Nedir

Hidradenitis Süpürativa

Hidradenitis süpürativa kendini, siyah noktalar ve bir veya daha fazla kızarık, dokununca acıyan yumrularla (lezyonlar) kendini gösteren kronik bir cilt iltihaplanmasıdır. Lezyonlar genellikle büyür, açılır ve içinden irin akar. Bu birkaç kere olduğu zaman ciltte iz bırakabilir.

Aknenin (akne inversa) bir türü olarak kabul edilen hidradenitis süpürativa cildin derinlerinde, yağ bezleri (sebase) ve kıl dipleri etrafında meydana gelir. Hastalıktan etkilenen – kasıklar ve koltuk altları gibi – vücut kısımları aynı zamanda apokrin ter bezlerinin olduğu yerlerdir.

Hidradenitis süpürativa genellikle ergenliğe girişle başlar ve yıllarca sürebilir hatta giderek kötüleşebilir. Hidradenitis süpürativanın erken teşhisi ve tedavisi, hastalığın belirtilerin hafifletilmesinde ve yeni lezyonların gelişmesini önlemede yardımcı olur.

Belirtileri

Belirtiler

Hidradenitis süpürativa genelde yağ ve ter bezlerinin olduğu kıl diplerinde, örneğin koltuk altlarında, kasıklarda veya makat bölgesinde meydana gelir. Derinin birbirine sürttüğü yerlerde örneğin uyluğun iç kısmında, göğüs altında veya kaba etler arasında da görülebilir. Hidradenitis süpürativa vücudun tek bir bölgesini de, birden çok bölgesini de etkileyebilir.

Hidradenitis süpürativananın belirtileri şunlardır:

  • Cildin küçük, oyuklu bir bölgesinde siyah noktalar şeklide görünür, siyah noktalar genellikle ikilidir.
  • İrin dolu bir veya daha fazla kırmızılık ya da dokununca acıyan yumrular  (lezyonlar). Yumrular genellikle büyür, açılır ve içinden irin akar. İrinin nahoş bir kokusu olabilir. Yumruya kaşıntı, yanma veya aşırı terleme eşlik edebilir.
  • Deri altında büyüyen bezelye büyüklüğünde ağrılı yumrular. Yıllarca geçmeyen bu sert yumrular büyüyüp iltihaplanabilir.
  • Ağrılı yumrular sürekli olarak sıvı akıtırlar. Bu açık yaralar çok yavaş iyileşir ve genellikle ciltte ize ve deri altında tünellerin oluşmasına neden olur.

Hidradenitis süpürativa genellikle ergenliğe girerken haftalar, hatta aylarca geçmeyen tek bir ağrılı yumruyla başlar. Bazı insanlarda hastalık kötüleşir ve vücudun birçok yerini etkiler. Bazı insanlar ise sadece orta şiddette belirtiler yaşayabilirler. Aşırı kilo, stres, hormonsal değişimler, sıcaklık veya aşırı terleme belirtileri kötüleştirebilir. 

Doktora Ne Zaman Gitmelisiniz?


Hafif şiddetteki hidradenitis süpürativa evde bakımla iyileşebilir. Fakat rahatsızlık iki hafta içinde iyileşme göstermez, birçok başka yerde ortaya çıkar, sık sık nükseder ve ağrılı olursa bir doktora veya dermatologa başvurun. Bu durumda tıbbi tedaviler – ilaçla veya ameliyatla tedavi – gerekebilir. 

Sebepleri

Sebepler

Hidradenitis süpürativa, yağ bezleri ve kıl dipleri sıvı, ölü deri hücreleri ve apokrin ter bezlerinin etrafındaki diğer maddelerle tıkandığında meydana gelir. Yağlar ve diğer deri artıkları ve ürünleri tıkalı kaldığı zaman, çevre dokuların içine itilirler. Bakteriler, enfeksiyonu ve iltihaplanmayı tetikleyebilir.

Bu tıkanmanın neden meydana geldiği tam olarak bilinmiyor, bununla birlikte birkaç faktör birden rol alıyor olabilir: hormonlar, genler, sigara itmek ve aşırı kilo.

