Nedir

Nedir?

Askariazis parazit tür solucan olan Ascaris lumbrikoidesten kaynaklanan bir insan hastalığıdır. Dünya nüfusunun belki de dörtte biri enfekte olmuştur, bu oran Latin Amerika''da %45 ve Afrika''nın bazı bölgelerinde % 95''tir. Askariazis, özellikle tropikal bölgelerde ve kötü hijyen alanlarında yaygındır. Ascaris cinsinin diğer türleri de parazittir ve evcil hayvanlarda hastalığa neden olabilir. İnsan popülasyonlarında yatkınlığı artırabilen bazı genler tespit edilmiştir.

Enfeksiyon, Askaris yumurtalarını içeren dışkıyla kirlenmiş yiyeceklerin yenmesiyle oluşur. Kuluçka dönemindeki larvalar,  bağırsakta delik açarak akciğerlere ulaşır ve sonunda solunum yoluna ulaşır. Oradan, tekrar yutularak bağırsakta 30 cm boya ulaşıncaya kadar olgunlaşır ve bağırsak duvarına tutunurlar.

Enfeksiyonlar genellikle belirti göstermez, özellikle de solucan sayısı küçükse. Ancak, yangı, ateş ve ishal eşlik edebilir ve solucanlar vücudun diğer bölgelerine ulaşırsa ciddi sorunlar ortaya çıkabilir.

 

Belirtileri

Belirtiler

Hastalar çok uzun bir süre belirti göstermeyebilir. Larva dönemindeyken vücut içinde seyahat ettikçe visseral hasar, peritonit ve yangı, karaciğer ve dalak büyümesi, toksiklik ve zatüreye neden olabilir. Ağır bir solucan istilası beslenme yetersizliğine neden olabilir; bazen ölümcül olan diğer komplikasyonlar, bağırsağın bir solucan topağı tarafından tıkanması (özellikle çocuklarda gözlenir) ve safra ve pankreas kanalının tıkanmasıdır. 2 yaşındaki Güney Afrikalı bir kızın otopsisi sırasında, ağırlığı 550 grama kadar çıkan 796 Askaris lumbrikoides solucanı bulunmuştur. Solucanlar ince bağırsağın burularak kangren olmasına yol açmıştı, bu onun ölüm nedeni olarak yorumlandı.

Askaris besinlerinin çoğunu içinde kısmen sindirilmiş ana besin maddeleri bulunan ince bağırsaktan alır. Aynı zamanda bağırsak mukoza zarını delerek kanla da beslendiğine dair sınırlı kanıtlar vardır ama bu genel besin kaynağı değildir. Sonuç olarak, Askaris enfeksiyonu başka bir tür solucanlar gibi anemiye yol açmaz.

1970 yılında Kanada''da bir yüksek lisans öğrencisi oda arkadaşlarının yiyeceğine Askaris lumbrikoides bulaştırdı. Kurbanların dördü ağır hasta oldu; bunların ikisi akut solunum yetmezliği yaşadı.

Testler

Testler

Teşhis genellikle hastanın tesadüfen dışkı ya da kusmuğunda bir solucan bulmasıyla olur. Yumurtalar ve parazitler için alınan dışkı örnekleri Askaris yumurtalarını gösterecektir. Sindirim ya da akciğer hastalığı sırasında oluşan solunum salgılarında larvalar bulunabilir. Kan sayımında periferik eozinofili görülebilir. Röntgende, 15-35 cm uzunluğunda boşluklar bazen dolanmış halde (solucan topağı) görülebilir.

Tedavi

Tedavi

Yuvarlak solucanları öldürmek için kullanılan ilaçlara askarisidler denir ve şunları içerir:

Mebendazol. Parazitin yaşadığı bağırsağa glikoz ve diğer besinlerin alınmasını seçici ve geri dönüşü olmayan şekilde engelleyerek, yavaşça hareketsizleşmesine ve ölümüne neden olur.

Piperazin. Flasid felç edici bu madde askarisin kaslarının asetilkoline tepki vermesini engeller. Uyuşturucu etkisi solucanı hareketsiz hale getirir, tedavi tiyabendazol gibi zayıf ilaçlarla tamamlanır.  Eğer tek başına kullanılırsa solucanın dışkıyla dışarı atılmasını sağlar.

Pirantel pamoat. Ganglion bloğun nikotinik, nöromüsküler iletimini depolarize ederek, solucanın spastik felç geçirmesine neden olur. Spastik (tetanik) felç ajanları, özellikle de pirantel pamoat, yoğun solucan olması durumunda bağırsağın tamamen tıkanmasına neden olabilir.

Albendazol. Solucanda ATP üretimini azaltan geniş bir yelpazeye sahip antihelmintik ajanlar, enerji tükenmesi, hareketsizlik ve son olarak ölüme yol açar. (2 yaşından küçük çocuklar ve hamilelerde kontrendikedir).

Tiyabendazol. Bu, solucanın yemek borusuna doğru hareketine neden olabilir, bu nedenle genellikle piperazinle birlikte kullanılır.

Ayrıca, kortikosteroidler iltihap gibi bazı belirtileri tedavi edebilir.

Amerikan yerlileri tedavi için geleneksel olarak epazot kullanıyordu (Chenopodium ambrisioides). Bu, ilaç bileşikleri kadar güçlü değildi ama assarislerin kendiliğinden çıkışı belli bir etkinliği olduğunu gösteriyor.

Önleme

Önleme

Önleme şunları içerir: tuvaleti kullanmak; yiyeceklerin kir ve topraktan korunması; ürünlerin iyice yıkamak ve elleri yıkamak.

Yere düşen yiyecek asla yıkanmadan ya da pişirilmeden yenmemelidir, özellikle endemik bölgelerde. Meyve ve sebzeler tüketilmeden önce her zaman iyice yıkanmalıdır.