• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı

Nedir

Nedir

Aşırı terleme (hiperhidroz) sık sık ve devamlı aşırı terlemedir. Terleme vücudunuzun kendini soğutma mekanizmasıdır. Birçok durumda terleme hem doğal hem de sağlıklıdır. Fakat bazı insanlar vücutlarını soğutmak için diğer insanlara göre daha fazla terlemesi gerekir, bu duruma tıpta hiperhidroz denir.

Hiperhidroz genellikle avuç içleri, ayak tabanları ve koltuk altlarında görülür. Terleme, günlük faaliyetleri kesintiye uğratması haricinde, toplumsal ortamlarda utanca ve endişeye neden olabilir.

Neyse ki, aşırı terlemeyi tedavi etmek için çeşitli seçenekler var. Şiddetli vakalarda, cerrahi işlemler terlemeyi durdurmada çok etkili olabilir.

Belirtileri

Belirtileri

Ne zaman, nerede ve ne kadar terlediğiniz kişiden kişiye büyük değişiklikler gösterse de, birçok insan normalin üstünde çaba sarf ettiklerinde, egzersiz yaptıklarında ve sıcak bir ortamda bulunduklarında gergin, endişeli ve stres altında olduklarında terler. Hiperhidrozda görülen aşırı terleme bu normal terlemenin çok ötesinde bir terlemedir. 

Aşırı terlemenin belirtileri şunlardır:

• Elbiseleri sırılsıklam yapacak kadar aşırı terlemek.
• Ayaklarınızda, koltuk altlarınızda, başınızda ve yüzünüzde anormal ve rahatsız edici derecede terlemek.
• Ayağınızın tabanından veya avuç içinde ter damlaları oluşacak kadar terlemek.

Hiperhidroz bir insanın normal faaliyetlerini kesintiye uğratacak kadar terleme olarak tanımlanır. Terleme epizotları görünür bir sebep varken ya da yokken haftada en az bir kez meydana gelir.

Aşırı terleme bazı insanların normal hayatlarını kesintiye uğratır. Bazı insanlar sürekli ıslak eller yüzünden çalışma ve eğlence hayatında zor durumlara düşebilir, bazılarıysa el sıkışma ihtimali, ter veya tuz lekeli gömlekler ve olası ter kokusu yüzünden tedirginlik yaşayarak içe kapanabilir.

Doktora ne zaman gitmeli
Şu durumlarda doktora görünmelisiniz:

• Terleme günlük rutininizi kesintiye uğratıyorsa
• Birdenbire normalin üstünde terlemeye başlamışsanız
• Herhangi bir neden olmadan gece terlemeleri yaşanıyorsa

Özellikle sersemlik veya göğüs ve mide ağrısının eşlik ettiği soğuk terlemeler durumunda vakit kaybetmeden tıbbi yardıma başvurun. Soğuk ter genellikle vücudunuzun kalp krizi, anksiyete veya travma gibi başka bir hastalığa verdiği tepkidir.

Sebepleri

Sebepleri

Aşırı terleme, vücudunuzun ısı düzenleme sisteminden, özellikle ter bezlerinden kaynaklanır.

Derinizde iki tür ter bezi vardır: 

• Ekrin bezleri vücudunuzun büyük bir kısmını kaplar ve doğrudan doğruya cilt yüzeyine açılır.
• Apokrin bezleri kıl diplerinin yoğun olduğu yerlerde, örneğin kafanızda, koltuk atlarınızda ve kasıklarınızda bulunur.

Vücut ısısı yükseldiği zaman, otonom sinir sisteminiz bu bezleri derinizin yüzeyine sıvı salması için uyarır, bu sıvı buharlaşırken vücudunuzu soğutur. Bu sıvı (ter) esasen su ve tuzdan (sodyum klorür) oluşur ve içinde bir miktar elektrolitle (vücudunuzdaki sıvı dengesini yöneten maddeler) üre gibi maddeler bulunur.

İki tür aşırı terleme vardır. Terleme sebebi terlemenin türüne bağlıdır. 

