• İçindekiler
• Güvenle Kullanmak
• Etkileşimler
• Yan Etkiler

Güvenle Kullanmak

İlaçları Güvenle Kullanmak

İşte ilaçların yan etkileri, etkileşimleri ve ilaçlarınızı güvenle aldığınızdan emin olmak için yapabileceğiniz birkaç şey.

Aldığınız bütün ilaçların bir listesini yapın ve aldığınız her yeni ilaçta bu listeyi güncelleyin. Tersine, listeyi oluşturduğunuzda kullanmakta olduğunuz bir ilacı bıraktığınızda, onu listeden de çıkarabilirsiniz. Çantanızda ya da cüzdanınızda bu listenin bir kopyasını bulundurun ve kendi doktorunuzu ya da yeni bir doktoru her görmeye gidişinizde yanınızda götürün. Her doktorun aldığınız ilaçların listesinin bir kopyasını dosyanıza koymasını sağlayın. Bu formu ilaçlarınızı takip etmek için kullanın.

Listenize bitkisel ve besinsel takviyeleri, vitaminleri ve reçetesiz ilaçları da eklediğinizden emin olun, çünkü bunların bazı ilaçlarla birlikte alınması sorun yaratabilir. Örneğin, ginkgo biloba, ginseng ve büyük miktarlarda sarımsak kanamayı daha muhtemel hale getirebilir. Bu, kan inceltici varfarin ya da ibuprofen gibi steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar dahil, kanamaya neden olabilen diğer ilaçlarla birlikte alınması halinde tehlikeli olabilecekleri anlamına gelir.

Yeni bir reçete, reçetesiz ilaç ya da takviye alırken eczacınız ya da doktorunuzla konuşun. Ziyaretinizi önceden planlamanız ya da eczacınızı ziyaretinizi haber vermeniz, aldığınız ilaçlarla ilgili konuşmak istediğinizi bilmesi açısından yararlı olabilir. Yeni alacağınız ilaç hakkında konuşacaklarınız:

• Aldığınız tüm ilaçlar, reçetesiz ilaçlar, bitkiler ve takviyeler.
• Aldığınız başka bir ilaçla olası etkileşimleri.
• Bir etkileşim yaşadığınızı düşündüğünüzde yapacaklarınız. Kimi arayacağınızı ve o anda ne yapmanız gerektiğini sorun.
• Yaşadığınız sağlık sorunları

İlaçlarınızı doktorunuzun söylediği ya da prospektüste anlatıldığı gibi alın. Bu, en yüksek faydayı almanızı sağlayacak ve etkileşim ya da yan etkilerden kaçınmanıza yardımcı olacaktır. İlacı ne kadar, ne zaman alacağınızı ve herhangi bir yiyecek, içecek ya da alkolle birlikte almanızda bir sakınca olup olmadığını bildiğinizden emin olun. Ayrıca bir dozu atlamanız halinde ne yapacağınızı da öğrenin. Bu, reçeteli, reçetesiz ilaçlar, takviyeler ve bitkiler için geçerlidir.

Bir ilaç etkileşimi denetleyicisi kullanın. Doktorunuz ya da eczacınızdan ilaç listenizi bir ilaç etkileşim denetleyicisinde kontrol etmesini isteyin. Bu, kötü bir etkileşime girecek ilaçları kontrol eder. Bir sorun bulursanız, doktorunuzla konuşun.

Mümkünse tek bir eczaneden alışveriş yapın. Böylece eczacınız hangi ilaçları aldığınızı bilecek ve etkileşimlerini kontrol edebilecektir. Eğer reçetelerinizi birden fazla eczanede yaptırıyorsanız, her birinin ilaçlarınız hakkında aynı bilgiye sahip olduğundan emin olun.

Hangi ilaçlardan kaçınmanız gerektiğini bilin. Olası kötü tepkiler nedeniyle bazı insanların bazı ilaçlardan uzak durması gerekebilir. Örneğin, kalp yetmezliğiniz varsa ve digoksin alıyorsanız, klaritromisin (zatürre için kullanılan bir antibiyotik) ile bir sorun yaşayabilirsiniz çünkü digoksinin etkisini artırır. Kalp yetmezliği ya da böbrek sorunlarınız varsa ya da belirli tansiyon ilaçlarını alıyorsanız, diyabet ilacı metforminle sorunlar yaşayabilirsiniz.

Hatta greyfurt suyu gibi zararsız görünen bazı şeyler, vücudunuzun ilaçları kullanma şekline etki edebilir. Kolesterol düşürücü ilaçlar (statinler) ve tansiyon ilaçları greyfurt suyunun etkilediği ilaçlara iki örnektir. Bu ilaçları alıyorsanız, doktorunuz greyfurt suyu içmemenizi tavsiye edebilir.

