Nedir?

Bir enfeksiyon, bozulmuş yiyecekteki veya kirli sudaki bakteri veya parazitler tarafından ortaya çıkabilir. Bazı yiyecekler midenizi rahatsız eder ve gastroenterite neden olurlar. Süt ürünlerine karşı laktoz intoleransı bunun bir örneğidir.

Bu tür enfeksiyon ve rahatsızlıklardan meydana gelen kusma ve ishalden muzdarip olan birçok insan, gribin bunla hiçbir alakası olmamasına rağmen "mide gribi" diye adlandırdıkları "gıda zehirlenmesi" geçirdiklerini düşünürler.

Yabancı ülkelere yolculuk yapan yolcular, kirlenmiş gıda ve kirli sudan kaynaklı " seyahat ishali " geçirebilirler.

·         Bulaşıcı gastroenteritin şiddeti, bağışıklık sisteminizin enfeksiyona karşı koyabilme yeteneğine bağlıdır. Kustuğunuzda ve ishal olduğunuzda elektrolit ( bunlar sodyum ve potasyumun temel elementlerini kapsar) kaybedebilirsiniz.

·         Birçok insan, kusmanın ve ishalin neden olduğu kısa nöbetten, sıvı tüketerek ve dengeli beslenerek kolaylıkla iyileşebilir. Fakat diğerleri için, bebekler ve yaşlılar gibi, gastroenterit ile vücut sıvısının kaybı, tedavi edilmezse ve kaybedilen sıvı yerine getirilmezse, yaşamı tehdit edici bir hastalık olan dehidratasyona yol açabilir. 

Sebepleri

Gastroenteritin birçok sebebi vardır. Virüs ve bakteriler en yaygın olanlarıdır.

Bulaşıcı ajanlar, vücudunuzun dışından ya da anormal bir durumla içten gelirler. Örneğin, hem normal hem de hastalık yapan intestinal bakteriler, antasitler veya diğer ilaçlar mide asitliğini değiştirdiğinde büyüyebilirler.

Virüsler ve bakteriler çok bulaşıcıdırlar ve kirlenmiş gıda ve su vasıtasıyla yayılırlar. % 50 ishal salgınlarına kadar, hiçbir spesifik ajan bulunmaz. Büyük abdestten sonra veya bir bebeğin altını değiştirdikten sonra ellerin düzgünce yıkanmaması, hastalığı kişiden kişiye bulaştırır.
Virüs tarafından oluşturulan gastroenterit 1-2 gün sürebilir. Fakat bakteriyel durumlar, bir hafta veya daha fazla sürebilir.

· Bakteri: Bunlar bakteriyel nedenlerin en yaygın olanlarıdır.
       
o    Escherichia coli -Seyahat ishali, gıda zehirlenmesi, dizanteri, kolit veya üremik sendrom
 
o    Salmonella -Tifo; mikrop taşıyan kaplumbağa gibi sürüngenlere veya kümes hayvanlarına dokunmak
 
o    Campylobacter -Pişmemiş et, pastörize olmayan süt 

o    Shigella -Dizanteri

· Virüsler: Virüs salgınları ( % 30-40 ), çocuklar arasında okullarda ve kreşlerde çok hızla yayılır. Zayıf el yıkama alışkanlıkları virüsleri yayabilir. Yaygın viral nedenler aşağıdaki gibidir:
        
o    Adenovirüsler
 
o    Rotavirüsler
 
o    Kalisivirüsler
 
o    Astrovirüsler
 
o    Norovirüsler (önceden Norwalk veya NVL virüsü diye adlandırılan virüs) ve Norwalk virüsü
 
§  Norovirüs, CDC’ nin Gemi Temizliği Programı’na 1 Ocak 2002’den 2 Aralık 2002’ye kadar yolcu gemilerinde rapor edilen akut gastroenterit salgınlarının 21 tanesinin 9'una neden olmuştur.
 
§  Norovirüsler, her yıl yaklaşık 23 milyon akut gastroenterit vakasına yol açarlar ve salgınların başlıca sebebidir.

· Parazitler ve protozoanlar: Bu küçük organizmalar, intestinal iritasyondan daha az sorumludurlar. Bunlardan birini kirli su içerken kapabilirsiniz. Yüzme havuzları, bu tür parazitlerin buluştuğu yerlerdir. Yaygın parazitler şunları kapsamaktadır:
         
o    Giardiya -Giyardiyaza yol açan su yoluyla bulaşan ishalin en sık görülen sebebidir.
 
o    Bağışıklık sistemi zayıf olan birçok insanı etkiler, su yoluyla bulaşan ishale neden olur.

