Cildinizi çatlaklardan ve diğer hasarlardan korumak
• Ilık suyla duş almak ve sonrasında cilde nemlendirici sürmek
• Döküntülere steroit merhem uygulamak
• Ağız yoluyla veya enjeksiyonla, bütün vücutta etki gösteren steroit ilaç tedavisi almak
• Eğer bir enfeksiyon meydana gelmişse antibiyotik almak

Nörodermatit

Bu tür egzama taşıyan insanlarda, istem dışı olarak sıkça kaşıdıkları noktalarda cilt tahrişleri meydana gelir.
Bu tip egzama çoğunlukla şu bölgeleri etkiler:

• Sırt
• Boyunun yanları ve arkası
• Genital organlar
• El bilekleri
• Ayak bilekleri
• Kafadaki saçlı deri
• Kulağın içi ve arkası

İnsanlar, etkilenmiş bölgeleri gün boyunca farkında olmadan kaşıyabilirler. Bunun yanı sıra uyurken de kaşıyabilirler.

Genellikle, nörodermatit daha fazla büyümeyen bir cilt lezyonuna neden olur. Ancak, tahriş olmuş cilt sert ve oldukça buruşuk bir hale gelebilir. Tahriş olmuş bölgelerde enfeksiyonlar da meydana gelebilir.

Egzamanın bu tipinin başlıca tedavisi, kaşımayı engellemektir. Aynı zamanda, cilde sürülen steroid ilaçlar da semptomların tedavi edilmesine yardımcı olabilir.

Nörodermatit kafadaki saçlı deriyi etkilediğinde tedavisi daha zor olabilir. Böyle durumlarda, ağız yoluyla alınan steroit ilaç tedavisi gerekli olabilir.

Seboreik Dermatit

Egzamanın bu türü saç kepeği olarak daha iyi bilinir. Bebeklerde kafadaki saçlı deriyi etkiler. Yetişkinlerde şu bölgeleri de etkiler:

• Kaşlar
• Burunun yanları
• Kulak arkası bölgeler
• Kasık
• Göğüsün ortası

Seboreik dermatit, cildin pul pul dökülmesine neden olur. Bu durum, normalde bu bölgelerde yaşamakta olan bir maya türünün aşırı büyümesine bağlı olabilir. Bağışıklık sistemi düzgün çalışmayan, AIDS hastası kişiler gibi insanlarda tedavi edilmesi özellikle zor olabilir.
Tedaviler, bebeklerle yetişkinler arasında çeşitlilik gösterir. Tedaviler şunları içerir:

• Salisilik asit, selenyum sülfat, çinko pritiyon veya katran içeren şampuanlar
• Antifungal tedaviler veya etkilenmiş bölgelere sürülen steroit losyonlar
• Steroit losyonlar

Stasis dermatit

Egzamanın bu türü, bacakların aşağı bölgesindeki damarlar kanı kalbe düzgün şekilde geri göndermediğinde meydana gelir.
Stasis dermatit çabuk ilerleyebilir, ciltte sızıntıya ve kabuklanmaya neden olur. Egzamanın bu türü, zaman içinde ciltte kahverengi lekelerin oluşmasına neden olabilir.

Tedaviler şunları içerirler:

• Steroit kremler veya merhemler
• Cildi yağlandıran kremler veya losyonlar
• Nemli kompresler
• Enfeksiyonların tedavisi için antibiyotikler
• Bacakları yukarıda tutmak

Belirtiler

Neredeyse her zaman, egzamada bir döküntü oluşmadan önce kaşıntılar meydana gelir. Egzama genelde kendisini şöyle gösterir:

• Kronik olarak kaşınan bölgeler, çoğunlukla ellerde, boyunda, yüzde ve bacaklarda kuru ve sert cilt. Çocuklarda, dizlerin ve avuç içlerinin iç kat yerlerinde de görülür.
• Eğer kaşınacak olursa, ciltte kuru bölgeler ve kabuklu yara bölgeleri oluşabilir.

Egzama Hakkında Doktorunuzu Arayın

• Nedeni açıklanamayan kaşıntılı bir döküntünüz varsa ve egzama veya astımla ilgili bir aile geçmişiniz varsa.
• Yangı, reçetesiz satılan hidrokortizon kremlerle yapılan tedaviye bir hafta içerisinde cevap vermiyorsa. Daha ileri düzeyde tedavilere ihtiyacınız olabilir.
• Sarımsı açık kahverengi kabuklanmalar varsa, iltihaplı veziküller (kabarcıklar) varsa. Bu, antibiyotikle tedavi edilmesi gereken bir bakteriyel enfeksiyonun göstergesi olabilir.
• Egzamanın alevlendiği süre içerisinde, uçuk veya genital herpes gibi viral bir cilt hastalığı taşıyan biriyle temas ettiyseniz. Egzamanız olması herpes simplex virüsüne yakalanma riskinizi artırır.

Egzamalı bölgelerinizde acı veren, küçük, içi sıvı dolu birçok vezikül (kabarcık) oluşur. Herpes simplex virüsünün neden olduğu, ender görülen ama ciddi bir komplikasyon olan egzama herpetikum taşıyor olabilirsiniz.

