Nedir?

Tetanos nefes alma kabiliyetinizi etkileyebilir ve dolayısıyla hayatinizi tehdit edebilir. Tetanos genellikle "kilitli çene" ismiyle bilinir.

Tetanos asisi sayesinde, bu vakalar Amerika Birleşik Devletleri ve gelişmiş ülkelerde oldukça seyrektir. Tetanos vakaları az gelişmiş ülkelerde daha fazladır. Dünya çapında her yıl bir milyon civarında tetanos hastası görülmektedir.

Tetanos tedavi edilebilir, ama her zaman etkili olmayabilir. Ölüm bağışıklık kazanmamış yetişkinler ve yeterli bağışıklığa sahip olmayan yaşlı bireylerde daha yüksektir. Aşı yaptırma oranları düşük olan ülkelerde çocuklar da ağır hastalık ve olum tehlikesi altındadır.

Semptomlar

Tetanosun semptom ve işaretleri tetanos bakterisi vücudunuza girdikten birkaç gün ya da hafta sonrasında herhangi bir zamanda ortaya çıkabilir. Kuluçka evresi ortalama sekiz gündür.

Tetanosun yaygın işaret ve semptomları, ortaya çıkma sırasına göre:

·         Çene kaslarında spazmlar ve sertleşme
·         Boyun kaslarında sertleşme
·         Yutkunmada zorluk
·         Karin kaslarında sertleşme
·         Genellikle yüksek ses, fiziksel dokunuş veya ışık gibi ufak tekrarlar ile tetiklenen ve birkaç dakika suren acili vücut spazmları

Diğer semptomlar:

·         Yüksek ateş
·         Terleme
·         Yüksek kan basıncı
·         Hızlı kalp atisi

Doktora danışın  

Eğer derin ve kirli bir açık yaranız varsa ve son 5 yıl içinde asi olmadıysanız ya da olduğunuzdan emin olamıyorsanız tetanos asisini almak için doktorunuzla görüsünüz. Eğer son 10 yıl içinde asi olmadıysanız ya da olduğunuzdan emin olamıyorsanız herhangi bir yara için-özellikle hayvan dışkısı ile kirlendiyse- doktorunuzla görüşünüz.

Nedenleri

Tetanosa yol açan bakteri olan Clostridium tetani, toprak, toz ve hayvan dışkısında bulunur. Bakteri sporları, derin bir et yarasına girdiklerinde kaslarınızı kontrol eden sinirlerdeki motor nöronları bozan güçlü toksin ve tetanospasminler üretir. Bu toksinler tetanosun en büyük işareti olan kas sertleşmesi ve spazmlarına yol acar.

Risk Faktörleri

Ek olarak, tetanos bakterisinin vücudunuzda çoğalabilmesi için bazı faktörler etkilidir. Bunlar:

·         Tetanosa karsı yetersiz bağışıklık – asıları zamanında olmamaktan kaynaklı
·         Tetanos sporlarının yaraya yerleşmesine sebep olan bir kesik
·         Diğer hastalık bulaştırıcı bakterilerin varlığı
·         Yaralı doku
·         Tırnak ya da kıymık gibi yabancı bir madde
·         Yara etrafında sislik

Tetanos bu gibi yaralanmalardan kaynaklanabilir:

·         İğne ile delinmiş yaralar- kıymıklar, vücut piercingleri, dövmeler ve enjekte edilen ilaçlardan dolayı
·         Silah yaralanmaları
·         Açık kırıklar
·         Çarpışma yaralanmaları
·         Yanıklar
·         Cerrahi yaralar
·         Kulak enfeksiyonları
·         Ağız ve diş enfeksiyonları
·         Hayvan ısırıkları
·         Diyabetli kişilerde enfeksiyonlu ayak ülseri
·         Yeterli bağışıklığa sahip olmayan annelerin yeni doğmuş çocuklarında enfeksiyonlu göbek bağları

Komplikasyonlar

Tetanos toksini sinir uçlarına bağlandıktan sonra onları ortadan kaldırmak imkansızdır. Tetanos enfeksiyonundan tamamen iyileşmek için yeni sinir uçlarının büyümesi gerekir ve bu birkaç ay sürebilir.