Fokal aşırı terleme
Fokal (bölgesel) aşırı terleme avuç içlerinizi, ayak tabanlarınızı ve bazen koltuk altlarınızı, genellikle siz uyanıkken etkiler. Epizotlar genellikle 20 yaşından sonra başlar. Avuç içleri ve ayak tabanlarındaki terleme genellikle duygusal stres kaynaklıdır ve sizin fokal aşırı terlemeniz duygusal bir uyarana abartılı bir tepkiden kaynaklanıyor olabilir. Fakat doktorlar bunu bir psikolojik bozukluk olarak görmez. Aslında fokal aşırı terleme genelde altta yatan başka bir tıbbi durumla ilgilidir. Kalıtsal bir yönü de olabilir, çünkü ailenin birçok üyesinde görülebilir.

Genel aşırı terleme
Bu tür terleme vücudun geniş bölgelerini etkiler. Herhangi bir açık neden olmadan da meydana gelebilir, ama altında şöyle bir neden de yatıyor olabilir: 

• İlaçlar
• Menopoza bağlı ateş basmalar
• Düşük kan şekeri
• Aşırı aktif tiroit bezi
• Lösemi
• Lenfoma
• Kalp krizi
• Bulaşıcı hastalık

İlaçlarınızı ayarlamak ve altta yatan hastalığı tedavi etmek genel terleme sorununu çözebilir.

Komplikasyonları

Komplikasyonları

Kansere bağlı aşırı terlemenin komplikasyonları şunlardır:

• Tırnak mantarı enfeksiyonları. Çok terleyen insanlar birçok mantar enfeksiyonuna yatkındır. Bunun nedeni mantarların sıcak, nemli ortamlarda, örneğin ayakkabılarda üremesidir. Zaten bu yüzden ayak parmağınız yerine ayak tırnağınızda bir enfeksiyon olma riski daha yüksektir. Bir tırnak enfeksiyonu genellikle tırnağınızın altında beyaz veya sarı bir nokta olarak başlar. Mantar enfeksiyonu daha derinlere yayıldıkça tırnağınız renk değiştirir, kalınlaşır ve kırılgan kenarlar oluşturur. Bazen tırnağınız tırnak yatağından çıkabilir ve etrafındaki deri kızarıp şişebilir. Hatta hafif bir koku bile alabilirsiniz.
• Bakteriyel enfeksiyonlar ve siğiller. Aşırı terleme özellikle kıl köklerinde ve ayak parmaklarınızın arasında bakteriyel enfeksiyonlara neden olabilir. Ayrıca siğillerle de ilişkilidir. Aşırı terlemeniz varsa  tedaviden sonra siğillerin kaybolması uzun sürebilir ve nüksetme ihtimali vardır.
• Sosyal ve duygusal sonuçlar. Aşırı terlemesi olan insanlarda terleme genelde ayak tabanlarında ve avuç içlerinde olur, bu ıslak ellere ve kokulu ayaklara neden olabilir. Bunun önemli psikolojik, sosyal, eğitimsel, mesleki sonuçları olabilir.
• Diğer cildi rahatsızlıklar. Bazı cilt rahatsızlıkları, örneğin egzama, isilik, aşırı terleme olan insanlarda daha sık meydana gelebilir. Bunun sebebi, aşırı terlemenin cilt iltihaplanmasına neden olması olabilir.

Muayenesi

Randevunuza Hazırlanmak

Muhtemelen ilk yapacağınız şey aile doktorunuzu veya normal bir pratisyen doktora gitmek olacaktır. Ne var ki, bazı vakalarda randevu almak için aradığınızda cilt hastalıklarında uzmanlaşmış bir doktora (dermatolog) yönlendirilebilirsiniz.

Doktorla görüşmeler kısa olduğu ve konuşulması gereken çok şey olduğu için, randevuya hazırlanarak gitmek iyi fikirdir. İşte randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktordan ne bekleyebileceğinizi gösteren kimi bilgiler.

