• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Saç Biti

Saç bitleri oldukça yaygın bir sorundur. Saç bitleri, soğuk algınlığından sonra okul çağındaki çocukları en çok etkileyen bulaşıcı hastalıklardan birisidir. Saç bitleri saç derisindeki kandan beslenen ufak, kanatsız ve asalak böceklerdir.

Kişide saç biti olması kötü hijyenin veya temiz olmayan yaşama koşullarının göstergesi değildir. Pediculosis capatis olarak da bilinen ve oldukça kaşıntılı olan bu durum genellikle yakın kişisel temas ve kişisel eşyaların paylaşılması yoluyla bulaşır.

Saç bitinin tedavisinde hem reçetesiz hem de reçeteli ilaçlar kullanılır. Saç bitlerinin tekrar oluşmasını engellemek için ilaçlara ilişkin talimatlara gerektiği şekilde uymak ve evde gerekli tedbirleri almak önemlidir.

Belirtileri

Belirtileri

Saç bitlerinin genel belirtileri arasında şunlar yer alır:

• Aşırı kaşıntı. Bitlerin saç derisinden beslenirken salgıladıkları salya saç derisinde, boyunda ve omuzlarda kaşıntılı kırmızı şişliklere neden olabilir. Bazı kişilerde, özellikle saç biti ilk kez gözlemleniyorsa kaşıntı oluşmayabilir. 
• Saç derisinde yetişkin bitler. Yetişkin bitler genellikle kulak arkalarında ve boynun arka kısımlarında bulunur. Bitler ufak ve çilek çekirdeği büyüklüğündedir; bununla birlikte bitlerin boyutları 3 milimetre kadar olabilir. 
• Saç gövdesinde bit yumurtaları (nitler). Bit yumurtaları keçi söğüdü filizlerine benzer. Bit yumurtaları kepekle karıştırılabilir; bununla birlikte kepeklerin aksine bit yumurtaları saçtan kolaylıkla temizlenmez.  

Tıbbi yardım gerektiren durumlar
Genellikle saç bitlerini yok etmek için özel olarak tasarlanmış reçetesiz şampuanlarla saç bitlerinden kurtulabilirsiniz. Bununla birlikte, reçetesiz şampuanlar bitleri yok etmiyorsa doktorunuz size daha güçlü ve reçeteli şampuanları önerebilir.

Sebepleri

Sebepleri

Saç bitleri uçamaz ve zıplayamaz. Ayrıca saç bitleri ev hayvanlarına geçmez. Saç bitleri saç biti bulunan kişinin başı, bitli kişisel eşya ve ev eşyalarıyla yakın temas halinde yayılır.

Baştan başa bulaşma
Bu en yaygın yayılma türüdür ve çocuklar veya aile üyeleri bir arada oyun oynarken veya hep beraber yakın bir iletişim içerisindeyken ortaya çıkabilir.

Kişisel eşyaların paylaşılması
Saç bitleri daha nadiren aşağıdaki eşyalar yoluyla da bulaşabilir:

• Kasketler, şapkalar, eşarplar
• Fırça ve taraklar
• Baret gibi saç dekorasyonları
• Kulaklıklar

Ev eşyaları
Saç bitleri, bazen bit bulaşan aşağıdaki eşyalarla temas halinde bulaşabilir:

• Havlular
• Kıyafetler
• Battaniyeler
• Yastıklar
• Döşenmiş eşyalar

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Saç bitlerinin bulaşmasına ilişkin en önemli risk faktörü, saç biti bulunan biriyle temas içinde olmaktır. Temizlik ve kişisel hijyenin saç bitleri üzerinde fazla bir etkisi yoktur.

Anaokulu ve ilkokulda ufak çocuklarda saç bitlerinin görülme ihtimali daha yüksektir. Bu bitler genellikle çocuklardan aile bireylerine de geçer. Bitler bütün yaşlardaki kadınlarda erkeklere oranla daha sık olarak görülür.

Sağlık sorunları

Saç bitleri saçlarınızı güçlü bir şekilde kaşımanıza neden olabilir ve bu nedenle cildiniz soyulabilir. Eğer kaşınan bölgelerde enfeksiyon ortaya çıkarsa doktorunuza danışın.

Muayenesi

Muayene

Çoğu durumda saç bitlerinin temizlenmesi için doktora gerek yoktur. Bununla birlikte aşağıdaki durumlarda aile hekiminize danışmak isteyebilirsiniz:

• Size ve çocuğunuza saç biti bulaşıp bulaşmadığını tespit etmede yardıma ihtiyacınız varsa 
• Reçetesiz bit ilaçları işe yaramıyorsa

Randevudan önce yapabilecekleriniz
Randevudan önce aşağıdakileri içeren bir liste yapabilirsiniz:

• Belirtilerinizin detaylı tanımlaması
• Geçmişteki medikal sorunlarına ilişkin bilgiler 
• Doktorunuza sormak istediğiniz sorular

Randevu esnasında doktorunuzun yapacakları
Doktorunuz saç derinizi bitlere karşı ve saçınızı bir yumurtalarına karşı karşı kontrol eder. Doktorunuz Wood ışık lambası adı verilen özel bir ışık kullanabilir. Bitler bu ışıkta soluk mavi renkte görünür.

