• İçindekiler
• Nedir
• Sebepleri
• Belirtileri
• Türleri
• Testleri
• Tedavisi

Nedir

Katarakt

Katarakt göz bebeğinin arkasındaki doğuştan var olan doğal merceğin (lens) görmeyi düşürecek derecede şeffaflığını kaybederek matlaşmasıdır.

Sağlıklı bir gözde mercek (lens) saydamdır, ışığın doğrudan retinaya ulaşmasını sağlar. Keskin ve net bir görüntü oluşturur. Kataraktlı mercekler (lens) görmeyi engelleyerek sanki bir buzlu camdan dışarıya bakar gibi objelerin netliğini ve renkleri seçemez.

Katarakt bir yaşlılık hastalığı mıdır, gençlerde de görülür mü?

Bebeklerde dahil olmak üzere her yaşta insanda görülebilir. Orta yaşlarda nadirdir. Yaş ilerledikçe sıklığı artar. 50–59 yaş arasında olanların yaklaşık yarısında, 80 yaş üzerinde olanların ise hemen hepsinde bir miktarda olsa kesiflik bulunur. Fakat bu kesiflik görmeyi her zaman kayda değer bir şekilde etkilemeyebilir.

Sebepleri

Sebepler

• Gözün yaşlanması (en sık görülen katarak türünde),
• Aile geçmişi,
• Şeker hastalığı,
• Göz yaralanmaları,
• Kortizon gibi ilaçlar,
• Göz içi iltihaplanmaları,
• Uzun süre korunmadan güneşte kalma,
• Önceden geçirilmiş göz cerrahileri.

Belirtileri

Belirtiler

• Görmede yavaş yavaş azalma,
• Işığa hassasiyet, kamaşma,
• Çift görme,
• Okuma zorluğu,
• Gece görüşün bozulması,
• Renklerde soluklaşma veya sararma,
• Gözlük numaralarının sık değişmesi.

Türleri

Türleri

Katarakt lensin bulanıklaşması şeklinde oluşur. Kataraktın gelişmesi yıllar alabilir ya da kısa bir sürede gerçekleşebilir. Katarakt iki gözde farklı oranda gelişebilir.

• Nükleer katarakt: En içteki nükleusun (çekirdeğin) kesifleşmesi.
• Kortikal katarakt: Lensin dış yüzeyinin kesifleşmesi.
• Kortikonükleer katarakt: Lensin dış yüzeyi ve içteki nükleusun kesifleşmesi.
• Arka kapsül katarakt: Lensin arka kapsülüne yakın kısmının kesifleşmesi.
• Matür katarakt: Lensin tamamının kesifleşmiş şekli.
• Nigra katarakt: Kataraktın en sert şekli.

Testleri

Testler

• Rutin göz muayenesi,
• Görme keskinliği muayenesi,
• Gözbebeğinin büyütülmesi,
• Biyomikroskopik muayene.

Katarakt Ameliyatı Öncesi Yapılan Ölçümler

Göz içine yerleştirilecek lensin numarası (dioptrisi) muayene sırasında hesaplanır (biyometri).

Ameliyat sonrası net görmenin sağlanması açısından önemlidir.

Göze yerleştirilecek intraoküler lensin (IOL) hesaplanması IOL Master (optik biyometri) ya da A-Scan (ultrasonik biyometri) cihazlarıyla yapılır. Ön-arka uzunluk, korneal eğim ve ön kamera derinliği ölçülür.

Tedavisi

Katarakt Tedavisi

Kataraktın ilaçla tedavisi yoktur. Tek tedavisi cerrahidir. Modern tekniklerin gelişimiyle günümüzde katarakt operasyonları iğnesiz, narkozsuz ve ağrısız sadece gözü uyuşturan damlalarla olur ve kişi aynı gün evine dönebilir.

Katarakt ameliyatı hangi durumlarda kaçınılmaz olur?

Hastanın aşağıdaki durumların herhangi biriyle karşı karşıya kalması durumunda ameliyat olması önerilir.

• Görme miktarı hastanın günlük ihtiyaçlarını karşılamıyorsa

• Gözdeki iltihap gibi bir rahatsızlık katarakt oluşturmuş ve tedaviyi ve takibini bozuyorsa

• Katarakt hastanın göz tansiyonunu yükseltiyorsa

• Doğuştan kataraktlarda görme azlığı ve kayma (şaşılığa) yol açabilecek durumlarda

Ameliyat Öncesi Nelere Dikkat Edilmelidir?

