• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Bilirubin Testi

Bilirubin testi; kandaki bilirubin (turuncu – sarı bir pigment) seviyesini ölçmek için kullanılır. Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin normal yıkımı sonucunda doğal olarak üretilir. Normal seyirde, bilirubin kanınızda taşınarak karaciğerden geçer. Kanınızda fazla bilirubin olması karaciğer hasarına ya da karaciğer hastalığına işaret edebilir.

Karaciğerinize ulaşmasından önce, Bilirubin, kırmızı kan hücrelerinin yıkımı sonucu ortaya çıkar ve sonra karaciğere ulaşır. Karaciğe ulaşmadan önceki haline, indirekt (unkonjuge) bilirubin  denir. Karaciğerinize ulaştıktan sonra, direkt (konjuge) bilirubin halini alır. Bunların çoğu, bazı şekerlere bağlanır. Direkt bilirubin, safraya eklenir safra kesenizde depolanır. Sonra da dışkıyla atılır. Bu, vücutta sürekli tekrarlanan olağan bir durumdur. Ancak, genellikle bilirubinin vücuttan atılması gerektiği kadarının atılamaması, sorunlara yol açar. Direkt ya da indirekt bilirubin seviyelerinin normalin üstünde olması farklı türde böbrek problemlerine işaret edebilir. Bazı durulmada bilirubin seviyelerinin yüksek olması, kırmızı kan hücrelerinin yıkım oranında (hemoliz) artış olduğuna da işaret edebilir.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Bilirubin testi çeşitli nedenlerle yapılabilir. Ancak genellikle, karaciğer sağlığını değerlendiren bir grup testin bir parçası olarak gerçekleştirilir. Bilirubin testi aşağıdaki amaçlarla yapılabilir:

• Sarılığın araştırılması. Yükselen bilirubin seviyesi göz akında ve deride sararmaya (sarılık) neden olabilir.
• Safra kanalında bir tıkanıklık olup olmadığının saptanması.
• Hepatit gibi karaciğer hastalıklarının ilerleyişinin takibi ya da incelenmesi.
• Kırmızı kan hücrelerinin yıkımındaki artışın tespiti.
• Tedavinin ne kadar işe yaradığının takibi.
• Şüphelenilen ilaç zehirlenmesinin değerlendirilmesi.

Bilirubin testi ile birlikte bazı yaygın testler de uygulanabilir. Bunlar:

• Alanin transaminaz (ALT). Çoğunlukla karaciğer hücrelerinde bulunan ALT, vücudunuzun proteini metabolize etmesine yardımcı olur. Kandaki ALT düzeyi normalde düşüktür. Karaciğer hasar gördüğünde ALT kan dolaşımına bırakılır ve bu durum kandaki ALT seviyesini yükseltir.
• Aspartat transaminaz (AST). AST enzimi bir aminoasit olan alaninin metabolizmasında rol oynar. AST karaciğer hücrelerinde yüksek yoğunlukta bulunur. AST seviyelerinde yükselme, karaciğer hasarı veya hastalığına işaret edebilir.
• Alkalen fozfataz (ALP)  ALP, karaciğerde, safra kanalında ve diğer bazı dokularda yüksek yoğunlukta bulunan bir enzimdir. ALP seviyesinin yüksek olması karaciğer hasarına ya da hastalığına işaret edebilir.
• Albumin ve toplam protein. Karaciğerin ürettiği bir protein olan albumin ve toplam protein seviyeleri, karaciğerinizin vücudunuzun enfeksiyonlarla savaşmak için ve diğer fonksiyonları gerçekleştirmek için ihtiyaç duyduğu proteinleri ne kadar iyi ürettiğini gösterir. ALP seviyesinin normalden az olması karaciğer hasarına ya da hastalığına işaret edebilir.
• Tam kan sayımı. Bu test, kanınızdaki pek çok bileşeni ve özellikleri ölçer. Bazı anormallikler; karaciğer hastalığına ya da kan hücrelerinde anormal yıkıma işaret edebilir.

