• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

Gırtlak Kanseri

Gırtlak kanseri, ağız boşluğuyla yemek borusu arasında kalan bölgede (farenks), hançerede (larenks) ya da bademciklerde oluşan kanserli tümörlere verilen addır.

Gırtlak, burnun arkasından başlayıp boyunda sona eren13 cmuzunluğunda ve kaslardan oluşan bir organdır. Hançere, gırtlağın hemen altındadır ve gırtlak kanserinin gelişmesine müsaittir. Hançere, kıkırdaktan oluşur ve ses tellerini içerir. Ses telleri, konuştuğunuz zaman titreşerek sesin meydana gelmesini sağlar. Gırtlak kanseri, nefes borusu için bir kapak işlevi gören kıkırdak parçasını da (küçük dil) etkiler. Gırtlak kanserinin bir başka türü olan bademcik kanseri, gırtlağın arka tarafında bulunan bademcikleri etkiler.

Sigara içmeyerek, tütün çiğnemeyerek ve alkol kullanımını sınırlayarak gırtlak kanserine yakalanma riskinizi azaltabilirsiniz.

Belirtileri

Belirtiler

Gırtlak kanserinin belirtileri şunları içerebilir:

• Öksürük
• Sesinizde değişiklikler (ses kısıklığı gibi)
• Yutmada zorluk
• Kulak ağrısı
• İyileşmeyen bir yumru ya da yara
• Boğaz ağrısı
• Kilo kaybı

Doktora ne zaman gitmeli

Yeni oluşan ve devam eden herhangi bir belirti fark ederseniz doktorunuzdan randevu alın. Gırtlak kanseri belirtilerinin çoğu sadece kansere özgü değildir. Bu yüzden doktorunuz ilk olarak daha sık görülen diğer sebepleri araştırabilir.

Sebepleri

Sebepler

Gırtlak kanseri, gırtlaktaki hücrelerde oluşan genetik mutasyonlar sonucu görülür. Bu mutasyonlar hücrelerin kontrolsüzce büyümesine ve yaşamaya devam etmesine neden olur (sağlıklı hücrelerse normalde ölür). Biriken hücreler gırtlakta bir tümör oluşturabilir.

Gırtlak kanserine neden olan mutasyonun sebebi belli değildir. Ama doktorlar riski artırabilecek bazı faktörler saptamışlardır.

Gırtlak kanseri türleri

Gırtlak kanseri, gırtlakta ya da hançerede oluşan kanserler için kullanılan genel bir terimdir. Gırtlak ve hançere birbiriyle yakından ilişkilidir. Hançere, gırtlağın hemen aşağısında yer alır. Gırtlak kanseri türlerini tanımlayan özel terimler şunlardır:

• Nazofarenks kanseri. Nazofarenkste (gırtlağın, burnun hemen arkasındaki kısmı) başlar.
• Orofarinks kanseri. Orofarinkste başlar. Bu, gırtlağın, ağzın hemen arkasında bademcikleri de içine alan kısmıdır.
• Yutakaltı kanseri (laringofarinjiyal kanser) Hipofarinkste (laringofarinks) başlar. Burası, gırtlağın alt kısmıdır ve yemekborusu ile nefes borusunun hemen üstündedir.
• Glottik bölgesi kanseri. Ses tellerinde başlar.
• Supraglottik kanser. Larenksin üst kısmında başlar ve küçük dili (yiyeceklerin nefes borusuna kaçmasını önleyen bir kıkırdak parçası) etkileyen kanseri de içerir.
• Subglottik kanser. Hançerenin alt kısmında, ses tellerinin aşağısında başlar.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Gırtlak kanseri riskini artırabilecek faktörler şunları içerir:

• Tütün kullanımı (sigara içmek ve tütün çiğnemek)
• Aşırı alkol tüketimi
• Yetersiz diş temizliği
• “İnsan papilloma virüsü” adlı bir virüs
• Meyve ve sebzeden yoksun bir beslenme
• Asbeste (imalat endüstrisinde kullanılan doğal oluşumlu bir lif) maruz kalmak.

Muayenesi

Muayene

Eğer sizi endişelendiren herhangi bir şikayetiniz varsa ilk olarak aile doktorunuza ya da bir pratisyen doktora başvurun. Eğer doktorunuz kanserden ya da gırtlağınızı etkileyen bir başka hastalıktan şüphelenirse sizi, kulak burun boğaz uzmanına (KBB uzmanı) sevkedebilir.