Ne yapabilirsiniz
Doktorunuzla geçireceğiniz vakit sınırlı olabilir, bu yüzden bir soru listesi çıkarmak vaktinizi en iyi şekilde değerlendirmenize yarar. Sorularınızı önem sırasına göre sıralayın. Aşırı terleme için doktorunuza sorabileceğiniz belli başlı sorular şunlardır:

• Belirtilerimin olası nedeni nedir?
• Belirtilerime neden olabilecek diğer olası sebepler nelerdir?
• Hastalığım geçici mi yoksa kronik mi?
• En iyi eylem planı nedir?
• Önerdiğiniz birincil yaklaşımın herhangi bir alternatifi var mı?
• Bana tarif ettiğiniz ilacın bir alternatifi var mı?

Görüşme sırasında aklınıza doktorunuza sormak için hazırladığınız bu soruların dışında  herhangi bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin.

Doktorunuzdan ne beklemeli
Doktorunuz büyük ihtimalle size bir dizi soru soracaktır. Bunları yanıtlamaya hazır olursanız, daha fazla zaman ayırmak istediğiniz konuları görüşebilirsiniz. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Belirtiler ilk defa ne zaman ortaya çıktı?
• Bu belirtileri ne kadar sık tecrübe ettiniz?
• Belirtileriniz sürekli mi yoksa arada bir mi ortaya çıkıyor?
• Belirtilerinizi iyileştiriyor görünen bir şey var mı?
• Belirtilerinizi kötüleştiriyor görünen bir şey var mı?

Testleri

Testler ve Teşhis

Doktorunuzun belirtilerin sebeplerini araştırmak için yapabileceği bazı testler:

Tıbbi geçmiş ve fiziksel muayene
Randevunuz sırasında doktorunuz tıbbi geçmişiniz hakkında sorular sorup fiziksel muayene yapabilir. Belirtileriniz kolay fark edilir türdense doktorunuz size hiperhidroz teşhisi koyması daha kolay olur.

Laboratuar testleri
Doktorunuz aşırı terlemenin, aşırı aktif tiroit bezi (hipertiroidizm) veya düşük şeker (hipoglisemi) gibi başka bir tıbbi durumdan kaynaklanıp kaynaklanmadığını anlamak için kanınızı veya idrarınızı test etmek isteyebilir.

Termoregülatör ter testi
Doktorunuz ayrıca bir termoregülatör testi uygulayabilir. Bu test sırasında cildinize neme duyarlı bir indikatör toz sürülür. Oda sıcaklığında aşırı terlemenin olduğu yerlerde toz, sarı yeşilden koyu mora dönüşür.  Dijital bir fotoğraf makinesiyle sonuç kayıt altına alınabilir. Bundan sonra vücudun tümünde terlemeye neden olan yüksek sıcaklığa maruz bırakılabilir veya bir terleme kabinine sokulabilirsiniz.

Aşırı terleme olan insanlar sıcak bir ortamda avuç içlerinden daha da fazla terleme eğilimindedir. Termaregülatör ter testinin bulguları doktorunuza en uygun tedaviyi bulmak için doğru bir biçimde teşhiste bulunma ve hastalığın şiddetini belirleme imkanı sunar.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Doktorunuz aşağıdaki aşırı terleme tedavilerinden birini önerebilir:

• Ter önleyici ilaçlar reçete etmek. Reçetesiz satılan ter önleyiciler yardımcı olmazsa doktorunuz alüminyum klorür içeren bir ilaç önerebilir. Bu reçeteli ter önleyiciler hafif ve orta ölçekli aşırı terlemeyi tedavi etmede kullanılır. En iyi sonucu almak için ter önleyici kremi gece yatmadan önce terlemeye en yatkın bölgelere sürün ve sürmeden önce teninizin tam olarak kuru olduğundan emin olun. Bir hafta içinde belirtilerin iyileştiğini görebilirsiniz. Reçeteli ter önleyiciler deride kızarmaya, şişe ve kaşıntıya neden olabilecek çok güçlü çözeltilerdir. Deri tahrişini önlemek için sabahları ilaç sürülen yerleri yıkayın. Cilt tahrişini hafifletmek için doktorunuz bir hidrokortizon kremi önerebilir.
• Antikolinerjik ilaçlar. Eğer genel terleme varsa doktorunuz bir antikolinerjik ilaç reçete edebilir. Antikolinerjik ilaçlar ter bezlerinizi uyarmaya yardım eden bir kimyasal iletken olan asetilkolinin faaliyetlerini engeller.  Belirti ve işaretler genellikle iki hafta içinde iyileşme gösterir. Fakat asetilkolin etken maddesi, sadece ter bezleri değil vücuttaki başka yapılar üzerinde de etkide bulunduğu için çeşitli yan etkileri vardır. Bu yan etkiler genelde çok şiddetli olmasa da ağız kuruluğu, kabızlık, bulanık görme, idrara çıkamama, tat duyusunun yitirilmesi, baş dönmesi ve kafa karışıklığına neden olabilir. İshal, isilik, kurdeşen olur, nefes almakta veya yutmakta güçlük çekerseniz, bunlar çok daha ciddi bir sorunu işaret ediyor olabileceği için vakit kaybetmeden tıbbi yardım isteyin.
• İyontoforez. Bu işlemde bir dermatolog ellere ve ayaklara ve bazen koltuk altlarına düşük elektrik akımları gönderen pilli bir cihaz kullanır, bu sırada kişinin vücudu suyun içindedir. Bu işlemin ter bezlerini geçici olarak bloke edeceği düşünülür. Bu tedavi 15 ila 30 dakikalık seanslar olarak günde iki kez olmak üzere iki hafta boyunca uygulanır, ardından daha düşük düzeyde bir koruma terapisi yapılır. İyontorofez genel olarak güvenlidir ve koruma terapisi de evde yapılabilir.
• Botulinum toksin A (Botoks) Araştırmacılar yüz kırışıklıklarını düzeltmek için kullanılan botoks enjeksiyonunun ter bezlerini uyaran sinirleri bloke ederek şiddetli hiperhidrozu tedavi etmekte etkili bir yol olduğunu keşfetmiştir. Bununla birlikte botoks iyileştirici bir madde değildir. İstenilen amaca ulaşmak için birçok enjeksiyon yapmak gerekebilir, tedavi ağrılı olabilir ve sonuçlar ancak dört ay etkili kalabilir.  Avuç içlerine enjekte edildiği zaman el kaslarında kuvvetsizlik, baş ağrısı gibi yan etkiler mümkün ama nadirdir.
• Ameliyat. Nadir durumlarda ameliyat bir seçenek olabilir. Eğer koltukaltlarınızda aşırı terleme olursa ter bezlerini almak yardımcı olabilir. Başka bir süreçte sempatik sinirlerden ter bezlerine mesaj taşıyan sinirleri kesmeyi içerir. Ameliyat endoskopik torasik sempatektomi (ETS) denilen bir işlem kullanılarak yapılabilir. Bu ameliyat bir video kamera için üç küçük kesik ve küçük bir cerrahi enstrüman gerektirir.  Operasyon her ne kadar ince bir iş olsa da genelde hastanede yalnızca bir gün kalmayı gerektirir ve sonrasında çok küçük bir iz kalır. Ameliyattan sonra ellerdeki terleme kalıcı olarak durur. Fakat bazen ETS’den sonra vücudun başka bir yerinde, örneğin sırtta veya bacakların arkasında telafi edici bir ter olabilir.

Yaşam Tarzı

Hayat Tarzı Ve Evde Tedavi

Aşırı terleyen bazı insanlar için yanıt basit de olabilir: Ellerde, ayaklarda ve koltuk altında kullanılan reçetesiz bir ter önleyici yeterli olabilir. Ter önleyiciler ter torbalarının eylemlerini alüminyum tuzlarıyla engelleyerek çalışır, bu sayede derinize ulaşan ter miktarı azalır. Ter önleyicilerin terlemeyi durdururken deodorantların kokuyu örttüğünü unutmayın.