Tetanos enfeksiyonun komplikasyonları su şekildedir:

·         Sakatlık. Tetanos tedavisi genellikle kas spazmlarını kontrol etmek için güçlü sedatiflerin kullanılmasını içerir. Bu ilaçların kullanılmasından dolayı ortaya çıkan uzun surelik hareketsizlik kalıcı sakatlıklara yol açabilir. Küçük çocuklarda tetanos enfeksiyonları akli dengesizlikten beyin felcine kadar çeşitli kalıcı beyin hasarlarına sebep olabilir.

·         Ölüm. Ciddi tetanik kas spazmları nefes alıp vermenizi bazen nefes alamamanıza sebep olacak kadar etkileyebilir. Solunum bozuklukları en yaygın olum sebebidir. Oksijen azlığı ayrıca kalp durması ve dolayısıyla ölüme yol açabilir. Zatürree de başka bir olum sebebidir.

Tetkikler Ve Teşhis

Doktorlar tetanosu fiziksel tetkikler ile kas spazmı, sertleşmesi ve acı gibi işaret ve semptomları dikkate alarak ve medikal geçmiş ve bağışıklık geçmişini göz önünde bulundurarak teşhis ederler. Laboratuar tetkikleri genellikle tetanos teşhisinde yardımcı değildir.

Tedavi Ve İlaçlar

Doktorlar tetanosu fiziksel tetkikler ile kas spazmı, sertleşmesi ve acı gibi işaret ve semptomları dikkate alarak ve medikal geçmiş ve bağışıklık geçmişini göz önünde bulundurarak teşhis ederler. Laboratuar tetkikleri genellikle tetanos teşhisinde yardımcı değildir.

Tedavi ve ilaçlar

Tetanosu iyileştirmek mümkün olmadığı için, tedavi yaraların bakımından ibarettir ve ilaçlar da semptomları azaltmak ve destekleyici tedavi içindir.

Yara bakımı 

Yarayı temizlemek tetanos sporlarının büyümesini engellemek acısından önemlidir. Bunun için yaradan kiri, yabancı maddeleri ve olu dokuları temizlemek gerekir.

İlaçlar

·         Antitoksin. Doktorunuz size tetanos bağışıklık globülini gibi bir antitoksin verebilir. Ancak antitoksin sadece toksin sinir dokuya henüz bağlanmamışsa etkilidir.
·         Antibiyotikler. Doktorunuz size tetanos bakterisi ile savaşmak için ağız ya da enjeksiyon yoluyla antibiyotik de verebilir.
·         Aşı. Tetanos geçirmek sonrasında size ayni bakteriye karsı bağışıklık kazandırmaz. Gelecekteki tetanos enfeksiyonlarını engellemek için tetanos asisi olmanız gerekir.
·         Sedatifler. Doktorlar kas spazmlarını kontrol etmek için genellikle güçlü sedatifler kullanırlar.
·         Diğer ilaçlar. Magnezyum sülfat ve bazı beta bloke ediciler gibi diğer ilaçlar kalp atisi ve nefes almak gibi istemsiz kas aktivitelerini düzenlemekte yardımcı olur. Morfin, sakinleştirmenin yanında bu amaç için de kullanılabilir.

Destekleyici terapiler 

Tetanos enfeksiyonu genellikle yoğun bir bakim ortamında uzun sureli tedavi gerektirir. Sedatifler sık nefes alışverişine sebep olduğundan, geçici olarak bir havalandırma aygıtının desteğine ihtiyaç duyulabilir.

Evde Tedavi

İğne ile delinmiş yaralar veya diğer derin kesikler, hayvan ısırıkları ya da kirli yaralar sizi yüksek tetanos enfeksiyon riski altına sokar. Eğer bağışıklık durumunuzdan emin değilseniz ve de kirli ve derin bir yaranız varsa tıbbi yardım alınız. Bakterileri bandajın cine hapsetmemek için kirli yaraları açık bırakınız.

Doktorunuzun yarayı temizlemesi, size antibiyotik ve tetanos asisi vermesi gerekebilir. Eğer daha önce bağışıklık kazandıysanız vücudunuz sizi korumak için tetanosa karşı gerekli olan antikorları hemen üretecektir.