Randevular kısa olabileceği ve genelde değinilecek çok konu olduğu için hazırlıklı olmanız iyi olur. Randevuya hazırlanmanıza yardımcı olacak ve doktorunuzdan beklemeniz gerekenlere dair bazı bilgiler şunlardır:

Neler yapabilirsiniz?

• Şikayetlerinizi yazın. Randevuyu alma sebebinizle alakasız görülebilecek şikayetleri de not edin.
• Önemli kişisel bilgilerinizi yazın. Hayatınızdaki büyük stresleri ya da son zamanlardaki değişiklikleri de not edin.
• Kullandığınız tüm ilaçların, vitaminlerin ya da takviyelerin bir listesini yapın.
• Randevuya ailenizden bir kimseyi ya da bir arkadaşınızı götürün. Bazen bir randevu esnasında verilen tüm bilgileri kavramak zor olabilir. Size eşlik eden biri sizin kaçırdığınız ya da unuttuğunuz bir şeyi hatırlayabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları yazın.

Doktorunuzla geçireceğiniz zaman sınırlıdır. Bu yüzden bir soru listesi hazırlamanız birlikte geçireceğiniz zamandan azami derecede faydalanmanıza yardımcı olabilir. Vakit kalmaması ihtimaline karşı, sorularınızı en önemliden en önemsize doğru sıralayın. Gırtlak kanseriyle ilgili olarak doktorunuza sormanız gereken bazı temel sorular şunlardır:

• Şikayetlerime sebep olan şey ne olabilir?
• Şikayetlerimin başka sebepleri olabilir mi?
• Hangi testleri yaptırmam gerekir?
• İzlenmesi gereken en iyi yol nedir?
• Önerdiğiniz yönteme alternatif olan yöntemler nelerdir?
• Başka sağlık sorunlarım da var. Bunların hepsini en iyi şekilde nasıl kontrol altında tutabilirim?
• Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
• Bir uzmana başvurmam gerekir mi? Bunun ücreti ne kadar olur? Sigorta şirketim bunu karşılar mı?
• Yazdığınız ilacın eşdeğer bir alternatifi var mı?
• Bana verebileceğiniz herhangi bir broşür ya da basılı malzeme var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?
• Bir kontrol randevusu almamamı gerektirecek şey ne olabilir?

Doktora sormak için hazırladığınız sorulara ek olarak, randevu sırasında anlamadığınız bir şey olduğunda soru sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzdan beklentileriniz ne olmalı?

Doktorunuz büyük ihtimalle size bazı sorular soracaktır. Bu soruları yanıtlamaya hazır olmanız, değinmek istediğiniz başka konular için zaman kazanmanızı sağlayabilir. Doktorunuz size şunları sorabilir:

• Şikayetleriniz ilk ne zaman başladı?
• Şikayetleriniz sürekli miydi, yoksa ara sıra mı oluyordu?
• Şikayetleriniz ne kadar şiddetli?
• Şikayetlerinizi iyileştirdiğini düşündüğünüz herhangi bir şey var mı?
• Şikayetlerinizi kötüleştirdiğini düşündüğünüz herhangi bir şey var mı?

Bu süreçte sizin yapabilecekleriniz

Eğer sigara içiyorsanız bırakın. Şikayetlerinizi kötüleştiren şeylerden kaçının. Eğer boğaz ağrınız varsa, daha fazla hassasiyet yaratacak yiyecek ve içeceklerden kaçının. Boğaz ağrısı nedeniyle yemek yemede güçlük çekiyorsanız, besinsel olarak destekleyici içecekler tüketin. Bunlar boğazınıza daha az rahatsızlık verir, aynı zamanda ihtiyacınız olan kalorileri ve besleyici öğeleri sağlar.

Testleri

Teşhis

Doktorunuz gırtlak kanserinin teşhisi için şu yöntemleri önerebilir:

• Gırtlağın yakından görülmesi için endoskopi kullanılması. Doktorunuz gırtlağınızı yakından görmek için ışıklı özel bir alet (endoskop) kullanabilir. Bu işleme endoskopi denir. Endoskopun ucundaki küçük bir kamera, görüntüleri bir video ekranına aktarır. Doktorunuz gırtlağınızdaki anormallik belirtilerini bu ekrandan izler. Bir başka endoskop türü de (larengoskop) hançereye sokulabilir. Larengoskop, doktorun ses tellerinizi inceleyebilmesi için bir büyüteç içerir. Bu işleme larengoskopi denir.
• Test için bir doku örneğinin alınması. Eğer endoskopi ya da larengoskopi sırasında anormallikler görülmüşse doktorunuz endoskop ya da larengoskop kullanarak bir doku örneği alır (biyopsi). Alınan örnek test için laboratuara gönderilir.
• Görüntüleme testleri. Röntgen, bilgisayarlı tomografi, manyetik rezonans görüntüleme (MR) ve pozitron yayıcı tomografi (PET) gibi görüntüleme testleri, doktorunuzun kanserin, gırtlak ya da haçerenin yüzeyinden ne kadar içeri nüfuz ettiğini belirlemesine yardımcı olabilir.

