• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Risk Faktörleri
• Muayene
• Tedavi
• Yaşam Tarzı

Nedir

Nedir?

Gangliyon kistleri en yaygın olarak el ve bileklerdeki eklemlerde veya kirişlerde gelişen içi sıvı dolu çıkıntılar, yani kistlerdir, iyi huyludurlar. Bu kistler ayaklarda da görülebilir.  

Bir gangliyon kisti aniden de ortaya çıkabilir, yavaş yavaş da. Kesin sebebi bilinmemektedir.

Birçok vakada gangliyon kistleri herhangi bir ağrıya neden olmaz ve tedavi gerektirmezler. Çoğunlukla kendi kendilerine iyileşirler. Eklem hareketini engellemesi, ağrı veya kozmetik nedenlerden dolayı bir gangliyon kistinin tedavi edilmesi gerekirse, bu tedavide genelde ya gangliyon kisti cerrahi olarak alınır ya da içindeki sıvı boşaltılır.

Belirtiler

Belirtiler

Gangliyon kistleri genellikle şu şekillerde görülür:

• Bilek veya parmak eklemlerinizin yakınlarında çıkıntılar.
• Yuvarlak, sert ve pürüzsüz
• Kiste ışık tutulunca anlaşılacağı üzere içi sıvı doludur
• Hareket seviyenize bağlı olarak boyutları değişir, etkilenmiş eklem kullandığı zaman büyür, eklem dinlendirildiğinde küçülür.
• Ağrısızdır, bununla birlikte bazı vakalarda kistler eklem yakınındaki sinirlere baskı yapabilir, bu da ağrıya, uyuşmaya ve kuvvetsizliğe neden olabilir.

Bir gangliyon kistin işareti olan şişkinlik bazen görünmez. Bazen bu gizli kistin tek işareti ağrıdır. Bu gizli kistler ancak ultrason veya MR ile görülebilir.

Doktora ne zaman gidilmeli?

Bileğinizde, elinizde veya ayaklarınızda herhangi bir şiş görürseniz, doktorunuzla görüşün. Doktorunuz teşhis koyabilir ve tedaviye ihtiyaç duyup duymadığınız belirler.

Sebepler

Sebepler

Bir gangliyon kistinin gelişmesine neden olan şey tam olarak bilinmiyor. Tıpkı bir çubuğun uçundaki balon gibi ekleme birleşik büyür ve genellikle eklemi çevreleyen doku veya tendon yerinden dışarı doğru çıktığı zaman meydana geliyor gibidir. Kistin içinde eklemlerde veya tendonların çevresinde bulunan sıvıya benzer kıvamlı bir sıvı bulunur. 

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Gangliyon kistleri en çok kadınlarda görülür.  Aşağıdaki faktörler gangliyon kistlerinin oluşması riskinizi arttırır:

• Osteoartriti olmak, aşınma ve yırtılma tipi bu artrit eklemlerdeki sıvıyı arttırabilir, bu da tendona sızar ve orada var olan bir kistin içinde birikebilir.
• El ve ayaklardaki tendon ve eklemlerde sakatlanma.

Muayene

Muayene

Herhalde ilk olarak kendi doktorunuzla görüşürsünüz, doktorunuz sizi bir cerraha yönlendirebilir.

Muayene vaktinizi en verimli şekilde kullanmak için hazırlanmak iyi bir fikirdir. Aşağıdaki bilgiler size muayeneye hazırlanmak ve doktorunuzdan neler bekleyebileceğinizi bilmek konusunda yardımcı olmak amaçlıdır.

Yapabilecekleriniz

• Her belirtinizi yazınız, doktorla görüşmek isteme nedeninize dahil olmayan belirtileri de yazmayı ihmal etmeyin.
• Kişisel bilgilerinizi, yani tıbbi rahatsızlıklarınız, son zamanlarda başınızdan geçen kazalar, rahatsızlık yaşadığınız eliniz veya ekleminizi etkileyebilecek iş veya hobileri not ediniz.
• Kullandığınız bütün ilaçların, vitaminlerin ve takviyelerin bir listesini çıkarınız.
• Doktora sormak istediğiniz soruları yazınız.
• Vakit kalmama ihtimaline karşı sorularınızı önemliden önemsize sıralayın. Doktora sormak isteyeceğiniz bazı soruların örnekleri şunlardır:
• Belirlerimin veya rahatsızlığımın sebebi ne olabilir?
• En olası sebep dışında diğer sebepler neler olabilir? (Gangliyon kistleri için açık bir sebep olmasa da osteoartrit veya sakatlanan eklemin aşırı kullanılması gibi katkı yapan faktörler olabilir).
• Herhangi bir teste ihtiyacım var mı?
• Sorunum geçici mi yoksa kronik mi?
• En iyi eylem planı nedir?
• Önerdiğiniz birincil tedavi yaklaşımının alternatifleri nelerdir?
• Başka sağlık problemlerim de var. Bu yeni rahatsızlıkla birlikte onlar için neler yapabilirim?
• Yapmamam gereken şeyler var mı?
• Bir uzmana görüşmem gerekir mi? Bunun masrafı ne olur? (Bu sorunun cevabı için sigortadan bilgi almanız gerekebilir).
• Bakabileceğim herhangi bir broşürünüz ya da basılı bir malzemeniz var mı? Herhangi bir web sayfasından bakabilir miyim?

Doktora sormak için hazırladığınız sorulara ilaveten görüşmeniz sırasında aklınıza başka bir soru gelirse sormakta tereddüt etmeyin. 