Bazen hidradenitis süpürativa, başka hastalıklarla bir arada bulunur, örneğin Crohn hastalığı, herpes simpleks virüsü veya Grave hastalığı.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Hidradenitis süpürativa herkeste çıkabilir, bütün etkin gruplar ve ırklarda eşit oranda meydana gelme olasılığı bulunmaktadır. Fakat bugün bilinenlerden hareket edersek aşağıdaki faktörler hastalıkla daha ilişkili görünmektedir. 

  • Cinsiyet. Kadınların hidradenitis süpürativaya yakalanma ihtimali daha yüksektir. Neden böyle olduğu ise bilinmiyor.
  • Yaş. Hidradenitis süpürativa genellikle ergenlik ile 40 yaş arasında meydana gelir. Çocukları nadir olarak etkiler, fakat 40 yaşın üstündeki yetişkinlerde de meydana gelebilir.
  • Genetik faktörler. Hidradenitis süpürativanın ailenizde görülmesi hastalığı geliştirme riskinizi artırır.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Hidradenitis süpürativa şiddetli ve ısrarlı olduğu zamanlarda genellikle komplikasyonlara neden olur. Bu komplikasyonlar şunlar olabilir:

  • Deri altında birleşen ve bir şebeke oluşturan sinüs yolları ve tünelleri. Bu yollar yaraların iyileşmesini önleyerek daha fazla yaranın gelişmesine neden olur.
  • Deride izler ve değişiklikler. Şiddetli hidradenitis süpürativa kalın, çıkıntılı izlere, kabarık deriye veya normalden daha koyu cilt bölgelerine (hiperpigmentasyon) neden olabilir.
  • Hareketi sınırlama. Hastalık, özellikle kasıkları ve koltuk altlarını kullanmayı gerektiren hareketlerde ağrıya ve sınırlamaya neden olabilir.
  • Selülit  Potansiyel olarak tehlikeli bu ciddi bakteriyel enfeksiyon, dokununca acıyan ve sıcak hissedilen ve çok hızlı yayılabilen şiş, kızarık bir deriye neden olabilir. Enfeksiyon başlarda yüzeysel olsa da eninde sonunda derinizin altındaki dokuları etkileyebilir, lenf bezlerinize ve kan dolaşımınıza sıçrayabilir.

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Muhtemelen ilk yapacağınız şey aile doktorunuzu veya normal bir pratisyen doktora gitmek olacaktır. Ne var ki bazı vakalarda randevu almak için aradığınızda cilt hastalıklarında uzmanlaşmış bir doktora (dermatolog) yönlendirilebilirsiniz.

Doktorla görüşmeler kısıtlı olduğu ve konuşulması gereken çok şey olduğu için, randevuya hazırlanarak gitmek iyi bir fikir olacaktır. İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan bekleyebileceklerinizi gösteren kimi bilgiler.

Ne Yapabilirsiniz?


Bütün belirtilerinizi, işaretlerinizi ve ne zaman ortaya çıktıklarını yazın. Lezyonların ne kadar kaldığını ve nüksedip nüksetmediğini de yazmayı unutmayın.

Vitaminler, takviye ilaçlar ve bitkisel tedaviler dahil olmak üzere kullandığınız bütün ilaçların bir listesini çıkarın. Kullandığınız ilaçların kutu ve şişelerini, doz ve kullanma biçimiyle ilgili bilgilerle yanınızda götürmeniz en iyisi olacaktır.

Mümkünse yanınıza bir yakınınızı alın. Bazen doktorla görüşme sırasında verilen tüm bilgileri sindirmek zor olabilir. Size eşlik eden biri kaçırdığınız veya unuttuğunuz şeyleri hatırlayabilir.

Doktorunuza soracağınız soruları not edin. Doktorun söylediği bir şeyi anlamadığınız zaman konuşmaktan ve soru sormaktan çekinmeyin. Sizi en çok endişelendiren sorunla başlayın. Eğer vaktiniz biterse bir hemşire veya doktorun asistanıyla konuşun ve doktora bir mesaj bırakın.