Testleri

Testleri

Bitler yumurtalarını saç tellerinin köküne saç derisine oldukça yakın bir yere bırakır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi uzmanlarına göre, saç derisinden 6,5 milimetre uzağa bırakılan bit yumurtaları ya çatlamıştır ya da çatlamayacaktır. Bu nedenle bit yumurtalarının saçta bulunması bitlenmenin kanıtı değildir. Saçta bit bulunduğunun en açık ispatı canlı ve hareket eden bitlerin bulunmasıdır. Islak saç sık aralıklı tarakla taranarak saçta bit bulunup bulunmadığı tespit edilebilir.

Tedavisi

Tedavisi

Reçetesiz ürünler
Piretin veya permetrin içeren şampuanlar genellikle saç bitlerine karşı ilk olarak kullanılan seçeneklerdir. Bu şampuanlar talimatlar özele takip edilirse en iyi şekilde işe yarar. 

Bazı coğrafi bölgelerde, bitler reçeteli bit ilaçlarının içerisindeki maddelere karşı direnç kazanmıştır. Eğer reçetesiz ilaçlar işe yaramıyorsa doktorunuz size farklı maddeler içeren şampuanlar ve losyonlar önerebilir.

Reçeteli ilaçlar

• Malatiyon. Saçınıza bu ilacı uygulayın ve ilaçla saçınızı ve saç derinizi iyice ovun. Bu ilaç yanıcıdır. Bu nedenle ilacı saç kurutma makineleri, elektrikli maşalar ve sigaralar gibi ısı kaynaklarından uzak tutun. Hamileyseniz veya bebeğinizi emziriyorsanız, bu ürünleri kullanmadan önce doktorunuzla görüşün; çünkü bu ilaç bebeği etkileyebilir.
• Lindan. Bu reçeteli ilaç krem, losyon veya şampuan olarak satılır. Eğer kilonuz 49,9’un altındaysa, hamileyseniz, emziriyorsanız, atak geçiriyorsanız veya HIV enfeksiyonunuz bulunuyorsa doktorunuz size lindan önermeyebilir. İlacın yan etkileri arasında ciltte tahriş ve ataklar yer alır.
• Benzil alkol losyonları. Yeni onay gören bu ilaç 6 aylıktan daha küçük çocuklarda kullanılmamalıdır. İlacın yan etkileri arasında cilt, saç derisi ve gözlerde tahriş yer alır. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesine göre ürünün prematüre bebeklerde kullanılması halinde atak, koma veya ölüm gibi ciddi yan etkiler ortaya çıkabilir.

Yaş saçın taranması
Eğer saçınıza böcek ilaçları uygulamak istemiyorsanız, sık aralıklı taraklar veya bit yumurtası tarakları ıslak saçtaki bitleri çıkarabilir. Saçınızı en az iki hafta süreyle her üç dört günde bir ıslakken bu taraklarla tarayın. Bu yöntem iki yaşın altındaki çocuklarda birincil tedavi yöntemi olarak önerilir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı

Bitler iki gün boyunca beslenmeden yaşayabilir ve bit yumurtaları saç derisindeki sıcaklıkla aynı sıcaklıkta tutulmadıkları takdirde bir hafta içerisinde ölür. Bu nedenle bitlerin insanlara başın dışında yollarla bulaşması yaygın gözlemlenmez. Saç biti bulunan biriyle yakın temas kuran kişiler incelenmelidir. Düşük risk oranına rağmen aşağıdaki yöntemleri de deneyebilirsiniz:

• Eşyaları sıcak suda yıkayın. Yatak örtülerini, içi doldurulmuş oyuncak hayvanları, kıyafetleri ve şapkaları sıcak sabunlu suyla en az 60°C’de yıkayın. Ardından en az 20 dakika süreyle yüksek ısıda kurutun. Fırça ve tarakları her sıcak suyun içerisinde 5-10 dakika kadar tutun.
• Eşyaları plastik bir kutu içerisine kapatın. Yatak örtülerini, kıyafetleri ve yıkanamayan eşyaları üç dört gün boyunca hava geçirmeyen bir kutu içerisinde tutun. Bu sayede yaşayan bitler ölür. Yeni çatlayan yumurtalar da yaşamlarının bu önemli ilk birkaç gününde beslenemedikleri için ölür.
• Süpürgeyle temizleyin. Yerleri ve eşyaları elektrikli süpürgeyle güzelce süpürün.

Önleme

Önleme

Bakım gören veya okul çağındaki çocuklarda saç bitlerinin yayılmasını önlemek oldukça zordur. Bu ortamlarda çocuklar ve eşyalar arasında oldukça yakın temas olduğu için bitler kolaylıkla yayılabilir. Bu durum sizin veya çocuğunuzun temizlik alışkanlıklarının yetersiz olduğunu göstermez ve eğer çocuğunuzda saç biti oluşursa bu bir ebeveyn olarak başarısız olduğunuz anlamına gelmez. 

Çocuğunuza okulda diğer çocukların şapka, eşarp, mont, tarak, fırça, saç tokası ve diğer kişisel eşyalarını kullanmaması gerektiğini söyleyin. Bununla birlikte sizin ve çocuğunuzun bitlerin bulaşmasını engelleyecek bütün temas türlerinden kaçınmasını beklemek gerçekçi değildir.   

Saç bitlerini önlemenin en etkili yöntemi bitler ve bit yumurtalarından kurtulmak için bütün gerekli adımları tamamen uygulamaktır. Bu sayede bitlerle daha fazla baş etmek zorunda kalmazsınız.