• İçindekiler
• Çalışması
• İlerlemesi
• Yeri
• Akışı
• Geçişi
• Koroner Atardamar
• Nasıl Atar

Çalışması

Kalp inanılmaz bir organdır, yaşamın devam ettirilmesi için vücuda oksijen ve besin değeri yüksek kan pompalar. Yumruk büyüklüğündeki bu güç evi günde 100.000 kez atar (genişler ve kasılır), dakikada bir buçuk galon veya günde 2.000 galon kan pompalar.

İlerlemesi

Kan Kalpte Nasıl İlerler?

Kalp her attığında dolaşım sistemi adı verilen kan damarları siteminde doğru kan pompalar. Bu damarlar vücudun her bölgesine kan taşıyan esnek ve kaslı damarlardır.

Kan yaşam için gereklidir. Kan akciğerlerden vücut dokularına oksijen ve besin değerleri sağlamasının yanı sıra ayrıca karbondioksit gibi vücuttaki atık ürünleri dokulardan temizler. Bu, yaşamın sürdürülmesi ve vücut dokularının sağlığı için gereklidir.  

Üç önemli kan damarı türü bulunur. Bunlar:

• Atardamarlar. Atardamarlar kalpten çıkan büyük bir atardamar olan aortta başlar. Atardamarlar oksijenli kanı kalpten diğer vücut dokularına taşır. Bu damarlar kalpten ayrılarak diğer organlara kan taşırken daha da küçülür ve dallara ayrılır. 
• Kılcal damarlar. Kılcal damarlar atardamarlar ve damarları birbirlerine bağlayan ufak ve ince kan damarlarıdır. Bu damarların ince duvarları sayesinde oksijen, besin değerleri, karbondioksit ve diğer atık ürünler organ hücrelerine ve bu hücrelerden dışarı taşınır.
• Damarlar. Bu damarlar kanı tekrar kalbe taşıyan damarlardır. Kalbe geri taşınan kanda oksijen daha azdır ve vücuttan atılması gereken atık ürünler daha fazladır. Bu damarlar kalbe yaklaştıkça büyür. Üst ana toplardamar baş ve kollardan kalbe kan taşıyan büyük damardır. Alt ana toplardamarsa karın ve bacaktaki kanı kalbe taşır.   

Bu geniş kan damarları sistemi; atardamarlar, damarlar ve kılcal damaların toplamı 96.500 uzunluğundadır. Bu uzunluk dünyanın çevresinin iki kez dolaşılmasına eşittir.

Kan sürekli olarak vücuttaki kan damarlarında dolaşır. Kalp kanın damarlara pompalanmasını sağlayan pompadır.

Yeri

Kalp Nerededir Ve Neye Benzer?

Kalp, sol göğüs kemiğinde (sternum) göğüs kafesinin altında ve akciğerlerin arasında yer alır.  

Kalbin dışına bakıldığında kaslardan oluştuğu görülür. Güçlü kas duvarları kasılarak (sıkılarak) vücudun geri kalanına kan pompalar. Kalbin yüzeyinde kalp kaslarına oksijenli kan sağlayan koroner atardamarlar vardır. Kalbe giden ana kan damarları üst ana toplardamarlar, alt ana toplardamar ve pulmoner damarlardır. Pulmoner atardamarlar ve aort kalpten çıkarak vücudun geri kalanına oksijenli kan taşır.

Kalp, içende dört odacık bulunan delikli bir organdır. Kalp, septum adı verilen kas duvarlarıyla sol ve sağ taraflara bölünür. Kalbin sağ ve sol tarafları da damarlardan kan alan ve atriyum adı verilen iki üst odacığa ve atardamarlara kan pompalayan ve ventrikül adı verilen iki alt odacığa ayrılır. 

Atriyum ve ventriküller kanı kalpten dışarı atmak için kasılıp rahatlayarak birlikte çalışır. Kan, kalbin her bir odacığını terk ederken kalp kapakçıklarından geçer. Kalpte dört kalp kapakçığı bulunur. Bunlar:

• Mitral kapakçık
• Trikuspid kapakçık
• Aortik kapakçık
• Pulmonik kapakçık (pulmoner kapakçık olarak da bilinir) 

Trikuspid ve mitral kapakçıklar, atriyum ve ventriküllerin arasında bulunur. Aortik ve pulmonik kapakçıklar da ventriküller ve kalpten çıkan ana kan damarları arasında yer alır.

Kalp kapakçıkları kanın aşağıya doğru tek yönde ilerlemesini sağlar. Bu kapakçıklar kanın yanlış yönde akmasını engeller.

Her bir kapakçıkta yaprakçık veya kusp adı verilen bir dizi kanat vardır. Mitral kapakçıkta iki kanat bulunur ve diğer kapakçıklarda üçer kanat mevcuttur. Bu yaprakçıklar annülüs adı verilen sert ve lifli bir dokuya bağlanır ve bu doku tarafından desteklenir. Annülüs kapakçıkların gerekli şeklini korumasını sağlar. 

Mitral ve trikuspid kapakçıkların yaprakçıkları korda tendinea adı verilen sert ve lifli bir doku tarafından da desteklenir. Bu dokular paraşütü destekleyen iplere benzer. Bu dokular aynı zamanda kapakçık kanatlarından iç ventrikül duvarlarının bir parçası olan papiller kaslar adı verilen ufak kaslara kadar uzanır.

Akışı

Kan Kalpten Nasıl Akar?

