Göz rengi genelde çocuk büyürken anne babaları en çok etkileyen genetik bir özelliktir. Çocuğun gözleri siyah mı, kahverengi mi, mavi mi, gri mi, yeşil mi, ela mı, yoksa başka bir renk kombinasyonu mu olacak?

Bir çocuğun nasıl göründüğü her ebeveynin ona kattığı genetik malzemeye bağlıdır. Ama anne babaların genleri farklı şekillerde karışıp eşleşebilir. Her ebeveynden etkiler çocuk doğana kadar bilinmez.

Göz Rengi Nasıl Gelişir

Gözün renkli kısmına iris denilir, burada göz rengimizi belirleyen pigmentasyon olur. İnsan göz rengi üç renkten kaynaklanır, ikisi çok iyi biliniyor. Bu genler en yaygın renklerden sorumludur: yeşil, kahverengi ve mavi. Diğer renkler, örneğin gri, ela ve çoklu kombinasyonlar şu anda tamamen anlaşılır veya açıklanabilir değildir.

Eskiden kahverenginin "baskın”, mavininse "çekinik” olduğunu düşünürdük. Ama modern bilim gösterdi ki göz rengi o kadar basit değil.

Ayrıca, bütün göz renkleri, boya karıştırırken olduğu gibi anne babanın renklerinin bir harmanı olarak çıkmaz. Her ebeveynin her kromozomdaki genlerinden iki çift vardır. O yüzden çarkıfeleğin nasıl döndüğüne bağlı olan çoklu olasılıklar vardır.

Hollandalı araştırmacılar, kişilerin kahverengi mi mavi gözlüm mü olacağını %90 kesinlikle tahmin edebilen ayrıntılı DNA analiziyle yetişkinlerin göz rengini belirlemek için yöntemler üstünde çalışıyorlar.

Mayıs 2010’da, aynı araştırmacılar DNA analizi ve genetiğin göz rengine nasıl hakim olduğunun yeni bir analizi yoluyla daha da kesin tahmin edebilme yeteneğini kuşattıklarını söylediler.

Araştırmacılar bu keşiflerin, kurtarılan DNA’nın şüphelilerin gerçek görünüşleri hakkında ipucu sunabileceği suç mahallerinde adli araştırmalar için çıkarımlar da bulundurabilir.

Çoğu bebek mavi gözle doğar ama gözleri ilk üç yıllarında koyulaşabilir. Doğumda genelde var olmayan kahverengi pigment melanin yaşla birlikte oluşursa koyulaşma meydana gelir.

Çocukların anne babalarından tamamen farklı göz renkleri olabilir. Ama anne babanın ikisi de kahverengi gözlere sahipse çocuklarının da kahverengi gözlü olması en yüksek olasılıktır.

Koyu renkler hakim olmaya eğilimlidir, o yüzden kahverengi yeşile baskın çıkar, yeşil de maviye baskın çıkar.

Ama kahverengi/mavi ebeveyn karışımı otomatik olarak kahverengi gözlü bir çocuk üretmez.

Bazı çocuklar uyuşmayan renklerde irislerle doğar. Bu genelde hatalı gelişimsel pigment aktarımı, gerek rahimde gerekse doğumdan kısa süre sonraki lokal travma veya iyicil genetik sendromdan kaynaklanır.

Erken göz muayenesi, ciddi bir şey olmadığından emin olmak için önemlidir ve "önemli bir şey yok” en yaygın bulgudur.

Göz Renginde Değişimler

İris, gözbebeği boyutunu kontrol etmek için genişleyen ve büzülen bir kastır. Gözbebeği loş ışıkta genişler ve parlak ışıkta küçülür. Okuduğunuz kitap gibi yakın nesnelere odaklandığınızda da gözbebeği küçülür.

Gözbebeği boyutu değiştiğinde iristeki pigmentler sıkışır ya da uzaklaşır, göz rengini biraz değiştirir.

Bazı duygular hem gözbebeği boyutunu hem de iris rengini değiştirebilir. O yüzden bazı insanlar kızgın veya şefkatli olduklarında gözlerinin değiştiğini söylerler.

Göz rengi yaşla da değişebilir. Bu göz rengi genelde açık renk olan halklarda %10-15 oranında gerçekleşir.

Unutmayın, yetişkin göz renginiz aşırı değişirse ya da tek göz kahverengiden yeşile veya maviden kahverengiye değişirse (adı heterokromi) göz doktorunuzla görüşmeniz önemlidir. Göz değişiklikleri bazı hastalıkların, örneğin Fuch heterokromik iridoksikliti, Horner sendromu veya pigmenter glokomun uyarıcı işareti olabilir.

Sonuçta, kalıtım yoluyla geçen göz renginizi sevmezseniz renkli kontakt lenslerle her zaman değiştirebilirsiniz. Ama unutmayın, renkli kontakt lensler bile reçete edilen tıbbi bir alettir ve bir göz doktoru tarafından reçete edilip gözlenmelidir. Bu lensleri doktor reçete etmeden internetten, arkadaştan almayın.