PMS nedir?

Kadınlarda adet döneminden bir hafta önce başlayan ruhsal ve fiziksel gerginlik PMS yani Premenstruel Sendrom olarak isimlendirilir. Bu belirtiler genellikle adet döneminden bir hafta önce başlar; adetin görülmesiyle azalır ve birkaç gün içinde kaybolur. Adet öncesi sorunlar normal hayatı engelleyecek bir hal alabilir. Her ay 7-10 gün arasında süren bu dönem, yılda 12 kez tekrarlanarak toplam 3-4 ay gibi bir dönemi ifade eder ki bu kişinin yaşam kalitesini düşürmeye yetecek kadar ciddi bir süredir.

Ne sıklıkta görülür?

Aslında her kadında adet öncesi dönemde bazı belirtiler ortaya çıkar. Bu belirtiler kadının adet göreceğini anlamasını ve hazırlıksız yakalanmasını sağlar. Ayrıca kadınların % 50?sine yakını daha az rahatsız edici ya da dayanabilecek şiddette olurken, % 5 kadında oldukça şiddetli belirtiler ortaya çıkmaktadır. Burada Premenstruel (adet öncesi) belirtiler ile Premenstruel Sendrom arasındaki ayrımı yapmak çok önemlidir.

Kimlerde görülür?

PMS üreme çağındaki kadınlarda gözükse de; çok ender olarak ergenlik döneminden önce ve menopozda da görülebilir. Sıklıkla 30-45 yaş arası kadınlarda gözükür. Ailevi bir eğilim söz konusu olmasına karşın sosyal, sınıf ve ırksal farklılıklar göstermez. Doğum kontrol hapı kullananlarda belirtiler şiddetlenebilir.

Neden olur?

PMS, çeşitli nedenlerden dolayı ortaya çıkabilir. Bunlardan bazıları: ?Mineral yetersizliği (Magnezyum, Çinko) ?Vitamin yetersizliği (A,B vitaminleri) ?Hormonal dengesizlik (Progesteron yetmezliği ve diğer bazı hormanal bozukluklar) ?Kan şekerinin düşük olması ?Vücutta aşırı sıvı tutulması ?Beyindeki bazı kimyasal ileticiler ?Bastırılmış cinsel arzu ?Psikolojik nedenler

Belirtileri nelerdir?

PMS bazen tüm vücut sistemini ağır şekilde etkileyebilir. Bu durumda her organa ait belirtiler ortaya çıkabilir. PMS belirtileri adet öncesi belirtileri şeklinde hafif olabilir. Kimi zaman ise doktora başvuracak kadar şiddetli olabilir. İş kaybına, sosyal ilişkilerde sorunlara, kişide depresyona yol açacak kadar ağır belirtiler gösterebilir.

Ruhsal Belirtileri

Depresyon, yorgunluk hissi, aşırı uyuma, çevreye ilginin azalması, ruh halinde dalgalanmalar, sinirlilik, gerginlik, asabileşme, üzüntü hali, öfke ve dikkat azlığı şeklinde olabilir.

Fiziksel Belirtileri

Memelerin büyümesi ve ileri derecede hassaslaşması şeklinde fiziksel belirtileri olabilir. Vücutta ödemlere (su tutulumuna) ve değişik bölgelerde şişliklere yol açar. Bu dönemde vücut ağırlığında 2-3 kiloya kadar ağırlık artışı olabilir. Baş ağrısı, bulantı-kusma, kabızlık, ishal, iştah artışı, aşırı susama alkole tahammülsüzlük, cinsel istek artışı, akne (sivilce) ortaya çıkması diğer sık gözlenen belirtilerdir.

Nasıl teşhis edilir?

PMS tanısı koymak kolay değildir. Adet öncesi dönemde şikayetlerle karşılaşan her kadına PMS tanısı koymak, kadının gereksiz yere bazı tedavilere ve bunların yan etkilerine maruz kalması neden olur. Özellikle bazı kriterleri taşıyan kadınlara PMS tanısı konur. PMS''li kadınların genellikle kendi kendilerine tanı koyarak doktora başvururlar. Ancak bu kadınların çoğunda ya abartılmış premenstruel belirtiler söz konusudur ya da başka bir hastalık vardır. Tanının düzgün koyulup tedavinin doğru bir şekilde yapılması için komple bir jinekolojik sorgulama ve muayene yapılmalı. Beraberinde bazı destekleyici laboratuar tetkikleriyle tanı konulmalıdır.

PMS Tanısı Kriterleri

1-Belirtilere neden olacak bedensel bir bozukluk bulunmamalıdır. 2-Su toplanması, huzursuzluk, depresyon, gerilim gibi belirtiler bulunmalıdır. 3-Belirtiler düzenli olarak yani siklusun ikinci döneminde ortaya çıkmalı ve kaybolmalıdır. 4-Adet döneminin ilk yarısında en azından 7 günlük belirtisiz bir dönem bulunmalıdır. 5-Birbirini izleyen 3 adet döneminde belirtilerin ortaya çıkması ve adet gördükten 3 gün sonra kaybolması gerekir. 6-Belirtiler iş ve sosyal yaşamla kişisel dengeyi etkileyecek kadar şiddetli olmalıdır.

Nasıl tedavi edilir?