Kalbin sağ ve sol tarafları birlikte çalışır. Aşağıda anlatılan düzen süreli tekrarlanır ve böylece kan devamlı olarak kalbe ve vücudun geri kalan bölümlerine akar.

Kalbin Sağ Tarafı

• Kan alt ve üst ana toplardamarlardan kalbe girer ve vücuttan gelen düşük oksijenli kan kalbin sağ atriyum bölgesine taşınır.
• Atriyum kasıldıkça, açık trikuspid kapakçığından geçen kan sağ atriyumdan sağ ventriküle ilerler. 
• Ventrikül dolduğunda trikuspid kapakçık kapanır. Bu sayeden ventrikül kasılırken kanın atriyuma geri akması önlenir.
• Ventrikül kasıldıkça kan kalpten çıkar ve pulmonik kapakçıktan geçerek pulmoner atardamara ve akciğerlere ilerler. Akciğerlerde kandaki oksijen seviyesi artırılır.

Kalbin Sol Tarafı

• Pulmoner damar, akciğerlerdeki oksijenli kanı kalbin sol atriyum bölgesine taşır.
• Atriyum kasıldıkça kan açık olan mitral kapakçık yoluyla sol atriyumdan sol ventriküle ilerler.
• Ventrikül dolduğunda mitral kapakçık kapanır. Bu sayede ventrikül kasılırken kanın atriyuma geri akması engellenir.

Ventrikül kasıldıkça kan aortik damardan geçerek kalpten ayrılır ve aort ve vücudun geri kalan bölümlerine iletilir.

Geçişi

Kan Akciğerlerden Nasıl Geçer?

Kan pulmonik kapakçıktan geçtikten sonra akciğerlere girer. Buna pulmoner dolaşım adı verilir. Kan pulmonik kapakçıktan geçerek pulmoner atardamarlara ve buradan da akciğerlerdeki ufak kılcal damarlara iletilir.

Burada oksijen, kılcal damar duvarları yoluyla akciğerlerdeki ufak hava keseciklerinden kana geçer. Aynı zamanda metabolizma atık ürünü olan karbondioksit kandan akciğerlerdeki hava keseciklerine geçer. Vücuttaki karbondioksit nefes verilirken dışarı atılır. Kan temizlenip oksijen dolduğunda pulmoner damarlar yoluyla tekrar sol atriyuma gider.

Koroner Atardamar

Kalp Koroner Atardamarlar Nedir?

Bütün diğer organlar gibi kalp de oksijen ve besin değeri gerektiren dokulardan oluşur. Kalbin odacıkları kan dolu olsa da kalp bu kandan besin değeri elde etmez. Kalp, kanı sadece koroner atardamarlar adı verilen atardamar ağından alır.  

İki ana koroner atardamar aort ve sol ventrikülün birleştiği noktaya yakın bir yerde aorttan ayrılır.

• Sağ koroner atardamar sağ atriyum ve sağ ventriküle kan sağlar. Sağ koroner atardamar, sol ventrikülün alt bölümüne ve septumun gerisine kan sağlayan arka mezenterik atardamara ayrılır. 
• Sol ana koroner atardamar sirkonfleks atardamara ve sol ön mezenterik atardamara ayrılır. Sirkonfleks atardamar sol atriyuma ve sol atriyumun yan ve arka bölgelerine kan sağlar. Sol ön mezenterik atardamar sol ventrikülün ön ile alt kısmına ve septumun ön kısmına kan sağlar.

Bu atardamarlar ve dalları kalbin kasının bütün bölümlerine kan sağlar.

Koroner atardamarlar kalp kasındaki kan akışını azaltacak ölçüde daraldığında (koroner atardamar hastalığı) tamamlayıcı damarlar olarak da adlandırılan ve genellikle açık olmayan ufak kan damarları genişleyip aktif hale gelebilir. Bu sayede kan tıkanan atardamarların etrafından geçerek kalp kasına ulaştırılır ve kalp dokusunun hasar görmesi engellenir.

Nasıl Atar

Kalp Nasıl Atar?

Atriyumlar ve ventriküller kalbe kan pompalamak için sırayla kasılıp rahatlayarak birlikte çalışır. Kalpteki elektrik sistemi bu fonksiyona imkan sağlayan enerji kaynağıdır. 

Kalp atışları kalpteki özel bir yoldan geçen elektrik sinyalleri tarafından tetiklenir. 

• Sinyaller, sağ atriyumda yer alan ve SA nodları (sinoatriyal nodlar) adı verilen ufak bir özel hücre demetinde başlar. Bu nod, kalbin doğal pili olarak da bilinir. Bu elektrik aktivitesi atriyum duvarlarından geçer ve bu duvarların kasılmasına neden olur.
• Kalbin merkezinde, atriyumlar ve ventriküller arasında bulunan bir hücre kümesi olan AV nodları (atriyoventrikül nodları) elektrik sinyallerini ventriküllere girmeden önce yavaşlatan bir geçit niteliğindedir. Bu gecikme, atriyumların ventriküllerden önce kasılması için zaman sağlar.
• His-Purkinje ağı lifli bir yoldur ve kaslardan yapılan ventrikül damarlarına sinyaller gönderir. Böylece ventriküller kasılır.

Kişi dinlenirken normal kalp atışları dakikada 50 ile 90 arasındadır. Egzersiz, duygular, yüksek ateş ve bazı ilaç tedavileri kalbin daha hızlı atmasına neden olabilir ve kalp bazen dakikada 100 defa atabilir.