Evreleme

Gırtlak kanseri teşhis edildiğinde, bir sonraki adım kanserin kapsamını yani evresini belirlemektir. Kanserin evresini bilmek tedavi seçeneklerinin karar verilmesine yardımcı olur.

Kanser evresi, Roma rakamlarıyla ifade edilir ve dörde ayrılır. Gırtlak kanserinin her alt türünün her evre için kendine özgü ölçütleri vardır. Genel olarak, I. Evredeki gırtlak kanseri, gırtlağın bir bölgesiyle sınırlı küçük bir tümörü belirtir. Sonraki evreler ilerlemiş kanseri gösterir. IV. Evre kanserin en ileri safhasını belirtir.

Tedavisi

Tedavi

Tedavi seçenekleri, gırtlak kanserinin yeri ve evresi, kanserli hücrelerin türü, genel sağlığınız ve kişisel tercihleriniz gibi birçok faktöre bağlıdır. Seçeneklerin her birinin fayda ve risklerini doktorunuzla değerlendirin. Doktorunuzla birlikte sizin için en uygun tedavilerin hangileri olduğuna karar verebilirsiniz.

Radyasyon tedavisi

Radyasyon tedavisinde, kanser hücrelerine radyasyon uygulamak ve onların yok olmasını sağlamak için X ışınları gibi yüksek enerjili parçacıklar kullanılır. Radyasyon tedavisi büyük bir makineyle vücuda dışarıdan uygulanabilir (eksternal ışın radyoterapisi) ya da küçük radyoaktif parçacıklar ve teller vücudun içine kanserin yakınına yerleştirilebilir (brakiterapi).

Erken evredeki gırtlak kanserinde, radyasyon tedavisi gerekli tek tedavi olabilir. Daha ilerlemiş gırtlak kanserleri için, radyasyon tedavisi kemoterapi ya da ameliyatla birleştirilebilir. En ileri evredeki gırtlak kanserlerinde, radyasyon terapisi, belirtileri azaltmak ve sizi rahatlatmak için uygulanabilir.

Ameliyat

Gırtlak kanseri tedavisi için düşünülebilecek cerrahi işlem türleri, kanserin yerine ve evresine bağlıdır. Seçenekler şunları içerebilir:

• Erken evredeki gırtlak kanseri için ameliyat. Gırtlağın ya da ses tellerinin yüzeyiyle sınırlı gırtlak kanseri, endoskopi kullanılarak ameliyatla tedavi edilebilir. Doktorunuz gırtlağınıza ya da ses tellerinin bulunduğu kısma içi boş bir endoskop sokar ve özel cerrahi aletler ya da lazeri buradan geçirir. Daha sonra bu aletler yardımıyla yüzeydeki kanserleri kazıyarak ya da keserek çıkarabilir ya da lazerle buharlaştırabilir.
• Ses tellerinin olduğu bölümün tümünün ya da bir kısmının ameliyatla çıkarılması (larenjektomi). Doktorunuz küçük tümörler için, ses tellerinin kanserden etkilenen kısmını çıkararak mümkün olduğunca büyük bir kısmını bırakır. Doktorunuz normal konuşma ve nefes alma yeteneğinizin zarar görmesini engelleyebilir. Daha büyük ve kapsamlı tümörlerde ses telleri bölümünün tamamının çıkarılması gerekebilir. Daha sonra nefes borusu gırtlaktaki bir deliğe (stoma) bağlanarak nefes alıp vermeniz sağlanabilir (trakeotomi). Eğer larenksin tamamı çıkarılmışsa, konuşmayı düzeltecek birkaç seçenek vardır. Larenksiniz olmadan konuşmayı öğrenmek için bir konuşma uzmanıyla çalışabilirsiniz.
• Gırtlağın tamamının ya da bir kısmının ameliyatla çıkarılması (farenjektomi). Küçük gırtlak kanserleri sadece gırtlağın bir kısmının çıkarılmasını gerektirebilir. Çıkarılan parçalar, yiyecekleri normal bir şekilde yutabilmeniz için yeniden yapılandırılabilir. Gırtlağın tamamının çıkarılması, genellikle hançerenin çıkarılmasını da içerir. Doktorunuz yiyecekleri yutmanızı sağlamak için gırtlağınızı yeniden yapılandırabilir.
• Kanserli lenf düğümlerinin ameliyatla çıkarılması (boyun disseksiyonu). Eğer gırtlak kanseri boynun derinliklerine yayılmışsa, doktorunuz lenf düğümlerinde kanser hücreleri olup olmadığını anlamak için lenf düğümlerinin bazılarının ya da tümünün çıkarılması için ameliyat önerebilir.

