• İçindekiler
• Nedenleri
• Risk Faktörleri

Nedenleri

Fibromiyaljinin Nedenleri

Araştırmacılar, fibromiyaljinin nasıl oluştuğuna ilişkin olabilecek çeşitli açıklamaları sürekli gözden geçiriyorlar. Örneğin kimi uzmanlar sinir sinyallerini etkileyen hormonal bozuklukları ve kimyasal dengesizlikleri araştırırken kimileri de derin kas ağrısı olan fibromiyaljinin stresle, hastalıkla ya da travmayla ilişkili olduğuna inanıyorlar. Bir kısmı ise, kalıtsal bir neden olduğunu ya da hiçbir açıklaması olmadığını düşünüyor. Fibromiyaljiye neyin neden olduğu konusunda açık bir fikir birliği olmamasına karşın, çoğu araştırmacı tek bir olaydan değil de birçok fiziksel nedenin ve duygusal stresin bileşiminden kaynaklandığına inanıyor.

Fibromiyaljinin sebepleri hakkında diğer teoriler

Bazı uzmanlar, serotonin denilen beyin transmiterlerinin düşük seviyelerde olmasının ağrı eşiğini düşürdüğünü ya da ağrıya duyarlılığını arttırdığını tahmin etmektedir. Transmiterler; sakinleştirici, kaygı azaltıcı reaksiyonla ilişkilidir. Fibromiyalji hastalarında ağrı eşiğinin düşük olması, vücudun doğal ağrı kesici endorfinlerin etkinliğinin azalmasından ve “madde P” denilen kimyasalın varlığındaki artıştan kaynaklanır. Madde P ağrı sinyallerini büyütür.

Fibromiyaljiyle beyin ve omurilikte meydana gelen ani travma arasında ilişki kurmuş olan bazı çalışmalar da bulunuyor. Buna karşın, fibromiyaljiye neyin neden olduğu konusundaki teorilerin sadece kuramsal olduğunu da unutmamak gerekir.

Fibromiyalji kimlerde görülür?

Fibromiyalji, erkeklere nazaran kadınlarda çok daha yaygın görülür. Bazı ilginç çalışmalar, kadınların beyinlerinde 8 kat daha az serotonin olduğunu göstermiştir. Bu, fibromiyalji sendromu ya da FMS’nin kadınlarda yaygın olmasının nedenini açıklayabilir.

Bir başka teori de, fibromiyaljinin vücuttaki biyokimyasal değişimlerden kaynaklandığı ve hormonsal değişiklikler ya da menopozla ilişkili olabileceğidir. Bunun yanı sıra bazı fibromiyalji hastalarında (hepsi değil) büyüme hormonları düşük seviyelerdedir, bu durum kas ağrısına katkıda bulunabilir.

Stres fibromiyaljiye neden olur mu?

Bazı araştırmacılar, stres ya da yetersiz fiziksel kondisyon gibi faktörlerin fibromiyaljinin nedenleri arasında olduğunu farz ederler. Bir başka teori de kas “mikrotravmasının” (çok küçük hasar) devam eden ağrı ve yorgunluk döngüsüne yol açtığını ileri sürer. Diğerleri gibi bu teori de fibromiyalji için henüz ispatlanmamıştır.

İnsomnia ya da uyku bozuklukları fibromiyaljiye neden olur mu?

Fibromiyaljisi olan çoğu kişi, insomnia ya da restoratif olmayan uyku –hafif olan ve dinlendirici olmayan uyku– yaşarlar. Bozulan uyku, serotonin seviyelerinin düşmesine yol açabilir, bu da ağrı duyarlılığında artışa neden olur. Araştırmacılar kadınlarda, onları uykudan mahrum ederek, muhtemelen fibromiyaljiyi uyaran düşük ağrı eşiği saptamışlardır.

Depresyon, fibromiyaljiyle ilişkili midir?

Eskiden bazı uzmanlar, fibromiyaljiye düşük dereceli depresyona eşlik ettiği için, bu iki hastalık arasında bir ilişki olabileceğine inanırdı. Bugün artık ruh sağlığı sorunlarının fibromiyaljiye neden olmadığı düşünülmektedir. Ancak yine de kronik ağrı, fibromiyalji belirtilerini kötüleştirebilecek anksiyete ve depresyon duygularına neden olabilir.

Fibromiyalji kalıtsal mıdır?

Diğer romatizmal hastalıklar gibi fibromiyalji de anneden kıza geçen genetik bir yatkınlığın sonucu olabilir. Bazı araştırmacılar, bir insanın genlerinin, vücudunun ağrılı uyaranı yönlendirme yöntemini düzenleyebileceğine inanmaktadır. Uzmanlar, fibromiyaljisi olan insanlarda, çoğu kişinin ağrılı olarak algılamayacağı bir uyarana karşı şiddetli tepki vermelerine neden olan bir ya da birkaç gen olduğunu düşünüyor. Ancak bugüne kadar genler tanımlanamamış ya da ayırt edilememiştir.

Genetik yatkınlığı olan bir insan bazı duygulara ya da fiziksel stres faktörlerine –örneğin, travmatik krizler ya da ciddi hastalıklara– maruz kaldığında, vücudunun strese tepkisinde değişim olur. Bu değişim, tüm vücudun ağrı duyarlılığında artışa yol açabilir.

Risk Faktörleri

Fibromiyalji için risk faktörleri nelerdir?

Araştırmacılar, farklı özellikte olan risk faktörlerinin belli hastalıklara yakalanma olasılığınızı arttırabileceğini saptamıştır. Ancak fibromiyalji için bazı yaygın risk faktörleri saptamış olsalar da bu özelliklerin hiçbirini taşımayan pek çok fibromiyalji hastası vardır. Ayrıca fibromiyaljisi olan bazı kadınların osteoartrit, romatoid artrit, sistemik lupus eritematozus (SLE) ya da diğer otoimmün bozukluklar gibi hastalıkları da vardır. Bazı fibromiyalji hastalarında ise altta yatan hiçbir hastalık olmayabilir.

Fibromiyalji için olası risk faktörleri şunlardır:

• Cinsiyet (çoğunlukla kadınlarda görülür)
• Genetik yapı (kalıtsal olabilir)
• Menopoz (östrojen kaybı)
• Yetersiz fiziksel kondisyon
• Ameliyat
• Beyin ya da omurilikte travma (bir yaralanma, kaza, hastalık ya da duygusal stresin ardından)

Fibromiyaljiyi aileme ve arkadaşlarıma nasıl açıklayabilirim?

Fibromiyaljinin sebebini açıklayan tek bir basit teori yoktur. Fibromiyaljinin alevlenmesine neyin neden olduğu da henüz tam olarak bilinmemektedir.

Nedeni ne olursa olsun bitmek bilmeyen ağrı, hassas noktalar ve insomnia ya da uyku sorunlarının, hissettiğiniz yorgunluk ya da depresyonu arttırdığı kesindir. Bu sırasıyla, kaygıda artış, aktivitede azalma ve daha fazla ağrıya yol açar. Düzensiz uyku ve hatta REM uykusunun eksikliği enerji seviyenizi azaltabilir. Devam ederse, zamanla vücudun hasarlı dokuları tedavi etme yeteneğinde bir düşüşe de yol açabilir.

Doktorunuz uygun fibromiyalji teşhisini koyduktan sonra, fibromiyalji için etkin tedavi başlayabilir. Bu yolla belirtilerinizi yönetebilir ve hayat kalitenizi koruyabilirsiniz.