• İçindekiler
• Nedir
• Sebepleri
• Belirtiler
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonlar
• Testler
• Tedavi
• Yaşam Tarzı

Nedir

Guatr

Guatrlar boğazın ön tarafında, adem elmasının hemen altında yer alan tiroit bezlerinde oluşan çeşitli tiplerdeki büyümedir. Hipertiroid örneğinde bütün tiroit bezi büyür. Başka bir tipi toksik nodüler guatrdır ve tiroit bezinde bir veya daha fazla nodül veya adenomun gelişmesiyle ve aşırı tiroit hormonu salgılanmasını tetiklemesiyle oluşur. Kısaca guatr, tiroit bezinin büyümesidir.

Guatr zaman içinde herhangi bir tıbbi müdahale olmadan kendi kendine iyileşebilecek geçici bir problem ya da tıbbi bakım gerektiren muhtemelen ciddi, başka bir tiroit hastalığının belirtisi olabilir.

Sebepleri

Sebepler

Tiroit bezi çok fazla tiroit hormonu (hipertirotizm) veya yetersiz tiroit hormonu (hipotiroidizm) salgıladığı zaman guatr meydana gelebilir. Çok nadir olarak hipofiz bezinin hormon üretimini arttırmak için tiroit büyümesini uyardığı zaman da guatr meydana gelebilmektedir. Ayrıca toksik olmayan çoklu nodül bezi hastalığında görüldüğü gibi tiroit hormonları normal miktarda üretilirken de büyüme olabilir.

Başka bir tip tiroit büyümesi olan dağınık guatr beslenmenizde guatrı azdıran soya fasulyesi, lahana, şeftali, fıstık ve ıspanak gibi yiyeceklerden çok fazla olduğu zaman yaşanır. Guatra sebep olabilmesi için bu besinlerden devasa miktarlarda yemeniz gerektiğini unutmayınız. Bu yiyecekler tiroit bezinizin iyodürü işleme sürecine müdahale ederek tiroit hormonunun üretimini baskılayabilir. Eskiden guatra en çok sebep olan şey beslenmedeki iyot eksikliğiydi. 

Belirtiler

Belirtiler

Bütün guatrlar belirtiye neden olmaz. Belirti ortaya çıktığında şunlar olabilir:

• Boynunuzun altında, özellikle tıraş olurken ya da makyaj yaparken belirginleşebilen, gözle görülür şişkinlik
• Boğazınızda sıkışma hissi
• Öksürme
• Ses kısıklığı
• Yutkunma zorluğu
• Soluk alıp vermede zorluk

Risk Faktörleri

Risk faktörleri

Guatrlar herkesi etkileyebilir. Doğumda mevcut olabilir ve yaşamın herhangi bir döneminde ortaya çıkabilir, ama 50 yaşından sonra daha yaygındır. Guatrın bazı risk faktörleri şunlardır:

• Besinsel iyot eksikliği. İyodun az bulunduğu bölgelerde yaşayan ve iyot takviyelerine erişimleri olmayan insanların guatr riski daha yüksektir.
• Cinsiyetiniz. Kadınlar tiroit bozukluklarına daha yatkın oldukları için onlarda guatr oluşma ihtimali daha yüksektir.
• Yaşınız. Guatr meydana gelme ihtimali yaşınızla birlikte artar.
• Tıbbi geçmiş. Otoimmün bir hastalık içeren kişisel tarihçe veya aile tarihçesi riskinizi artırır.
• Hamilelik ve menopoz. Tam açık olmayan nedenlerden dolayı, tiroit sorunlarının hamilelik ve menopoz sırasında meydana gelmesi daha olası.
• Bazı ilaçlar. Bağışıklık sistemi baskılayıcılar, antiretroviraller, kalp ilacı amiodaron ve psikiyatrik ilaç lityum gibi bazı tıbbi ilaçlar riskinizi artırabilir.
• Radyasyona maruz kalmak. Boyun veya göğüs bölgesine radyasyon tedavileri aldıysanız ya da bir nükleer tesis, test veya kazada radyasyona maruz kaldıysanız riskiniz artar.

Komplikasyonlar

Komplikasyonlar

Fiziksel veya kozmetik sorunlara neden olmayan küçük guatrlar endişe konusu değildir. Ama büyük guatrlar nefes almayı veya yutkunmayı zorlaştırıp öksürük ve ses kısıklığına yol açabilir. Hipotiroidizm ya da hipertiroidizm gibi başka durumlardan kaynaklanan guatrlar, yorgunluk ve kilo artışından istenmeyen kilo kaybı, sinirlilik ve uyuma zorluğu gibi bir dizi belirtiyle ilişkilendirilebilir.

Testler

Testler

Doktorunuz genişlemiş tiroit bezini basitçe boynunuza bakarak ve rutin bir fiziksel muayene sırasında yutkundurarak keşfedebilir. Bazı vakalarda, doktorunuz nodül varlığını da hissedebilir.