Ameliyat, kanama ve enfeksiyon riski taşır. Konuşmada ya da yutmada zorluk gibi diğer olası sorunlar geçirdiğiniz işleme bağlı olacaktır.

Kemoterapi

Kemoterapide, kanser hücrelerinin yok edilmesi için kimyasallar kullanılır. Gırtlak kanserinin tedavisinde kemoterapi çoğunlukla radyasyon tedavisiyle birlikte kullanılır. Bazı kemoterapi ilaçları, kanser hücrelerini radyasyon tedavisine daha duyarlı hale getirir. Ama kemoterapiyle radyasyon tedavisini birleştirmek, her iki tedavinin de yan etkilerini artırır. Yaşayabileceğiniz yan etkileri ve birleştirilen tedavilerin faydalarının bu yan etkilere ağır basıp basmayacağını doktorunuzla değerlendirin.

Hedefe yönelik ilaç tedavisi

Hedefe yönelik ilaçlar gırtlak kanserini, kanser hücrelerinin büyümesine neden olan özelliklerini değiştirerek tedavi eder. Setuksimab, belli durumlarda, gırtlak kanserinin tedavisi için onaylanmış hedefe yönelik tedavilerden biridir. Setuksimab sağlıklı hücrelerin birçok türünde bulunan, ama gırtlak kanseri hücrelerinin bazı türlerinde daha çok görülen bir proteinin faaliyetini engeller.

Hedefe yönelik diğer ilaçlar klinik deneylerde araştırılır. Hedefe yönelik ilaçlar kemoterapi ya da radyasyon tedavisiyle birlikte kullanılabilir.

Tedavi sonrası rehabilitasyon

Gırtlak kanseri tedavisi çoğunlukla, yutma, katı besinler yeme ve konuşma yeteneğini geri kazanmak için uzmanlarla çalışmayı gerektirebilecek sorunları beraberinde getirir. Gırtlak kanseri tedavisi sırasında ve sonrasında, doktorunuz aşağıdaki durumlarla ilgili olarak yardım almanızı isteyebilir:

• Eğer nefes borusu ameliyatı olduysanız, gırtlağınızdaki deliğin bakımı.
• Yemek yemede güçlük
• Yutmada güçlük
• Boyunda sertlik ve ağrı
• Konuşma sorunları

Doktorunuz, tedavilerinizin potansiyel yan etkilerini ve neden olabileceği sorunları sizinle birlikte değerlendirebilir.

Yaşam Tarzı

Sigarayı Bırakmak

Gırtlak kanserleri sigara içmeyle yakından ilişkilidir. Her sigara içen gırtlak kanseri olmayabilir. Ama eğer sigara içiyorsanız bırakmanın zamanı gelmiştir. Çünkü:

• Sigara, tedavinin etkinliğini azaltır.
• Sigara içmek, ameliyattan sonra iyileşmenizi zorlaştırır.
• Sigara içmek ileride bir başka kansere yakalanma riskinizi artırır.

Sigarayı bırakmak çok zor olabilir. Hele kanser teşhisi gibi stresli bir durumla başa çıkmaya çalışırken sigarayı bırakmak daha da zordur. Doktorunuz, ilaçlar, nikotin replasman ürünleri ve terapi gibi tüm seçenekleri değerlendirebilir.

Alkolü bırakmak

Özellikle sigarayla birlikte alınan alkol, gırtlak kanseri riskini büyük oranda artırır. Eğer alkol tüketiyorsanız, şimdi bırakın. Bu, ikinci bir kanser riskini azaltabilir. Alkolü bırakmanız, ayrıca, gırtlak kanseri tedavilerini daha iyi tolere etmenize yardımcı olabilir.

Alternatif tedavi

Gırtlak kanserinin tedavisinde hiçbir alternatif tedavinin faydalı olduğu görülmemiştir. Ama bazı tamamlayıcı ve alternatif tedaviler, gırtlak kanseri teşhisinin stresi ve tedavinin yan etkileriyle baş etmenize yardımcı olabilir. Seçenekler hakkında doktorunuzla konuşun.