· Diğer yaygın sebepler: Genellikle deniz ürünlerinde bulunan kimyasal toksinler, yiyecek alerjisi, ağır metaller, antibiyotikler ve diğer ilaçlar, başkalarına bulaşmayan gastroenterit nöbetlerinden sorumlu olabilir.
       
o    İlaçlar
§  Aspirin
§  Steroit yapısında olmayan entianflamatuar ilaçlar (Motrin ve Advil gibi)
§  Antibiyotikler
§  Kafein
§  Steroitler -Aşırı kullanım veya kullanım sıklığında ve dozajda ani değişiklik E
§  Laksatif
   
o    Peynir ve dondurma gibi süt ve süt ürünlerindeki şeker laktozun intoleransı
 
o    Bazen içme suyunda bulunan ağır metallere maruz kalma
 
§  Arsenik
§  Kurşun
§  Civa 

Semptomlar

Gastroenterit Semptomları

Gastroenteritler aşağıdaki semptomların bir ya da birkaçına neden olarak hem mideyi hem de intestinleri etkiler.

·         Yaygın semptomlar
o    Düşük ateş (37°)
o    Kusma veya kusma olmadan mide bulantısı
o    Hafif - orta şiddetli ishal: Ergenler ve yetişkinler günde 2-4 kez ishal olurken, yeni doğanlar bebek bezini doldururlar.
o    Kramplı ağrılı şişlik
o    Kusma: İshalle birlikte görülebilir de görülmeyebilir de. Eğer kusuyorsanız, sıvı kaybetme seviyeniz yükselecektir. Beraber ya da yalnız, ishal ve kusma sadece dehitratasyona ve muhtemelen şoka yol açan, önemli miktarda sıvı kaybına yol açmakla kalmaz aynı zamanda, potasyum, sodyum ve bikarbonat kaybına da yol açar.
 
·         Daha ciddi semptomlar
o    Gaitada veya kusmada kan
o    48 saatten fazla bir süre kusmak
o    38° dereceden yüksek ateş
o    Şişmiş batın veya sağ alt tarafından gelen karın ağrısı
o    Dehitratasyon - Neredeyse hiç idrar çıkarmama, aşırı susuzluk, gözyaşı eksikliği ve ağız kuruluğu ( yeni doğanlarda kuru bebek bezi) 

Doktora Ne Zaman Başvurmalı?

Ayakta dururken güçsüz görünüyorsanız ve başınız dönüyorsa, sıvı kaybı mümkündür. Sıvı içemiyorsanız ve ateş, kusma ve ishalle birlikte sıvı kaybetmeye devam ediyorsanız, doktorunuzu aramalısınız. Eğer uykulu ve dikkatsiz görünüyorsanız, kesinlikle doktora veya hastanenin acil servis bölümüne götürülmelisiniz.
 
·         Sorularınız veya belirsizlikleriniz varsa, doktorunuzu arayın ya da doktora gidin.
 
·         Eğer aşağıdaki semptomların birini bile yaşıyorsanız hastanenin Acil Servis Bölümü’ne gidin.
 
o    Gaitada veya kusmada kan
o    48 saatten fazla bir süre kusmak
o    38° dereceden yüksek ateş
o    Şişmiş batın veya sağ alt tarafından gelen karın ağrısı
o    Dehitratasyon (Neredeyse hiç idrar çıkarmama, aşırı susuzluk, gözyaşı eksikliği ve ağız kuruluğu için kontrol edin.) 

İnceleme ve Testler

İshal ve kusma çoğunlukla gastroenteritin habercisidir. Nedenini bulmak da ayrı bir konudur. Eğer çevrenizdekiler benzer semptomları yaşıyorsa, hastalığın izini bir yiyecek kaynağında veya yabancı seyahatinde arayabilirsiniz.

Bir doktor sizin semptomlarınızın akut ( 2 haftadan daha az süren) mu yoksa kronik ( uzun süren) olduğunu belirleyecektir.

·         Uzun süren bir hastalık, enjeksiyon yapıldıktan sonra kontrol edilmesi gereken iltihaplanma veya immün bozukluğa yol açar.
·         Hastalığın aniden başlaması, beslenme ve ilaçlarda değişiklik olduğunu gösterir. Aniden yükselen ateş, batın ağrısı, kanlı dışkılama ve beyaz kan hücrelerinin (lökosit) bulunması iltihaplanmaya bir bakterinin neden olduğunu ifade edebilir. Kansız ve lökosit olmayan sulu dışkı daha çok tipik viral-veya-toksin kaynaklı ishaldir.

Size diğer aile üyelerinin ve arkadaşlarınızın benzer semptomları yaşayıp yaşamadığı sorulabilir. Doktor, süreyi, sıklığı ve büyük abdestinizin tarifini ve kusup kusmadığınızı bilmek isteyecektir. Doktorun sıvı kaybının dehitratasyona neden olup olmadığını belirlemesine yardımcı olması için, size dışkılama sıklığınız ve miktarınız sorulacaktır. Hiç kilo kaybettiniz mi?