Eğer küçük bir yaranız varsa bunlar tetanosu engellemenize yardımcı olacaktır:

·         Kanamayı kontrol etmek: Eğeryaranız kanıyorsa, kanamayı kontrol etmek için direk basınç uygulayınız.
·         Yarayı temiz tutmak: Kanamadurduktan sonra yarayı temiz suyla (varsa tuz çözeltisi ile )durulayınız. Bölgeyi sabun ve bir bez ile temizleyiniz. Eğer yaranın içinde döküntüler varsa doktorunuza danışınız.
·         Antibiyotik kullanmak: Yarayıtemizledikten sonra üstüne ince bir tabaka olarak Neosporin ve Polysporin gibi çok bileşenli bir antibiyotik krem ya da merhem uygulayınız. Bu antibiyotikler yaranın daha çabuk iyileşmesini sağlamayacaktır ancak bakteriyel büyüme ve enfeksiyonu engelleyerek yaranın daha efektif iyileşmesini sağlayabilirler. Bazı merhemlerdeki belli bileşenler kimi hastalarda kasıntıya yol açabilir. Böyle bir durumda merhemi kullanmayı bırakınız.
·         Yarayı kapatmak: Havaylatemas iyileşmeyi hızlandırabilir ancak bandajlar yarayı temiz tutmaya ve zararlı bakterilerin içeri girmesini engellemeye yardımcı olur. Akıntısı olan yaralar hassastır.Yara kabuk tutana kadar kapalı tutunuz.
·         Pansumanı değiştirmek: Enfeksiyonuönlemek için her gün ya da pansuman ıslanıp kirlendikçe pansumanı değiştiriniz. Eğer bandajlardaki yapışkana alerjiniz varsa yapışmayan pansuman ya da steril gazlı bez ve kağıt bant kullanınız.

Önlemler

Toksine karsı bağışıklık kazanarak tetanosu kolaylıkla önleyebilirsiniz. Neredeyse bütün tetanos vakaları hiç bağışıklık kazanmamış ya da son 10 yıl içersinde tetanos asisi olmamış kişilerde ortaya çıkmaktadır.

Primer asi serisi 

Tetanos aşısı çocuklara genellikle difteri ve tetanos toksoid ve hücresiz pertusis boğmaca (DtaP) aşısının bir parçası olarak verilir. Bu aşılama 3 önemli hastalığa karsı koruma sağlar :difteri( bir boğaz ve solunum yolu enfeksiyonu ),boğmaca (öksürük) ve tetanos.
DtaP aşısı 5 uygulamadan oluşur, genellikle çocuklara bu yaslardan kol ya da kalçadan verilir :

·         2.ay
·         4.ay
·         6.ay
·         15-18. aylar arası
·         4-6. yaslar

Bağışıklık artırıcı doz 

Tetanos asisinin bağışıklık artırıcı dozu difteri asisi bağışıklık artırıcı dozu ile kombinasyon olarak verilir (Td). 2005’te tetanos, difteri ve pertusis (Tdap) asisinin kullanımı gençler ve 65 yasin altındaki yetişkinlerde pertussise karsı korumanın devam ettiğinden emin olmak için onaylandı.

11 ve 12 yas arasındaki gençlerin bir doz Tdap alması her 10 yılda bir tekrarlanması önerilir. Eğer hiç Tdap almadıysanız bir sonraki Td bağışıklık artırıcı dozunuzu Tdap ile değiştirip sonrakilere Td ile devam ediniz.

Eğer yurtdışına seyahat ediyorsanız tetanosa karşı güncel bağışıklık sahibi olmak iyi bir fikirdir, özellikle gelişmiş bir ülkeye seyahat ediyorsanız tetanos daha yaygın olabilir. Eğer derin ve kirli bir yara alırsanız ve bağışıklık artırıcı dozunuzu alalı 5 yıldan fazla olduysa yenisini alınız.

Aşılarınızı takip edebilmek için doktorunuzdan düzenli olarak asi durumunuzu gözlemlemesini rica ediniz.

Eğer çocukken tetanosa karşı aşılanmadıysanız Tdap aşısı almak için doktorunuzla görüşünüz. Tetanos aşısından enfeksiyon kapmanız mümkün değildir.
İLGİLİ MAKALE

Tetanos Profilaksisi