Hidradenitis süpürativa belirtileri gösteriyorsanız şu soruları sormak isteyebilirsiniz: 

  • Belirtilerimin olası sebebi nedir?
  • Belirtilerime neden olabilecek diğer olası sebepler nelerdir?
  • Kesin teşhis için ne tür testlere yaptırmam gerekir?
  • Hastalığım geçici mi yoksa kronik mi?
  • En iyi eylem planı nedir?
  • Önerdiğiniz birincil yaklaşımın herhangi bir alternatifi mevcut mu?
  • Bana tarif ettiğiniz ilacın bir alternatifi var mı?
  • Eğer bir şey yapmadan beklersem belirtilerim kendiliğinden kaybolabilir mi?
  • Bu hastalık hakkında yazılmış herhangi bir kitap var mı? Daha fazla bilgi alabileceğim bir web sayfası tavsiye edebilir misiniz?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında herhangi bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan Ne Beklemeli?


Doktorunuz büyük ihtimalle size bir dizi soru soracaktır.

  • Belirtileriniz ilk olarak ne zaman başladı?
  • Aniden mi ortaya çıktılar, yoksa yavaş yavaş mı?
  • İlk ortaya çıktıklarında lezyonlar nasıl görünüyordu?
  • Belirtiler ağrılı mı?
  • Size iyi gelen bir şey var mı?
  • Size kötü gelen bir şey var mı?
  • Diğer belirtiler de yaklaşık aynı vakitlerde mi başladı?
  • Ne tür ilaçlar kullanıyorsunuz?

Testleri

Testler ve Teşhis

Teşhis yapabilmek için doktorunuz belirtileriniz ve tıbbi geçmişiniz hakkında sorular sorup cildinizi muayene edebilir, testler yapılmasını isteyebilir. Eğer irin söz konusuysa doktorunuz test edilmesi için bir örnek alarak onu laboratuara gönderebilir. Bu teste, kültür testi denir. Kültür testleri deri veremi, çıban veya saç dibi kisti gibi diğer hastalıkların olup olmadığını tespit eder.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Hidradenitis süpürativayı tümüyle iyileştiren bir tedavi yoktur. Fakat hidradenitis süpürativanın erken teşhisi ve tedavisi, belirtilerin düzenlenmesi ve yeni lezyonların gelişmesini önlemede yardımcı olur.

Tedavi, hastalıktan etkilenen bölgelerin yayılmışlığına ve yaraların ağrılı veya iltihaplı olup olmadığına bağlıdır. Hafif şiddetteki vakalar ılık kompres, anti-bakteriyel sabunla düzenli yıkama gibi evde yapılan işlemlerle tedavi edilebilir. Orta şiddette vakalar ilaç kullanmayı gerektirebilir, hastalıklı bölgelere sürebileceğiniz kremler olduğu gibi, ağızdan alınan ilaçlar da olabilir. Olası ilaçlar şunlardır:

  • Enfeksiyonlar için kullanılan antibiyotikler hastalığın erken evrelerinde uzun süre alınırsa ileride nüksetmelerini ve hastalığı kötüleşmesini engelleyebilir.
  • Yağ bezlerini durdurmak ve saç folikülünün tıkanmasını önlemek için ağızdan alınan retinoit içeren ilaçlar.
  • Ağrı ve şişi azaltmak için streroid olmayan iltihap kurutucu ilaçlar.
  • Kortikosteroitler veya bağışıklık sistemini bastırıcı ilaçlar.

Şiddetli ve ısrarlı vakalarda derin lezyonlar, ameliyat gerektirebilir.

  • Kesme ve boşaltma. Hastalık tek ve küçük bir bölgedeyse ameliyatla iltihabı boşaltma veya lezyonları alma bir seçenek olarak düşünülebilir. Ne var ki bu tedavi hastalığın nüksetmesini önlemez ve genellikle kısa dönemli rahatlama sağlamak için kullanılır.
  • Tünelleri ve yolları açma. Tünelleri ve yolları kaplayan deriyi kesmek lezyonların iyileşmesine hızlandırır ve iz kalma riskini en aza indirir. Ne var ki bu işlem hastalığın tedavi edilen bölgede veya vücudun başka bir bölgesinde nüksetmesini önlemez.
  • Ameliyatla alma. Nükseden ve şiddetli belirtilere sahip olan hastalıklarda ameliyatla alma işlemi bütün hastalıklı derileri alıp vücudun başka yerinden deri nakli yapmayı içerir. Hastalıktan etkilenmiş olanların tümünün ameliyatla alınması mevcut hastalığı tedavi etse de başka bölgelerde hastalığın tekrar etmesini önleyemez.