Doktorunuzdan bekleyebilecekleriniz

Doktorunuz büyük ihtimalle sizi bir dizi soru soracaktır. Eğer yanıtlarınızı önceden hazırlarsanız, doktorunuzla başka soruları ve merak ettiğiniz konuları konuşmak için vaktiniz olur. Doktorunuz size şu soruları sorabilir:

• Şişleri ilk olarak ne zaman fark ettiniz?
• Ağrınız var mı? Dokununca acıyor mu?
• Ekleminizi kullanmanızı engelliyor mu?
• Rahatsızlığınızı azaltan herhangi bir şey var mı?
• Rahatsızlığınızı azdıran herhangi bir9 şey var mı?

Bu süre içinde ne yapabilirsiniz

Kimi faaliyetlerde bulunduğunuzda, örneğin tekrara dayalı el hareketlerinde şikayetiniz artıyorsa, mümkünse, bu tür hareketlerden kaçınmalısınız. Ağrıyı azaltmak için reçetesiz satılan bir ağrı kesici kullanabilirsiniz. 

Tedavi

Tedavi

Gangliyon kistleri genellikle zararsız ve acısızdır ve tedavi gerektirmez. Aslına bakılırsa birçok vakada doktor herhangi bir tedaviye başlamak yerine bekle ve gör politikasını uygular.

Bununla birlikte gangliyon kistleri ağrıya neden oluyor veya eklem hareketini zorlaştırıyorsa doktorunuz çeşitli tedavi seçenekleri önerebilir.

Sabitleme
Hareket gangliyon kistinin büyümesine neden olduğu için doktorunuz, etkilenen bölgeye kırık tahtası uygulayabilir veya eklem destek bağı bağlamanızı isteyebilir. Bu önlemler elinizin veya bileğinizin hareketini kısıtlayarak kisti küçültebilir. Kist küçülünce sinir üzerindeki baskı ve dolayısıyla ağrı azalabilir.

Boşaltma (Aspirasyon)

Aspirasyon işlemiyle doktorunuz kistin içindeki sıvıyı boşaltır. Doktor bunu yapmadan önce bölgeye lokal anestezi uygular. Bundan sonra kisti iğneyle deler ve bir şırıngayla kistin alt kısmından sıvı çeker. Boşaltmadan sonra doktor kistin boş kısmına steroid enjekte edebilir. Bu işlem hemen doktorun ofisinde yapılabilir.

Aspirasyon işleminden sonra gangliyon kistlerinin %60’ı nükseder. Kist tekrar çıkarsa aspirasyon tekrar edilebilir. Bununla birlikte kimi vakalarda doktorlar kisti almak için ameliyat tercih ederler.

Ameliyat
Ağrınız fazlaysa, eklem hareketinde zorlanıyorsanız ya da tedaviler işe yaramıyorsa doktorunuz gangliyon kistini ameliyatla almak isteyebilir.

Birçok vakada doktor ameliyatı için ayakta hasta temelli yapar, yani ameliyattan sonra hemen evinize gidebilirsiniz.

Ameliyat sırasında

• Genelde bölgeyi uyuşturmak için lokal anestezi kullanılır.
• Cerrah bundan sonra kistin üstündeki deriyi keser. Kesinin boyu kistin boyuna göredir.
• Cerrah kisti alır. Kistle birlikte onu ekleme veya tendona bağlayan sapı ve bazen çevre dokuların bir kısmını alır.
• Cerrah bundan sonra bölgeyi diker ve bandajlar.
• Şişmeyi azaltmak için bölgeyi 48 saat boyunca yukarıda tutun. İki ila altı hafta boyunca şiş veya ağrı olabilir.
• Doktorunuz bazı ağrı kesiciler veya iltihap kurutucu ilaçlar verebilir.
• Gerektiği gibi pansuman yapılmalıdır.
• Kistin yerine bağlı olarak doktor ameliyat sonrası ağrıyı azaltmak için eklemi sabitleyebilir. Bununla birlikte birçok vakada ameliyattan sonra eklemi oynatmak tavsiye edilir.
• Kesi iyileşirken enfeksiyona karşı dikkatli olmak ve kızarıklık, şiş veya iltihap var mı diye bakmak gerekir.
• Gangliyon kistinin alınmasından sonra genelde fiziksel terapi uygulanmaz. Fakat eklem katılığı gibi yeni sorunlarınız olursa terapiyle elinizin, bileğinizin veya ayağınızın kuvvetini yeniden kazanabilirsiniz.

Ameliyattan sonra

Ne yazık ki gangliyon kistinin yeniden çıkmayacağının garantisi yoktur. Bütün cerrahi işlemlerde olduğu gibi olası riskler de düşünülmelidir. Nadir olmasına rağmen ameliyat sırasında sinirler, kan damarları veya tendonlar zarar görebilir. Bu durum kuvvetsizliğe, uyuşmaya veya hareketin kısıtlanmasına neden olabilir. Sizin için en iyi tedavinin ne olacağı konusunda doktorunuzun yardımını alınız. 

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı

Gangliyon kistinin etrafındaki rahatsızlığı azaltmak için ağrınızı artırır görünen faaliyetlerden uzak durun.

Bir gangliyon kisti için eski bir evde tedavi kisti ağır bir nesneyle ezmekti. Bu iyi bir çözüm değildir, çünkü can acıtır ve elinizdeki veya ayağınızdaki çevre yapılara zarar verebilir. Ayrıca iğne veya keskin bir nesneyle kisti delmeye de çalışmayın. Bu hareketin etkili olma şansı çok düşüktür ve enfeksiyonlara yol açabilir.