• İçindekiler
• Nedir
• Tipleri
• Konuşma Apraksisi
• Sebepler
• Tedavi

Nedir

Apraksi serebrumun spesifik bölgelerinde hasarın sebep olduğu bir bozukluktur. Apraksi hareketi yapma arzusu ve fiziksel yeteneğinin olmasına rağmen öğrenilmiş amaçlı hareketleri yapma veya yerine getirme yeteneğinin kaybı ile karakterize olur. Motor planlamanın bir bozukluğu olup edinilmiş veya gelişimsel olabilir ama sebebi inkoordinasyon, duyusal kayıp veya basit komutları kavramama (kişiden bir diziden doğru hareketi tanıması istenerek test edilir) olmayabilir. Apraksi hareketlerin koordinasyonunun olmayışı olan ataksi, dili üretememe ve/veya kavrayamama olan afazi, bir eylemi yapma arzusunun olmayışı olan abulia veya hastaların vücudun bir tarafındaki uyarıyı diğer tarafta gerekleşiyor gibi algıladıkları allokiri ile karıştırılmamalıdır.

Apraksinin birçok farklı biçimi vardır. Bazıları aşağıda sunulmuştur:

• Bukkofasiyal veya orofasiyal apraksi. İstenildiğinde yüzün hareketlerini yapmada güçlük. Örneğin kişinin dudaklarını yalayamaması veya ıslık çalamaması.

• İdeasyonel apraksi. Öğrenilmiş kompleks görevleri doğru düzende yapma kabiliyetinin kaybı, örneğin ayakkabı giymeden önce çorap giymek.

• İdeomotor apraksi. Gerekli nesneler verildiğinde öğrenilmiş bir görevi isteyerek yerine getirme kabiliyetinin kaybı. Örneğin tornavida verildiğinde hasta sanki bu bir kalemmil gibi bununla yazı yazmaya çalışabilir veya diş fırçası ike saçlarını taramaya çalışabilir.

• Uzuv kinetik apraksi. Bir kol veya bacakla hassas hareketler yapmada güçlük.

• Sözel apraksi. Ağız hareketleri ve konuşmayı koordine etmede sıkıntı.

Apraksinin kök sözcüğü praxis Yunanca eylem, iş veya fiil anlamına gelir. Başındaki olumsuzluk eki a, olmaksızın anlamındadır.

Tipleri

Tipleri

 

Apraksinin aşağıdakiler dahil birkaç tipi vardır:

 

• Bukko fasiyal veya orofasiyal apraksi. Sözel olmayan-oral veya bukkofasiyal (komut üzerine yüz hareketlerinin yapılamaması, örneğin dudak yalama, öksürme veya göz kırpma);
• Konstruksiyonel (basit yapıların çizilememesi veya kurulaması), mesela beşgenleri kesiştirememe;
• Yürüyüş apraksisi
• İdeasyonal apraksi. Öğrenilmiş karmaşık görevlerin doğru sırada yapılması becerisinin kaybı, örneğin ayakkabıları giymeden önce çorapları giymek
• Uzuv-kinetik apraksi. Kolveya bacakla kesin hareketlerin yapılmasında güçlük.
• Okülomotor (gözün hareket ettirilmesinde güçlük, özellikle seğirme hareketleri). Bu, Balint sendromunun 3 ana bileşeninden birisidir.
• Sözel (konuşma için gerekli hareketlerin planlanmasında güçlük), konuşma apraksisi olarak da bilinir.

Konuşma Apraksisi

Sözel, Konuşma Apraksisi

 

Apraksiye afazi denilen bir dil bozukluğu eşlik edebilir. Bu apraksinin sık karşılaşılan bir tipi olduğundan bu konuya ayrı bir bölüm ayrılmıştır.

 

Edinilmiş konuşma aprasisi ve çocukluk çağı konuşma apraksisinin semptomları arasında tutarsız seslendirme hataları, doğru seslendirme pozisyonunun bulunması için ağız hareketlerinin elle aranması ve artan sözcük ve deyiş uzunluğu ile artan hatalar bulunur. Edinilmiş konuşma apraksisi çoğunlukla oral apraksi (hem konuşma hem konuşma olmayan hareketler sırasında) ve uzuv apraksisi ile birlikte gerçekleşir.

 

Çocukluk çağı konuşma apraksisi artikülatörlerin gücünde veya hareket aralığında hiçbir sıkıntı izi olmayan ama motor planlama ve koordinasyon problemleri nedeniyle konuşma hareketlerini yapamayan çocuklarda olur. Bu, konuşma sırasında artiklatörler koordinasyonu normal olan çocuklarda fonolojik bozulmalarla karıştırılmamalıdır.

 

Edinilmiş konuşma apraksisi önceden edinilmiş konuşma seviyelerinin kaybını içerir. Bir seviyeye kadar konuşma becerisi edinmiş (apraksinin başlangıcından önce) yetişkinlerde ve çocuklarda gerçekleşir. Çocukluk çağı konuşma apraksisinin tersine edinilnmiş konuşma apraksisi tipik olarak inme, tümör veya bir başka bilinmeyen nörolojik hastalık veya yaralanmanın sonucudur.

Sebepler

İdeomotor apraksiye neredeyse her zaman beynin dil dominant yarım küresinde (genellikle sol) lezyonlar sebep olur ve bu sebeple bu hastalarda çoğunlukla eşlik eden afazi vardır, özellikle Broca veya kondüksiyon tipi. Sol taraf ideomotor apraksisine anterior korpus kallosumun lezyonu sebep olabilir.

 

İdeasyonal apraksi yaygın olarak konfüzyon halleri ve demansla birliktedir.

 

Konstruksiyonel apraksi serebral ödeme bağlı olarak hepatik ensefalopati ile ilişkilidir.

Tedavi

Apraksili bireyler için tavsiye edilen tedavi fizik tedaviyi, uğraşı terapisini ve/veya konuşma terapisini içerir.