Obezite, eksik alınan irin ve devam eden cilt enfeksiyonları hidradenitis süpürativanın, ameliyatla alınma işleminden sonra bile nüksetmesine neden olabilir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı ve Ev Tedavileri

Aşağıdaki öneriler rahatsızlıklarını azaltıp, iyileşmeyi hızlandırarak enfeksiyonun yayılmasını önleyebilir.

  • Şişi azaltmak için yaraya ılık suya batırılmış bir bezle kompres yapın.
  • Hastalıktan etkilenmiş bölgeleri nazik bir şekilde anti-bakteriyel sabunla yıkayın. Yıkamanın ardından reçetesiz satılan anti-bakteriyel krem kullanabilirsiniz.
  • Cilt tahrişini önlemek için bol kıyafetler ve iç çamaşırları giyin.
  • Cilt tahrişini önlemek için hastalıktan etkilenmiş bölgeleri tıraş etmeyin.
  • Sigara içmeyin. Sigara içmenin hidradenitis süpürativa üzerindeki etkisine dair hiçbir bilimsel araştırma yapılmamış olmasına rağmen sigara içmeyi bırakmanın sağlık açısından birçok faydası vardır ve hastalığın iyileşmesine katkıda bulunabilir.
  • Aşırı kilo cildin birbirine sürtündüğü alanların sayısını çoğaltır ve sürtünme, daha fazla terlemeye ve bakterilerin gelişmesine yardımcı olur. Kilo kaybetmek hastalığı tedavi etmese de belirtileri hafifletebilir.

Alternatif Tıp

Günlük olarak alınan çinko glükonat takviyeleri (çinko tuzları) iltihaplanmayı azaltarak yeni atakları önleyebilir.

Hastalıkla Birlikte Yaşamak

Birçok insan için hidradenitis süpürativa çok stresli bir tıbbi durumdur. Bu hastalık ağrılı olabilir. Lezyonlardan iltihap ve koku geliyorsa çok nahoş bir görüntü oluşturabilir. Hastalığın inatçılığı ve uzun süren tedavinin zorlukları sadece yükü arttırmaktadır. Belirtileriniz sizi utandırabilir, endişelendirebilir ve sonuç olarak tedirgin ve içe kapanık hale getirebilir. Diğer insanların tepkisi yüzünden kafanız karışabilir ve üzülebilirsiniz.

Hastalıkla baş etmede zorluk çekiyorsanız aşağıdaki öneriler yardımcı olabilir: 

  • Kendinizi hidradenitis süpürativa konusunda eğitin. Ne kadar çok şey bilirseniz, nüksetme ve komplikasyonlarla baş etmeye o kadar hazırlıklı olursunuz. Doktorunuzla konuşmak dışında bir psikologla görüşebilirsiniz. Hidradenitis süpürativa olan başka insanlarla konuşmayı faydalı bulabilirsiniz.
  • Doktorunuzun tavsiyelerini takip edin. Doktorunuz kimi tedavileri ve hayat tarzı değişikliklerini tavsiye ederse, onlara mutlaka uygulayın. Herhangi bir şey size anlaşılmaz gelirse mutlaka sorun.
  • Güçlü bir destek sistemi oluşturun. Aile üyeleri ve arkadaşların bu zor zamanlarda size büyük desteği olabilir. Bazen hidradenitis süpürativa sorunu olan başka insanların size düşüncelerini ve anlayışlarını rahatlatıcı bulabilirsiniz. Aynı rahatsızlığı yaşayan insanlarla temasa geçmek için internete girebilirsiniz.
İLGİLİ MAKALE

Anal Abse-Fistül Tanısı