Karaciğeri değerlendirmek için kullanılabilecek ilave testler şunlar olabilir:

• Gama-Glutamil Transferaz (GGT). Bu test, kandaki GGT enzim miktarını ölçer. GGT seviyesinin normalden yüksek olması, karaciğer ya da safra kanalı hasarına işaret edebilir.
• Laktat dehidrogenaz (LDH). LDH, karaciğer de dahil pek çok vücut dokusunda bulunan bir enzimdir. Artan LDH seviyeleri karaciğer hasarına işaret edebilir.
• Protrombin zamanı (PT). Bu test, plazmanın pıhtılaşma zamanını ölçer. Protrombin zamanının yüksek olması karaciğer hasarına işaret edebilir.

Riskler

Riskler

Bilirubin testi için genellikle kolunuzdaki damardan kan alınır. Kan testleri ile ilişkili başlıca risk kanın alındığı yerde ağrı ya da berelenmedir.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Test esnasında

Bilirubin testi genellikle kol damarından alınan kan örneği kullanılarak yapılır. Eğer uzun kollu bir kıyafet giymişseniz kolunuzu sıyırmanız istenecektir. Kanınızı alan kişi üst kolunuzun çevresine bir bant takabilir ve yumruğunuzu sıkmanızı isteyebilir. Bu, damarınızın daha belirgin hale gelmesine yol açar ve iğnenin damarınıza daha kolay girmesini sağlar. İğne kanınızın birikeceği küçük bir tüpe bağlı olacaktır. Tüm işlem sadece birkaç dakika sürer. Yenidoğanda bilirubin testi için kan, genellikle topuk derisi bir neşter ile kesilerek alınır.

İğne kolunuza girerken kısa bir acı ve iğne çıkarıldıktan sonra kanın alındığı yerde kısa süreli bir rahatsızlık hissedebilirsiniz.

Testin ardından

İğne çıkarıldıktan sonra iğnenin girdiği bölgeye bir parça gazlı bez ve bandaj ya da benzer bir malzeme yerleştirilir. Kanamayı durdurmak için bölgeye bir dakika ya da daha fazla yavaşça basınç uygulamanız gerekmektedir.

Kanınız analiz için bir laboratuara gönderilecektir. Eğer laboratuar analizi yerinde yapılıyorsa, test sonuçlarını birkaç saat içinde alabilirsiniz. Eğer doktorunuz kanınızı dışarıdaki bir laboratuara gönderirse, sonuçları almanız birkaç gün sürebilir.

Sonuçlar

Sonuçlar

Tipik bir bilirubin testi için normal sonuçlar, toplam bilirubinin desilitrede 0.1 ila 1 miligram (mg/dL) ve direkt bilirubinin 0 ila 0.3 mg/dL olmasıdır. İndirekt bilirubin, genellikle, direkt bilirubinin toplam bilirubinden çıkarılması ile ölçülür. Yetişkin erkekler için normal kabul edilen bu sonuçlar, farklı laboratuarlarda biraz farklılık gösterebilir. Kadınlar ve çocuklar için normal sonuçlar biraz farklı olabilir. Ayrıca sonuçlar bazı yiyeceklerden, ilaçlardan ve ağır egzersizlerden etkilenebilir. Tükettiğiniz yiyecekleri veya aldığınız ilaçları ve egzersiz düzeyinizi doktorunuza söylemeyi unutmayın. Böylece sonuçlarınız doğru biçimde yorumlanabilir.

Sonuçların normal bilirubin seviyesinin altında olması, genellikle önemli değildir. Ancak yüksek seviyeler, karaciğer hasarına ya da hastalığına işaret edebilir.

Kanınızdaki direkt bilirubinin yüksek olması, safra kanalındaki tıkanıklıktan ötürü karaciğerinizin bilirubini tam olarak temizleyemediği anlamına gelebilir. İndirekt bilirubin seviyesinin yüksek olması ise, bilirubinin yıkımına yardımcı olan bir enzimin eksikliği (Gilbert Sendromu) gibi başka problemlere işaret edebilir. Doktorunuz durumunuzu daha iyi değerlendirebilmek için ultrason ve ilave kan testleri gibi daha ileri tetkikler isteyebilir. Bilirubin testi sonuçları, sarılık gibi bazı sağlık sorunlarının seyrini izlemek için de kullanılabilir.