Faydasını görebileceğiniz alternatif tedaviler şunları içerir:

• Akupunktur
• Masaj terapisi
• Meditasyon
• Rahatlama teknikleri

Hastalıkla yaşamak ve destek

Kanser teşhisi konması sizin için yıkıcı olabilir. Gırtlak kanseri, günlük faaliyetlerde vücudunuzun çok önemli olan bir bölümünü etkiler (nefes alma, yemek yeme ve konuşma gibi). Bu temel faaliyetlerin nasıl etkilenebileceği hakkında endişelenmenin yanı sıra, tedavileriniz ve kurtulma şansınız konusunda da kaygılanabilirsiniz.

Hayatınızın kendi kontrolünüzden çıktığını hissetseniz de, daha fazla kontrol sahibi olduğunuzu hissetmek ve gırtlak kanseri teşhisiyle başa çıkmak için bazı adımlar atabilirsiniz. Bununla başa çıkmak için aşağıdakileri yapmayı deneyin:

• Tedaviyle ilgili karar vermek için gırtlak kanseri hakkında yeterince bilgi edinin. Bir sonraki randevunuzda doktorunuza sormak için bir soru listesi hazırlayın. Doktorunuzdan gırtlak kanseriyle ilgili daha fazla bilgi kaynağı isteyin. Durumunuz hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak, tedaviyle ilgili karar verirken daha rahat hissetmenize yardımcı olabilir.
• Konuşabileceğiniz birini bulun. Hissettiğiniz duygularla başa çıkmanıza yardımcı olabilecek destek kaynakları arayın. Yakın bir arkadaşınız ya da bir aile ferdi iyi bir dinleyici olabilir. Diğer seçeneklerse din görevlileri ve danışmanlardır. Kanserli kişiler için oluşturulmuş bir destek grubuna da katılabilirsiniz. Gırtlak kanseri olan diğer insanlarla temas kurabilmeniz için mesaj panoları ve konuşma olanakları sunan internet sitelerini kullanabilirisiniz.
• Kanser tedavisi sırasında kendinize iyi bakın. Tedavi sırasında vücudunuzun sağlıklı olmasını sağlamaya öncelik verin. Fazla stresten kaçının. Her gece yeteri kadar uyuyun, böylece uyandığınızda kendinizi dinlenmiş hissedersiniz. Mümkün olduğunda yürüyüş yapın ya da egzersiz için zaman ayırın. Rahatlamak için kendinize zaman ayırın (müzik dinlemek ya da kitap okumak gibi).
• Kontrol randevularınızın hepsine gidin. Doktorunuz tedaviden sonraki ilk iki yıl boyunca birkaç ayda bir kontrol muayenesine gelmenizi isteyecektir. Bu muayeneler doktorunuzun, iyileşmenizi izlemesine ve kanserin tekrarlayıp tekrarlamadığını kontrol etmesine imkan verecektir. Kontrol muayeneleri, size ilk teşhisi ve tedaviyi hatırlatabileceği için sinirli olmanıza yol açabilir. Kanserin tekrarlamasından korkabilirsiniz. Kontrol zamanları yaklaştıkça biraz endişeniz olabilir. Zihninizi korkularınızdan uzaklaştırmaya yardımcı olacak rahatlama yöntemleri bulun.

Önleme

Önlem

Gırtlak kanserini önlemenin kanıtlanmış hiçbir yolu yoktur. Ama gırtlak kanseri riskini azaltmak için şunları yapabilirsiniz:

• Sigarayı bırakın ya da hiç başlamayın. Eğer sigara içiyorsanız bırakın. Eğer içmiyorsanız hiç başlamayın. Sigarayı bırakmak çok zorlanıyorsanız yardım alın. Sigarayı bırakma yöntemlerinin (ilaç, nikotin replasman ürünleri ve danışma gibi) fayda ve risklerini doktorunuz değerlendirebilir.
• Hiç alkol kullanmayın ya da aşırıya kaçmayın. Bu, kadınlar için günde bir kadehi, erkekler için de günde iki kadehi geçmemek anlamına gelir.
• Bol meyve ve sebzeli sağlıklı bir beslenme tarzı benimseyin. Meyve ve sebzelerdeki vitaminler ve antioksidanlar gırtlak kanseri riskini azaltabilir. Renkli olan, çeşitli meyve ve sebzeler tüketin.
• Kimyasallara karşı tedbirli olun. İşte ya da evde kimyasallarla çalışırken kullanma talimatlarına uyun. Zararlı kimyasal dumanları solumaktan kaçının. Çalıştığınız odayı iyice havalandırın ve burnunuza ve ağzınıza bir maske takın.