Etkileşimler

İlaç Etkileşimleri

Bazı ilaçları birlikte almak kötü bir reaksiyona neden olabilir. Buna etkileşim denir. Örneğin, bir ilaç başka ilaçlar için sorun yaratabilecek yan etkilerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bir ilaç başka bir ilacın etkisini zayıflatabileceği gibi güçlendirebilir de.

Bir sağlık sorunu için aldığınız bir ilaç başka bir sorunun kötüleşmesine neden olabilir. Örneğin, soğuk algınlığı için aldığınız bir ilaç yüksek tansiyonu kötü yönde etkileyebilir.

Aşağıdakilerden herhangi ikisi arasında etkileşim olabilir:

• Reçeteli ilaçlar
• Reçetesiz ilaçlar
• Vitamin vemineral takviyeleri
• Bitkisel ilaçlar
• Yiyecek ve içecekler

Eğer birkaç doktorunuz varsa ve bazıları aldığınız bütün ilaçları bilmiyorsa, aslında bir ilaca verilen kötü bir reaksiyon bir hastalık sanılabilir. Örneğin, bazı ilaçlar bunamayla karıştırılabilecek hafıza sorunlarına neden olabilir. Ya da düşmeler zayıflıktan ziyade çok fazla ilaç almanın işareti olabilir.

Ama birkaç ilacı birlikte alıyor olmanız, ille de sorun yaşayacağınız anlamına gelmiyor. Güvende olmak için bütün doktorlarınızın, başka bir doktor tarafından reçete edilmiş ilaçlar ve reçetesiz ilaçlar, bitkiler ve takviyeleri bildiğinizden emin olun.

Yaşadığınız şeyin bir ilaç etkileşimi olduğunu nasıl anlayacaksınız?

Yaşadığınız şeyin bir yan etki mi yoksa bir etkileşim mi olduğunu bilmek zordur. Eğer doktorunuzla bunun hakkında konuştuysanız olası bir etkileşimi ve bu etkileşimin belirtilerini tanıyabilirsiniz. Bir etkileşim yaşıyor olma ihtimaliniz, kaç ayrı ilaç aldığınıza, her birinden ne kadar aldığınıza, yaşınıza, kilonuza, cinsiyetinize ve olabilecek diğer sağlık sorunlarınıza bağlıdır.

Yaşadığınız şeyin bir ilaç etkileşimi olduğunu düşünürseniz, doktorunuzla ya da eczacınızla konuşun. Bir sorun olup olmadığını görmek için ilaçları gözden geçireceklerdir. Doktorunuz ya da eczacınız ihtiyacınız olan tedaviyi gördüğünüzü düşünüyorsa, bu etkileşimi gidermenize yardımcı olabilecek önerilerde bulunabilir.

Yan Etkiler

İlaç Yan Etkileri

Çocukluk Çağı İlaçlarının Yan Etkileri

Günümüzde ebeveynler ve çocuk doktorları çocuklara verilen ilaçların olası yan etkilerinin çok daha farkındalar.

Olası ilaç yan etkileri hakkında yazılan bazı yüksek düzeyli raporlar, son yıllarda muhtemelen herkesin dikkatini çekmeyi başardı, şunları da içeriyorlar:

• Montelukast ve davranış/ruh hali değişiklikleri, intihar eğilimi (intihar düşüncesi ve davranışı) ve intiharla olası bir ilişki
• Reçetesiz öksürük ve soğuk algınlığı ilaçları ve 2 yaş altı çocuklar için oluşturduğu risklerin sağladığı yararlara ağır basabileceğini söyleyen FDA uyarısı
• Oseltamivir ve halüsinasyonlar, hezeyan ve anormal davranış da dahil çeşitli nörolojik ve davranışsal belirtiler
• Antidepresanlar ve antidepresan ilaçlarla tedavi gören çocuk ve ergenlerde görülen intiharsal düşünce ve davranışlar (intihar eğilimi)
• İsotretinoin ve olası doğum kusurları riski ve psikiyatrik etkileri (intihar düşüncesi ve intihar gibi).

Çocuğunuza bir reçete verildiğinde olası risklerden haberdar olmak iyidir, ama bu bazen çocuğunuzun gerçekten yararlı olabilecek ve yararlarının risklerine ağır basacağı bir ilaca ulaşmasına sınır koyabilir.

Bu özellikle, ebeveynler, astımı olan çocuklarını, solunan steroidlerin olası yan etkilerinden endişe duydukları için, önleyici steroid ilaçlarla tedavi etmek istemediğinde yaygındır.

Yan Etkiler

Bütün ilaçların yan etkileri olabilir.