Premenstural Sendrom kadının katlanmak zorunda olduğu bir durum değil, tedavi edilmesi gereken bir düzensizlik belirtisidir. Kadın hastalıkları uzmanına başvurulması gerekir. Doktorunuz yapacağı tetkiklerden ardından sizi Psikiyatrist desteğini de içine alan bir tedavi sürecine başlatabilir.

Evde Tedavi-Gıdalar

Henüz PMS sorununu çözen bir ilaç bulunamamıştır. Belirtileri hafif ya da orta şiddetle olan hastalar için ilaç tedavisi dışında alınabilecek önlemlerden iyi fayda görülebilir. Bunlar:Kafein PMS?e bağlı baş ağrılarının ve meme ağrılarının kötüleşmesine neden olabilir. Siklusun ikinci yarısında alkole karşı aşırı duyarlılık geliştiğinden bu günlerde alkol alınması PMS belirtilerin artmasına neden olabilir. Şişmeleri (ödem) olanlar için sigara azaltılmalı veya bırakılmalıdır. Sol tarafa yatılarak uyunması genel vücut ödemi olanlar için faydalıdır. Gerekirse tuz kısıtlanmalıdır. Yine diyette kırmızı et azaltılmalı balık, sebze ve meyve tercih edilmelidir.

Evde Tedavi- Egzersiz

Düzenli egzersiz PMS belirtilerini azaltır. Bu durum beyin endorfin seviyesini artmasıyla ilişkilidir. Endorfin vücuttan salgılanan "morfin" dir ve rahatlatıcı gevşetici özellikleri vardır. Ayrıca; vücudun oksijenlenmesini sağlar.

Evde Tedavi-Stres

Stressiz sağlıklı ve düzenli yaşam, gevşeme teknikleri meditasyon veya yoga gibi yöntemler faydalıdır. Hobilerle ilgilenmek önemlidir.

İlaçla Tedavi Yöntemleri

Yukarıda yöntemler yetersiz olduğunda veya baştan beri şiddetli seyreden PMS durumlarında ilaçla tedavi yapılır. Doğum Kontrol Hapları: Bu ilaçlar özellikle beraberinde regli düzensizliği ve adet sancısı olan PMS hastalarında fayda gösterir. Ancak bazı kadınlarda doğum kontrol hapı kullanımı PMS''in ruhsal belirtilerini şiddetlendirebilir. Ağrı Kesici - İltihap Giderici İlaçlar: Belirtiler başlar başlamaz düzenli alındığında ve adetin ikinci-üçüncü gününe kadar kullanıldığında bu ilaçlar özellikle PMS ile beraber adet sancısı gibi ek belirtileri olan kadınlarda faydalı olabilmektedir.

GnRH Analogları

Bu hormon ilaçları yumurtalıkları tamamen susturarak östrojen progestron salgısı sıfırlayan ilaçlardır. Dikkatli bir değerlendirme sonrası mutlaka doktor kontrolünde kullanılmaları gerekir. Uzun süre kullanıldıklarında kemik erimesi gibi ciddi sonuçlar doğurabileceklerinden tedavi süresi uzayacaksa beraberinde östrojen takviyesi yapılır.

Histerektomi (Rahmin alınması)

PMS''de tüm yöntemler başarısız kalındığında yumurtalıklarla beraber rahim ameliyatla çıkarılır. Ancak günümüzdeki etkili ilaçların sayesinde giderek az uygulanan bir tedavi biçimi haline gelmiştir.

Ödem (Şişmeleri Olanlar) İçin Tedavi

Nikotin ADH (vücutta su tutan hormon) salgısını uyardığı için sigara azaltılmalı, en iyisi bırakılmalıdır. Sol tarafta yatılarak uyunması genel vücut ödemi olanlarda faydalıdır. Ödem tedavisinde bazı idrar söktürücüler fayda verebilirler.

Meme Hassasiyeti Tedavisi

PMS''li hastalarda mastalji tanısı konur ve fibrokistik hastalık gibi diğer meme ağrısı nedenlerinin ortaya çıkarılması için komple bir meme muayenesi yapılmalıdır. Mastalji tedavisinde memelerin alttan iyi destekleyen bir sutyenin gece gündüz kullanılması, kafein alımının kısıtlanması sigara içilmemesi çoğu hasta için yeterli olur. Gıdalarda yağın azaltılması, diüretik ve A, B, E vitamini kullanımı da bazı hastalarda olumlu sonuçlar verir. Gerekli durumlarda danazol ve bromokriptin gibi ilaçlar da kullanılabilir.

Ruhsal Belirtileri İçin İlaç Tedavisi

Ruhsal belirtiler basit duygusal dalgalanmaları şeklinde olabileceği gibi ağır depresyon şeklinde de ortaya çıkabilir. Tedavide anti depresan ilaçlar ve gerekli durumlarda psikiyatrik değerlendirme sonucuna göre daha farklı ilaçlar kullanılabilir.
İLGİLİ MAKALE

Premenstrüel Sendrom (PMS) Muayene ve Testler

Op. Dr. Ebru ZÜLFİKAROĞLU

adet öncesi ğöğüslerin ağrıması ve akıntının sebebi nedir sevgili doktorum tşk ederim şimdiden... devamı