Aspirin ve benzeri kan sulandırıcı ilaçlar ameliyattan önce doktorunuza danışılarak uygun süre öncesinde kesilmelidir.

Ameliyat saatinize göre doktorunuza danışarak genel veya lokal anestezi şartlarına uygun yemek yiyin.

Diyabet, hipertansiyon, astım vb gibi sistemik hastalıklar için kullanılan ilaçlar ameliyat günü kesilmemelidir. İnsülin dozuna, oral antidiyabetik tedaviye, diyete uymaya her zamanki gibi devam edilmelidir. Ameliyat günü düzenli kullandığınız ilaçlarınızı yanınızda getirin.

Doktorunuzu mutlaka mevcut hastalıklarınız, ilaçlarınız, geçirmiş olduğunuz ameliyatlar ve varsa alerjiniz konusunda bilgilendirin.

Ameliyat günü yüzünüzü iyice yıkayınız ve makyaj yapmayın, losyon ve parfüm kullanmayın.

Ameliyat sırasında size verilecek ameliyat kıyafetini giyeceksiniz. Yanınızda refakatçi bulundurun.

Erken Tedavi Önemli Mi?

Kişinin görme şikayeti ortaya çıktığı zaman ameliyat yapılır. Beklemeye gerek yoktur. Beklemek cerrahiyi zorlaştırır.

Katarakt ameliyat yöntemleri nelerdir?

Cerrahi lensin çıkarılışına göre ikiye yarılır.

1. İntakapsüler Katarakt ekstraksiyonu ( IKKE ): Lens zarlarıyla bir bütün olarak çıkarılır. Eski bir yöntemdir.

2. Ekstrakapsül Katarakt Ekstarksiyonu: Lensin ön kapsülünün bir kısmı alınır, diğer kısımlar doğurtma, emme veya ultrason dalgaları ile parçalanarak (FAKO) yöntemleri ile temizlenir.

Daha sonra lens zarları içine göz içi lens takılabilir. Uygulanacak ameliyat türü hastanın yaşına, gözünün durumuna, cerrahın tercihine göre değişebilir.

Lazerle katarakt tedavi edilebilir mi?

Halk arasında yaygın olarak lazerli katarakt ameliyatı yapılıyor diye bilinir fakat bu operasyon FAKO yöntemidir. Laserle katarakt ameliyatı yapılabilir. Ancak ameliyat tekniği olarak FAKO ile bir farkının olmaması nedeni ile yaygın olarak tercih edilmemektedir. Lazerle katarakt ameliyatı henüz deneysel aşamadadır. Ameliyat olmaksızın sadece laserle kataraktın düzeltilmesi mümkün değildir.

Katarakt cerrahisinde katarakt temizlendikten sonra göz içine yapay (suni) mercek (lens) yerleştirilmesi artık günümüzde hemen tüm hastalarda yapılmaktadır. Hasta için özel durumlar yoksa ( bir yaşından küçük çocuklar, göz içi iltihabı olanlar, vs) mutlaka göz içi merceği yerleştirilmelidir. Göz içine mercek yerleştirilip yerleştirilmeyeceği ameliyatı yapan göz doktorunun hastanın durumuna göre vereceği bir karar olacaktır. Mercek kullanılmadığında hastanın kalın camlı gözlük kullanması gerekir.

Katarakt tedavisinde uygulanabilecek en iyi yöntem nedir?

Yöntem hastanın yaşı, gözün durumu, cerrahın tercihi ve kullanılacak mercek türüne göre farklı olabilir. Günümüzde lensin kendi zarlarının korunduğu yani ekstrakapsüler yöntemler tercih edilmektedir. Hastanın durumu veya cerrahinin gidişine göre diğer yönteme de ihtiyaç duyulabilmektedir.

Ameliyatta yerleştirilen göz için merceklerinin özellikleri neler olmalıdır?

Kullanılacak mercekler günümüzde genellikle tek odaklı yani uzak veya yakını net gösterebilecek şekilde üretilmiş türdedir. Hastanın bu tip bir mercek takıldıktan sonra hem uzak hem de yakını net görmek için gözlük, kontak lens kullanması gerekebilir. Son dönemlerde piyasaya çıkan ve ameliyat sonrası hastanın hem uzağı hem de yakını net görmesini sağlamak amaçlı “çok odaklı mercekler” , özel renk kaplamaları olan ve göze gelen zararlı ışıkları engelleyen türde mercekler de kullanılmaya başlanmıştır. Bu tür mercekler hasta ile hekiminin ortaklaşa karar verecekleri durumlarda kullanılır.