Teşhis

Egzamayı teşhis etmek için doktorunuz öncelikle belirtilerinizi ve medikal geçmişinizi dinler. Doktorunuz, döküntülerle ilgili veya astım ya da saman nezlesi gibi diğer alerjik durumlarla ilgili aile geçmişinizi soracaktır. Egzamayı teşhis etmek için basit bir test bulunmasa da, cilt muayenesine ilaveten medikal durumun anlatılması egzamanın teşhis edilmesinde yeterli olur.

Tedavi

Egzamayı kontrol altında tutmada en önemli nokta cilde özen göstermektir. Hafif egzaması olan insanlar, ciltlerine bakma alışkanlıklarını modifiye ederlerse ve yaşam stillerini biraz değiştirirlerse bu, egzamanın tedavisi için yeterli olacaktır. Daha ciddi egzaması olan insanların belirtileri kontrol altında tutmak için ilaç tedavisi almaları gerekebilir.

İlaç içermeyen egzama tedavileri şunlardır:

• Yumuşak sabunlar ve nemlendiriciler: Cildin aşırı kurumasını engellemek için yumuşak sabunlar kullanmak gereklidir. Böyle yumuşak sabunlar eczanelerde bulunur ve markaları size doktorunuz tarafından önerilebilir. İyi bir nemlendirici (krem, losyon veya merhem şeklinde) cildin doğal neminin korunmasına yardımcı olur ve her banyodan sonra cilde uygulanmalıdır. Ciddi egzaması olan bazı insanlarda, çok az çamaşır suyu katılmış suyla duş almak faydalı olabilir. Bu çamaşır suyu, egzamalı cilt bölgelerinde yaşayan bakterilerin ölmesini sağlar.
• Kısa, ılık banyolar:Egzamalı insanlar, cildin kurumasına neden olan çok sıcak ve çok uzun süreli banyolardan kaçınmalıdırlar.
• Stresi azaltmak:Stresi azaltınız ve egzersizler yapınız.

Egzamalara yönelik ilaç tedavileri şunlardır:

• Hidrokortizon krem: Reçetesiz satılan hidrokortizon kremler, hafif egzamalar için faydalı olabilir. Daha ciddi egzamalarda, reçeteli olarak satılan steroit kremler gerekli olabilir.
• Antihistaminler:Ağız yoluyla alınan antihistaminler reçetesiz olarak satılır ve belirtilerin giderilmesine yardımcı olabilir. Bu ilaçların bazıları uykuya neden olduğu için, geceleri kaşıntı nedenli uykusuzluk söz konusu olduğunda faydalı olabilir.
• Kortikosteroitler:Diğer tedavi yöntemleri başarısız olursa doktorunuz kortikosteroit tedavisi önerecektir. Bu steroitleri kullanırken doktorunuzun yönlendirmelerini dikkate alınız.
• Işın terapisi:Ciddi egzaması olan bazı insanlar, ultraviyole ışınlı terapilerden fayda sağlayabilirler.
• İmmün baskılayıcılar:Bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlar da bir tedavi seçeneği olabilir. Diğer tedaviler başarısız olduğunda siklospori, azatiyoprinveya metotreksat gibi ilaçlar kullanılabilir.
• İmmün düzenleyiciler:Bu yeni bir ilaçlı krem türüdür, inflamasyonu kontrol ederek ve bağışıklık sistemi tepkilerini baskılayarak egzamayı tedavi eder.

Önleme

Egzamaya yönelik evde alınabilecek önlemler duş sabunlarınızı değiştirmek kadar kolay olabileceği gibi, yaşadığınız iklimi veya işinizi değiştirmek kadar zor da olabilir. Alerjik reaksiyonları ortadan kaldırmak en kolay ve etkili tedavi şeklidir.

• Ilık (sıcak olmayan) duşlar yaparak cildin kurumasını engelleyin.
• Yumuşak bir sabun kullanın.
• Nemlendiriciler sürün.
• Cildi tahriş edici losyonları tercih etmeyin.
• Sıkı, sert ve kaşındırıcı giysiler giymeyin.
• Döküntüleri kaşımayın.
• Egzamalı bölgeyi bir giysiyle kapatarak kaşımayı önlemeye çalışın.
• Terleme egzamalı bölgelerde tahrişe yol açar. Egzamanın arttığı dönemlerde az egzersiz yapın.

Eğer alerjiye neden olan madde ortadan kaldırılamıyorsa, bağışıklık sisteminin verdiği alerjik tepkiyi azaltmak gereklidir.

• Reçetesiz satılan steroit bir krem (hidrokortizon) ve kaşıntı önleyici bir losyon kullanılmalıdır. Bu kremler olabildiğince sık uygulanmalıdır.
• Kaşıntı için hap şeklinde difenhidramin alınabilir. Dikkat bu ilaç uyku verici etkiye sahip olduğu için araba veya bir makine kullanacak olanlar bu ilacı almamalıdırlar.
• Egzamalı bölgeyi hipoalerjik bir sabunla her gün yıkayın ve yıkadıktan sonra nemlendirici uygulayın.
• Fiziksel ve ruhsal stresten kaçının.
• Doğru beslenmek, hafif aktivite ve düzgün uyku uyumak sağlıklı olmanızı sağlayacak ve egzamanın alevlenmelerini önleyecektir.

Tedavilerden hızlı bir cevap beklemeyin. Egzamanın kontrol altında tutulması tedavi edilmesinden daha kolaydır.