• İçindekiler
• Nedir
• Riskler
• Güvenlik Ölçütleri

Nedir

İlaçların güvenliği hasta güvenliğinin önemli bir parçasıdır. Küresel ilaç güvenliği, ilaçların gelişimi ve kalitesini görüntüleyen, zararlı etkilerini bildiren ve onların güvenli kullanımı için kesin bilgi sağlayan güçlü ulusal sistemlere bağlıdır.

İlaçlara karşı normalde kullanılan dozlarda meydana gelen zararlı, istenmeyen reaksiyonlara advers ilaç reaksiyonları adı verilir. Advers ilaç reaksiyonları birçok ülkede önce gelen ölüm nedenleri arasındadır.

İlaçların advers etkilerini önlemek ve tespit etmeye farmakovilijans denir. İlaçların risklerinin ve yararlarının dikkatli değerlendirmesi bir ilacın, onay öncesi aşamadan hastalar tarafından kullanımına kadar tüm yaşam döngüsünde geçerlidir.

Advers etkiler hakkında küresel bilgi paylaşmak ülkelerdeki ilaç güvenliğini kuvvetlendirir ve ortaya sorunlar çıktığında hasta güvenliğini garantiye alan güncel politika kararlarına çevrilebilir.

Advers ilaç etkilerine örnekler:

İlaçlar	Reaksiyonlar
Amidoprin (iltihap için)	Beyaz kan hücre bozukluğu
Kliokinol (cilt enfeksiyonları için)	Görme bozukluğu
Eritronisin estolat (antibakteriyel)	Hepatit (karaciğer bozukluğu)
Doğum kontrol hapları	Tromboembolizm (kan pıhtıları)
Statinler (kolesterol kontrolü için)	Kas dejenerasyonu
Talidomit (sabah bulantısını kontrol için)	Fokomeli (bebeklerde şekil bozukluğu)

Riskler

Hiçbir ilaç risksiz değildir ve bütün ilaçların yan etkileri vardır, bunlardan bazıları ölümcül olabilir. dünyanın her ülkesindeki insanlar advers ilaç reaksiyonlarından etkilenir. Bazı ülkelerde advers ilaç reaksiyonlarına bağlı maliyetler, hastaneye yatırılma, ameliyat ve üretkenlik kaybı bütün ilaç maliyetlerini aşar. Advers ilaç reaksiyonlarının en az %60’ı önlenebilirdir ve şunlardan dolayı olabilir:

• Hastanın durumunun yanlış teşhisi
• Yanlış ilacın reçete edilmesi veya doğru ilacın yanlış dozunun reçete edilmesi
• Hasta reaksiyonuna neden olabilecek tespit edilmemiş tıbbi, genetik veya alerjik bir reaksiyon
• Reçete edilmiş ilaçlarla kendi kendini tedavi etme
• İlacı almakla ilgili talimatları uygulamama
• (Geleneksel ilaçlar dahil) başka ilaçlara ve bazı besinlere karşı reaksiyon
• Bileşimi ve bileşenleri doğru bilimsel gereksinimleri karşılamayan, etkisiz ve genelde tehlikeli olabilen standardın altında bir ilacın kullanımı
• Etkin bileşenleri olmayan veya yanlış bileşenleri olan taklit ilaçların kullanımı (tehlikeli veya ölümcül olabilir)

Yukarıdaki durumlardan kaçınılsa bile bütün ilaçların yan etkileri vardır ve bazıları zarar verebilir. İlaçla herhangi bir tedavinin yan etkileri tam kesinlikle tahmin edilemez. Bütün ilaçların hem yararları hem de zarar verme potansiyeli vardır. Zarar riski, reçete edilen ilaçların iyi bir kalitede, güvenli, etkin olması ve doğru hastaya doğru zamanda doğru dozun kullanılması garanti edilerek en aza indirilebilir.

Güvenlik Ölçütleri

Farmasötik şirketler veya ilaç üreticilerinin ilaçlarını geniş çapta kullanılır hale getirmeden önce, bütün ülkelerde kanun önünde sağlıklı ve sabırlı gönüllülerle denemeleri gerekir. Bu klinik deneyler belirlenmiş bir hastalıkta ilacın ne kadar iyi işe yaradığını ve hangi potansiyel zararlara yol açabileceğini gösterir. Ama bunlar, deney grubundan farklı özelliklere, örneğin yaşa, cinsiyete, sağlık durumuna ve etnik kökene sahip daha geniş test edilmemiş nüfus için bilgi sağlamaz. Birçok ilaç, özellikle de kompleks ürünler için, güvenlik görüntülemesi üretim aşamasında bitmez. İlaç güvenliğinin ardından dikkatli hasta görüntülemesi ve daha fazla bilimsel veri toplanması gerekir. İlaç görüntülemesinin bu yönüne pazarlama sonrası gözetim denilir. Ulusal pazarlama sonra gözetimin etkililiği doğrudan sağlık profesyonellerinin etkin katılımına bağlıdır.

Sağlık uzmanları (doktorlar, eczacılar, hemşireler, diş hekimleri ve başkaları) günlük hasta bakımlarının bir parçası olarak şüphelenilen advers ilaç reaksiyonlarını bildirmek için en iyi konumdadır. Sağlık profesyonelleri, verilen ilaç ve reaksiyon arasındaki kesin ilişki hakkında şüpheli olsalar bile advers ilaç reaksiyonlarını bildirmeliler.