·         Karnınızda spesifik ve bölgesel hassaslık bulmak için fiziksel bir inceleme yapılacaktır. Doktor, apandisit, safra kesesi veya pankreasın iltihaplanması veya bulaşıcı olmayan gastrointestinal hastalığınızın olup olmadığını belirlemek isteyecektir. Ayrıca doktor, büyük ihtimalle kalınbağırsağınızı ve karnınızı kütle araştırması için inceleyecektir.
·         Doktor, elektrolit, kan ve dışkınızı kontrol eden diğer laboratuar testlerini de isteyecektir. Doktor kan, mukus ve anormal bir iz için dışkı örneği inceleyebilir. Örnek parazit ve onların yumurtalarını bulmak için mikroskopik inceleme yapılabilir.
·         Doktor ayrıca sizden, aşağıdakileri kapsayan tıbbi geçmişinizi anlatmanızı isteyebilir:

o    Seyahat geçmişi: Seyahat etmek(özellikle Meksika’ya), yediğiniz veya içtiğiniz bir şeyin içinde bulunan bir parazitten E colibakterisi veya başka enfeksiyon olabileceğini düşündürür.

o    Zehirlere ve diğer irritanlara maruz kalma: Kirli suda yüzmek veya dere ve kuyu gibi şüpheli taze sulardan içmek, ishale neden olan suda bulunan bir bakteri olan Giyardiya enfeksiyonu gösterebilir.

o    Beslenme değişikliği, yemek hazırlama ve saklama alışkanlıkları: Pişmemiş, patates salatasının bir piknikte saklanması gibi, düzgün bir şekilde saklanmamış yiyeceklerin yenmesinin ardından hastalık oluştuğunda, gıda zehirlenmesi dikkate alınmalıdır. Genel olarak, bakteri veya toksinlerden kaynaklanan semptomlar, aşağıdaki zamanlar içinde belirgin hale gelecektir:

§  Staphylococcus aureus 3-6 saat içinde
§  Clostridium 8-10 saat
§  Salmonella12-72 saat içinde
 
o    İlaçlar: Eğer yakın zamanlarda geniş spektrumlu veya çoklu antibiyotik kullandıysanız, antibiyotiğe bağlı irritasyon geçiyorsunuz demektir. 

Tedavi

Gastroenterit Tedavisi

Gastroenterit geçmiş ve fiziksel incelemeden sonra, doktor nasıl sıvı kaybettiğinizi değerlendirecektir. Sıvı alarak evde kendi kendine tedavi, semptomlarınızın geçmesine ve dehitratasyondan kaçınmanıza yardımcı olacaktır. 

Evde Bakım

Gastroenteritin evde tedavisinin temel dayanağı sıvı tüketmektir. Sıvı alımı, kusmayı durduracak doğru elektrolit dengesizliğine yardımcı olur.

·         Çocuklarda dehidratasyon: ÇocuklaraPedialyte, Rehydrate, Resol, and Rice-Lyte gibi rehidrasyon solüsyonları verilmelidir.

o    Kola, çay, meyve suyu ve spor içecekleri ishal ve kusma ile kaybedilen sıvıyı veya elektrolitlori tam anlamıyla karşılamayacaktır. Gastroenteritle irrite olan intestinler saf suyu emmezler. Ayrıca, saf su, elektrolitlerin yerini tutmayacaktır ve elektrolitleri kasılma noktalarını hafifletecektir.
o    Her ishalden sonra, 2 yaşından küçük çocuklar, rehidrasyon solüsyonlarından birinden 1-3 ölçü verilmelidir. Diğer çocuklara 3-8 ölçü verilmedir. Yetişkinler mümkün olduğunca çok içmelidirler.
o    Bu talimatlar, ishal nedeniyle sıvı kaybını telafi etmeye yarar. Normalde içtiğiniz su miktarına eşit miktarda ek sıvı alın.
o    Ticari pediyatrik içeceklerin olmadığı gelişmemiş uluslarda veya bölgelerde, Dünya Sağlık Örgütü, sıvı rehidratasyonu için bir tarif oluşturdu: 2 yemek kaşığı şekeri (veya balı) ¼ çay kaşığı sofra tuzu ile ve ¼ karbonat ile karıştırın. (karbonat, ¼ çay kaşığı sofra tuzunun yerine geçebilir). Daha önceden kaynatılmış veya temiz suyun 1 lt (1 qt)suyun içinde karıştırın.
o    İshalin sona ermesi için katı yiyeceklere ihtiyaç duyacaksınız. 24 saat sonra, BRAT diyeti ile hafif yiyecekler yemeye başlayın muz, pirinç, şekersiz elma püresi, tost, pasta veya patates gibi.