Katarakt ameliyatı nasıl yapılır?

Ameliyat için göz uyuşturulduktan sonra seçilen yönteme göre göz içine girilerek önce merceğin ön zarı açılır ve inindeki kataraktlı kısım ya bütün olarak veya parçalanarak çıkarılır. İçeride sadece merceğin zarı bırakılır. Yine hastanın yaşı, gözün durumu ve ameliyatın türüne göre mercek yerleştirme işlemi yapılabilir.

Bazı durumlarda (örneğin 1 yaş altı çocuklar gibi) mercek yerleştirilmeyebilir. Bazen ise ameliyatın gidişi ve gözün durumu nedeni ile mercek konmayabilir veya ikinci bir ameliyata kadar geciktirilebilir. Bazı durumlarda ise planlanan türün dışında farklı türde (göz duvarına dikiş gerektiren, renkli kısma tutturulan) türde mercekler kullanmak gerekebilir. Bu durumlar oluştuğunda ameliyatı yapan hekim size en uygun seçeneğe göre karar verecektir.

Ameliyat sonrası bakım gerekir mi?

Ameliyat sonrası göz genellikle bandajla kapatılır. Bu bandaj doktorunuzun önereceği süre boyunca gözde kalmalıdır. Ameliyat sonrası göze baskı yapmamalı ve ovuşturmamalısınız. Hastanede kalış sürenizi size bildirecektir. Eğer hastaneden gönderilecekseniz kendiniz araç kullanmayınız. Gıda ve ilaç alımına klinik hemşire ve doktorlarının önerilerine göre başlayabilirsiniz. Yüzünüzü yıkamak, banyo yapmak, eşya taşımak, namaz kılmak, spor yapmak, işe başlamak, denize ve havuza girmek gibi şeyleri hekiminize danışarak yapınız.

Ameliyat sonrası verilecek olan ilaçlar (damla, pomat, tablet, şurup vs.) doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde ve sürede kullanılmalıdır. Hekime danışmadan ilaçlarınızı değiştirmeyin, azaltmayın veya kesmeyin. Verilen damla ve pomatları kullanmadan önce bunları göze uygulayacak kişi mutlaka ellerini sabunla yıkamalıdır. İlaçları uygularken damlalık veya pomat kutusunun ucu göz kapağı, kirpik, cilt, el, kâğıt, peçete gibi yerlere değdirilmemelidir.

Operasyon sonrasındaki 1. gün, 1. hafta, 1. ayda kontrolleri yapılır. Bu zaman zarfında göz damlalarıyla hem gözün iyileşmesi hem de mikrop kapmasına karşı korunması sağlanır. Ameliyat sonrası takip süresi ve yapılacaklar konusunda hekiminizin uyarılarını dikkatle alınız.

Ameliyat sonrası okumak göze zarar verir mi?

Okuma göze zarar vermez. Okumak için, varsa ve okumanıza yardımcı oluyorsa eski gözlüklerinizden faydalanabilirsiniz. Ama ameliyattan hemen sonra gözde rahatsızlık ve yorgunluk olabilir. Televizyon seyretmek daha az yorucudur ve göze zararlı değildir. Tam uzak ve yakın gözlüğü operasyondan sonra hekiminizin uygun gördüğü bir zamanda ayarlanır.

Katarakt cerrahisi geçirmiş insanların hayatında ne gibi değişiklikler olur?

Katarakt cerrahisinin bazı konularda kısıtlılık oluşturup oluşturmadığı da merak edilir.

Cerrahi sonrası, kanunda belirtilen görmeyi elde eden kişiler sürücü belgesi alıp, araba kullanabilirler. Temas gerektirmeyen sporlar yapabilirler. Sadece polis ve asker olamazlar.

Katarakt tekrarlar mı?

Katarakt ameliyatı olanlarda yeniden katarakt oluşmaz.

Operasyonla, merceğin içine yerleştirildiği zar zamanla kesifleşebilir. Bu halk arasında “ikincil katarakt” olarak isimlendirilse de aslında katarakt değildir. Bu oluşum genellikle lazerle kolayca tedavi edilebilir. Çocuklarda veya zarın çok kalınlaştığı ender durumlarda ameliyatla temizlemek gerekebilir.