Guatr tanısı şunları içerebilir:

• Hormon testi. Kan testleri tiroidiniz ve hipofiz bezleriniz tarafından üretilen hormon miktarını tespit edebilir. Tiroidiniz az çalışıyorsa tiroit hormonu düzeyiniz düşük olacaktır. Aynı zamanda, tiroit uyarıcı hormon (TSH) da yükselecektir çünkü hipofiz beziniz tiroit bezinizi daha fazla tiroit hormonu üretmesi için uyarmaya çalışır. Aşırı çalışan bir tiroitle ilişkili olan guatr genelde kanda yüksek tiroit hormonu düzeyi ve normal TSH’den daha düşük bir düzey içerir.
• Antikor testi. Guartrın bazı sebepleri arasında anormal antikor üretimi bulunur. Bir kan testi bu antikorların varlığını doğrulayabilir.
• Ultrason. Okuma kalemi gibi bir alet (transdüser) boynunuzun üstüne tutulur. Boynunuzdan geçerek geri seken ses dalgaları bilgisayar ekranında görüntüler oluşturur. Görüntüler tiroit bezinizin boyutunu ve bezde doktorunuzun hissedemediği nodüller olup olmadığını gösterir.
• Tiroit taraması. Tiroit taraması sırasında, radyoaktif bir izotop dirseğinizden damarınıza enjekte edilir. Sonra başınız arkaya gerilmiş halde masaya uzanırsınız, o sırada özel bir kamera bilgisayar ekranında tiroidinizin resmini oluşturur. Bu işlem için gereken zaman, izotopun tiroit bezinize erişmesinin alacağı süreye göre değişebilir. Tiroit taramaları tiroidinizin doğası ve boyutu hakkında bilgi sağlar ama ultrason testlerinden daha invaziv, zaman alıcı ve pahalıdır.
• Biyopsi. İnce iğne aspirasyon biyopsisi sırasında, iğnenin tiroidinize yönlendirilip tahlil için bir doku veya sıvı örneği sağlamak için ultrason kullanılır.

Tedavi

Tedavi

Guatr tedavisi, guatrınızın boyutuna, belirtilerinize ve altta yatan sebebe bağlıdır. Doktorunuz şunları önerebilir:

• Gözlem. Guartrınız küçükse ve soruna neden olmuyorsa, tiroidiniz normal çalışıyorsa doktorunuz bekle ve gör yaklaşımı önerebilir.
• İlaçlar. Hipotiroidizminiz varsa levotiroksinle tiroit hormon replasmanı, guatrınızın boyutunu küçülterek hipotiroidizm belirtilerini çözmenin yanı sıra hipofiz bezinizden tiroit uyarıcı hormon salgılanımını da yavaşlatacaktır. Tiroit bezinizin yangısı için doktorunuz aspirin veya yangıyı kurutmak için kortikosteroid önerebilir. Hipertirodizmle ilişkili guatrlar için, hormon seviyelerini normal düzeye getiren ilaçlara ihtiyacınız olabilir.
• Ameliyat. Tiroit bezinizin tamamını veya hepsini aldırmak (total veya kısmi tiroidektomi), rahatsız eden, nefes veya yutkunma zorluğuna yol açan büyük bir guatrınız varsa, bazı vakalardaysa nodüler guatrınız hipertiroidizme neden oluyorsa bir seçenektir. Ameliyat tiroit kanserinin de tedavisidir. Ameliyattan sonra, alınan tiroit miktarına göre, levotiroksin almanız gerekebilir.
• Radyoaktif iyodin. Bazı vakalarda, aşırı çalışan tiroit bezini tedavi etmek için radyoaktif iyodin kullanılır. Radyoaktif iyodin ağız yoluyla alınır ve kan dolaşımınız yoluyla tiroit bezine ulaşıp tiroit hücrelerini imha eder. Tedavinin sonunda guatrın boyutu küçülür ama sonunda tiroit bezinin az çalışmasına neden olabilir. Sentetik tiroit hormonu levotiroksinle hormon replasmanı daha sonra, genelde ömür boyu zorunlu hale gelir.

Yaşam Tarzı

Yaşam tarzı

Guatrınıza beslenmeniz neden oluyorsa şu öneriler işe yarayabilir:

• Yeterince iyot alın. Yeterince iyot aldığınızdan emin olmak için iyotlu tuz kullanın veya haftada iki kere deniz ürünleri yiyin (suşi iyi bir deniz yosunu kaynaktır). Karides ve diğer kabuklu deniz hayvanlarında da iyot bilhassa yüksektir. Deniz kıyısında yaşıyorsanız bölgede yetişen meyve ve sebzelerde de muhtemelen biraz iyot bulunuyordur, inek sütü ve yoğurtta da öyle. Herkesin günde 150 mikrogram iyoda ihtiyacı vardır ama yeterli miktarlar hamile ve emziren kadınlarla yeni doğanlar ve çocuklar için bilhassa önemlidir.
• İyot tüketimini azaltın. Yaygın olmamasına rağmen, aşırı iyot almak bazen guatra neden olur. Aşırı iyot sorunsa iyot takviyeli tuz, kabuklu deniz canlıları, deniz ürünleri ve iyot takviyelerinden uzak durun.