·         Yetişkinlerde dehitratasyon: Yetişkinler ve ergenler çocuklardan daha fazla elektrolit rezervine sahip olmasına rağmen, kusmayla ve ishalle sıvı kaybolduğu için elektrolit dengesizliği ve dehitratasyon oluşabilmektedir. Şiddetli semptomlar ve dehitratasyon, ilaç kullanımı ve diyabet ve böbrek yetmezliği gibi kronik hastalıkların komplikasyonları olarak ortaya çıkar. Fakat bu semptomlar sağlıklı kişilerde de oluşabilir.

o    İlk olarak, yetişkinler buz parçaları yemeli, kafeinsiz süt ihtiva etmeyen içecekler, Gatorade, zencefilli gazoz, meyve suyu ve Kool-Aid ve diğer ticari içecek karışımları gibi içecekleri içmelidirler.
o    Kusmanın olmadığı, sıvı diyetten 24 saat sonra, BRAT diyeti gibi hafif katı besinler yemeye başlayın.

Tıbbi Tedavi

Tıbbi müdahaleye ihtiyaç duyduğunuzda kusma nedeniyle sıvı alamıyorsanız, doktor kaybolan sıvıyı geri getirmek için (rehidrasyon) vücudunuza bir IV yerleştirecektir. Daha şiddetli semptomlarda bir cerrah, toksikolog, gastroenterelog veya başka bir uzman sizi görmek isteyecektir. 

İlaçlar

Doktorlar genellikle bakteri belirleninceye kadar antibiyotik vermezler. Antibiyotikler, eğer belirli bakteriler özellikle Campylobacter, Shigella, and Vibrio cholerae laboratuar testleriyle tam olarak belirlenirse, bu bakterileri için verilir. Aksi takdirde, antibiyotik kullanımı veya yanlış antibiyotik kullanımı, enfeksiyonu daha kötü hale getirir veya onların daha çok sürmesine yol açar.

Yetişkinler için, doktor kusmayı durdurmak için, prometazin (Phenergan, Anergan), prokloroperazin (Compazine) veya ondosetron (Zofran) gibi ilaçlar (bunlar antiemetik olarak adlandırılırlar) verebilir. Bazen bu ilaçlar supozituvar olarak verilir. Doktorlar, genellikle antiemetikleri çocuklar için önermezler. Compazine’in tek dozu 2 yaşından büyük çocuklar için yazılabilir.

Doktorlar enfeksiyonun bir toksinden kaynaklandığından şüphelenirlerse, genellikle antidiyareik ilaçları kullanmaktan kaçınırlar. 3 yaşından küçük insanlar için en yaygın antidiyareik ajan, difenoksilat atrofin (Lomotil, Lofene, Lonox) veya loperamide hidroklorür (Imodium) gibi reçetesiz ilaçlardır.

Şu ilaçlar hakkında RxList.com üzerinden bilgi edinin, promethazine( Phenergan, Anergan), prochlorperazine (Compazine), ondansetron( Zofran).

Diğer Adımlar

İshal, bebek hastalığının en önemli sebeplerinden birisidir. Dünya çapında, ishal, bütün yaş gruplarında 3-5 milyon insanın ölümünden sorumludur. Genel olarak, çoğu yetişkin ve çocuklar, kaybettiği sıvıyı yeniden kazandıktan sonra iyileşiyorlar. 

Takip

Sindirim borusunun enfeksiyonu ve iritasyonundan sonra, düzenli beslenemeyebilirsiniz. Bazı insanlar, hastalık geçtikten haftalar sonra bile süt ürünlerini tolere edemeyebilirler.

·         Yavaş yavaş iyileşmek için süt ürünleri içermeyen hafif çorbalardan ve tahıl ürünlerinden katı bir diyete devam etmelisiniz.
·         Eğer semptomlarınız devam ediyorsa ve kötüleşiyorsa, doktorunuzu arayın. 

Önleme

En çok bulaşıcı mikropları önlemek için, yapmanız gereken şey organizmanın yayılmasını önlemektir.

·         Ellerinizi her zaman yıkayın.
·         İyice pişirilmiş ve uygun koşullarda saklanan yiyecekleri yiyin.
·         Kirli çamaşırları beyazlatın.
·         Tifo mikrobu, kolera bakterisi ve rotavirüs için aşı geliştirilmiştir. Ancak doktorlar, onların kullanımını ilaçlarınızda ve yabancı seyahat geçmişinde baz alırlar.
·         Laktoz intoleransı için, ergenler ve yetişkinlere süt şekerlerinin hazmını amaçlayan reçetesiz ek enzimler bulunmaktadır. Soya mamaları ve diğer laktozsuz ürünler, mama ile beslenen yeni doğanlar için çoğu markette bulunmaktadır. 
İLGİLİ MAKALE

Bağırsak Virüsünün Belirtileri