En iyi sonucu almak için ellerinizi ve ayak tabanlarınıza geceleri bir ter önleyici sürün. Ter önleyiciyi uygulamadan önce cildinizin tamamen kuru olduğundan emin olun, bunun için hafif sıcaklıkta bir fön makinesi kullanabilirsiniz. Tahriş ihtimalini azaltmak için parfümsüz ter önleyiciler kullanın. Tıraştan sonra ter önleyici uygulamadan önce 24 ile 48 saat arasında beklemeniz gerekir. Terleme azaltıldıktan sonra süreci istediğiniz kadar tekrarlayabilirsiniz.

Ter önleyicilere ek olarak, aşağıdaki öneriler size terlemeyi ve terle ilgili vücut kokusunu azaltmada yardımcı olur.

• Her gün yıkanın. Düzenli banyo ve duşlar cildinizdeki bakteri sayısını azaltır.
• Banyodan sonra ayağınızı iyice kurulayın Mikroorganizmalar parmaklarınızın arasındaki nemli yerlerde çoğalırlar. Teri emmesi için reçetesiz satılan bir pudra kullanın.
• Doğal maddelerden yapılmış ayakkabı ve çorapları tercih edin. Deri gibi doğal maddelerden yapılmış olan ayakkabılar ayağınızın nefes almasına izin vererek terlemeyi önlemeye yardımcı olur.
• Ayakkabıları değiştirmek. Ayakkabılar bir gecede tümüyle kurumaz, bu yüzden eğer ayak terlemesi sorununuz varsa aynı çifti iki gün üst üste giymeyin.
• Doğru çorabı giyin. Pamuk ve yün çoraplar nemi emdikleri için ayağınızı kuru tutar. Aktif bir insansanız, ter emen sporcu çorapları iyi bir seçim olabilir.
• Çoraplarınızı sık değiştirin. Çoraplarınızı günde bir iki kez değiştirin, her seferinde ayağınızı iyice kurulayın. Kadınlar pamuk tabanlı külotlu çorabı tercih edebilir.
• Ayağınızı havalandırın. Yapabildiğiniz yerde çıplak ayak dolaşın, en azından arada bir ayakkabılarınızı çıkarın.
• Doğal lifli kıyafetler tercih edin. Pamuk ve ipek gibi doğal kumaşlar giyip teninizin nefes almasına izin verin. Egzersiz yaptığınızda teri teninizden emen yüksek teknoloji kumaşlar giyin.
• Gevşeme tekniklerini kullanın. Yoga, meditasyon ve biyo geri besleme gibi meditasyon tekniklerini düşünün. Bunlar terlemeyi başlatan stresi kontrol etmeyi öğrenmenize yardımcı olur.

Hastalıkla Yaşamak

Hiperhidroz stresli olabilir. Elleriniz ve ayaklarınız terli olduğu için veya kıyafetlerinizdeki ter lekeleri yüzünden çalışma, boş zaman faaliyetlerinden keyif almada zorlanabilirsiniz.  Belirtileriniz sizi utandırabilir, endişelendirebilir ve sonuç olarak tedirgin ve içe kapanık olabilirsiniz. Diğer insanların tepkisi yüzünden kafanız karışabilir ve üzülebilirsiniz.

Eğer bu sorununuzla birlikte yaşamada zorlanıyorsanız, şu önerileri değerlendirebilirsiniz.

• Kendinizi aşırı terleme konusunda eğitin. Ne kadar çok şey bilirseniz, nüksetme ve komplikasyonlarla baş etmeye o kadar hazırlıklı olursunuz. Doktorunuzla konuşmak dışında bir psikologla görüşebilirsiniz. Hiperhidrozu olan başka insanlarla konuşmayı faydalı bulabilirsiniz.
• Doktorunuzun tavsiyelerini takip edin. Doktorunuz kimi tedavileri ve hayat tarzı değişikliklerini tavsiye ederse, onlara mutlaka uyun. Herhangi bir şey size anlaşılmaz gelirse sorun.
• Güçlü bir destek sistemi oluşturun. Ailenin ve arkadaşların büyük desteği olabilir. Bazen hiperhidroz sorunu olan başka insanların düşüncelerini ve size karşı gösterdikleri anlayışı rahatlatıcı bulabilirsiniz. Aynı rahatsızlığı yaşayan insanlarla temasa geçmek için internete girin.