Öyle ki, kaygın kullanılan ilaçların bütün olası yan etkilerini okuduğunuzda, bunları asla almak istemeyebilirsiniz.

İlaçların en yaygın yan etkileri arasında şunlar vardır:

• Baş ağrısı
• Bulantı
• Uykusuzluk
• Baş dönmesi
• Anksiyete
• İshal
• Deri döküntüleri
• Karın ağrısı
• Yorgunluk
• Uykulu olma hali
• Kilo alma
• Alerjik reaksiyonlar
• Asetaminofen

Ağrı Yönetimi

Bütün ilaçların yan etkileri vardır. Ama çoğu yan etkinin üstesinden gelinebilir, dolayısıyla yan etkisine rağmen yine de ilacı alabilirsiniz. Herhangi bir yan etkiyle karşılaşırsanız doktorunuzla konuşun. Doktorunuz aldığınız dozu ya da ilacın türünü değiştirebilir.

Reçetesiz ilaçların yan etkilerine örnekler

Bu ilaç şunlara neden olabilir:

• Mide bulantısı.
• Döküntü.
• Karaciğer hasarı (yüksek dozlarda)
• Steroid olmayan iltihap önleyici ilaçlar

Şunlara yol açabilir:

• Mide rahatsızlığı, mide ekşimesi ve bulantı. Bu ilaçları yiyeceklerle birlikte almak bu sorunların önüne geçebilir.
• Mide ülseri ve böbrek sorunları (uzun süre kullanıldığında)
• Alerjik reaksiyonlar (nadir).
• Kalp krizi ve inme riskinde artış. Bu ilaçlar tavsiye edilenden daha yüksek dozlarda ya da daha uzun süre kullanılırsa bu riskler daha yüksektir.

20 yaşından daha genç olan hiç kimse aspirin almamalıdır. Bu, Reye sendromu denilen son derece ciddi hatta ölümle sonuçlanabilen bir hastalıkla bağlantılıdır.

Reçeteli ilaçların yan etkilerine örnekler

• Antikonvülsan ilaçlar

Şunlara yol açabilir:

• Baş dönmesi.
• Sersemlik.
• Yorgunluk.
• Baş ağrısı.
• Zihin bulanıklığı.
• Deri döküntüleri.
• Kortikosteroidler

Şunlara yol açabilir:

• Bulantı ve kusma.
• El ve ayakların şişmesi.
• İştah artışı.
• Enfeksiyon riskinin artışı.
• Osteoporoz (uzun süreli kullanımlarda).
• Katarakt (uzun süreli kullanımlarda).

Yan etki riski nedeniyle, doktorlar steroid ilaçları sadece kısa bir süre için vermeye çalışır.

• Afyonlu ağrı kesiciler

Şunlara yol açabilir:

• Kabızlık.
• Baş dönmesi, sersemlik veya bayılma hissi.
• Sersemlik.
• Bulantı ve kusma.

Eğer afyonlu ağrı kesicileri bir haftadan daha uzun bir süre kullanırsanız, vücudunuzun ilacı istemeye devam etmesine neden olabilirler. Buna ilaç alışkanlığı denir. İlaç alışkanlığı bağımlılıkla aynı şey değildir.

Bağımlılık, bireyin uyuşturucuya çok büyük bir istek duymasıyla ortaya çıkan davranışsal bir sorundur. Bu istek ağrının seviyesiyle bile bağlantılı olmayabilir. Ama afyonlu ağrı kesiciler, bir doktor kontrolünde alındığında nadiren bağımlılığa neden olur. Bağımlılıkla ilgili endişeleriniz varsa doktorunuzla konuşun.

• Trisiklik ve tetrasiklik antidepresanlar (TCA’lar)

Şunlara yol açabilir:

• Bulanık görme.
• Zihin bulanıklığı.
• Kabızlık.
• Sersemlik ve yorgunluk.
• Ağız kuruluğu.
• Cinsel istek ya da yeterlilik kaybı.
• Serotonin ve norepinefrin geri alım inhibitörü (SNRI) antidepresanlar

Şunlara yol açabilir:

• Kabızlık.
• Öksürük.
• Baş dönmesi.
• Ağız kuruluğu.
• Baş ağrısı.
• Bulantı ve iştah kaybı.
• Cinsel istek ya da yeterlilikte azalma.
• Uyku sorunları.
• Kilo kaybı.
• Seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) antidepresanlar

Şunlara yol açabilir:

• Mide bulantısı.
• İştah kaybı.
• İshal.
• Anksiyete.
• Uyku sorunları.
• Cinsel istek ya da yeterlilik kaybı.
• Baş ağrısı.
• Kilo alma.