• İçindekiler
• Tedavi
• Teşhis
• Belirtiler
• Nedir

Tedavi

Tedavi

En etkili HIV tedavisi, vücudunuzdaki virüs miktarını kontrol etmeyi hedefleyen birkaç antiretroviral ilacın kombinasyonu olan yüksek etkili antiretroviral terapidir (HAART). Atabileceğiniz diğer adımlar bağışıklık sisteminizi güçlü tutmayı, reçete edilen ilaçları almayı ve CD4+ (beyaz kan hücresi) sayımlarını görüntüleyip virüsün bağışıklık sisteminiz üstündeki etkisini kontrol etmektir. HIV tedavi edilmezse HIV enfeksiyonunun son ve en şiddetli aşaması olan AIDS’e ilerler.
AIDS olan kişilerde fırsatçı enfeksiyon adı verilen bazı hastalıkların gelişme riski daha olasıdır. Örneğin, pnömokok pnömoni ve bazı kanserler. Bu hastalıklar, bağışıklık sistemleri zayıflamış insanlarda yaygındır.
Enfeksiyonu önlemek için tedavi (temas sonrası profilaksi)
HIV riski altındaki sağlık çalışanları, iğne batmasına veya başka vücut sıvılarına kazara maruz kalabildiklerinden dolayı enfeksiyon önleyici ilaca ihtiyaç duyabilirler. İlaçlar, tecavüze uğrayan veya HIV’si olabilecek birinin vücut sıvılarına kazara maruz kalmış birinde HIV enfeksiyonunu da önleyebilir. Bu tedavi türüne genelde temastan 72 saat sonra başlanır.
 İlk tedavi
Erken HIV’nin (akut retroviral sendrom) ilk belirtileri sırasında HIV teşhisi konulduysa doktorunuzla yüksek etkili antiretroviral terapi (HAART) kullanımını konuşun. Erken HIV klinik deneylerinin tedavi hakkındaki bilgisi, erken HIV tedavisinin antiretroviral ilaçların uzun dönem yararları olduğunu gösteriyor.
HIV enfeksiyonunu tedavi etmek için kullanılan HAART ilaçları şunlardır:

• Nükleosit/nükleotit revers transkriptaz inhibitörleri, örneğin tenofovir, emtrisitabin ve abakavir. Bu ilaçlar, en iyi sonuçlar için gelende başka ilaçlarla birleştirilir.
• Nonnükleosit revers transkriptaz inhibitörleri (NNRTI), örneğin efavirenz, nevirapin veya etravirin.
• Proteaz inhibitörleri (PI), örneğin enfuvirtid, ritonavir veya darunavir.
• Füzyon ve giriş inhibitörleri, örneğin enfuvirtit ve maravirok.
• İntegras inhibitörleri, örneğin raltegravir.

ABD Sağlık Enstitüleri HIV tedavisine başlayan insanlar için aşağıdaki programlardan birini önerir:

• Efavirenz + tenofovir + emtrisitabin
• Ritonavir-yükseltilmiş atazanavir + tenofovir + emtricitabin
• Ritonavir-yükseltilmiş darunavir + tenofovir + emtricitabin
• Raltegravir + tenofovir + emtrisitabin

HAART’a sağlığınız bozulmadan önce başlama kararı karmaşıktır. Erken tedavinin potansiyel yararları ve risklerini düşünüp HAART’a başlamadan önce doktorunuzda bütün konuları konuşun.

Yararları

• HIV belirtilerinin şiddetini azaltabilir.
• Hastalığın ilerleme hızını etkileyebilir.
• Virüsün vücutta çoğalma hızını azaltabilir.
• Bağışıklık sistemi işlevini koruyabilir.
• Tam viral baskılamayla ilaç direnci riskini düşürebilir.
• HIV’nin yayılma riskini azaltabilir. Erken tedavide bile, HIV’nin bulaşma riski vardır.
• Antiretroviral tedavi önlemlerin, örneğin prezervatif kullanımı ve güvenli cinsel edimlerin yerine geçemez.
• Yaşamı uzatabilir.

Riskleri

• Çok pahalı olabilir ve yan etkilere yol açabilir.
• Antiretroviral ilaçlara karşı ilaç direncine yol açabilir, bu de gelecekteki tedavi seçeneklerini kısıtlar.
• Süresiz olarak tedaviye devam etme ihtiyacıyla sonuçlanabilir
• HIV hastalığı riski en yüksekken gelecekteki ilaç seçeneklerini azaltır.

Virüs testi pozitif çıktığı halde HIV belirtilerine sahip değilseniz siz ve doktorunuz belirtilerin ortaya çıkmasını beklemeye devam edebilirsiniz. Hiç hastalık belirtisi göstermiyorsanız ve CD4+ hücre sayımınız mikrolitrede (mcL) 500 hücreyse tedaviye gerek duymayabilirsiniz. Ama bu sırada, virüs yükünü ve CD4+ hücre sayımlarını görüntülemek için yine de doktorunuzla düzenli çekaplara ihtiyacınız olur. Bu testler kanınızdaki HIV miktarını ölçüp bağışıklık sisteminizin ne kadar iyi çalıştığını tespit eder.
Devam eden tedavi
HIV’nin devam eden tedavisi, kanınızdaki virüs yükünü ve CD4+ hücre sayımlarını görüntülemek için doktorunuzla düzenli muayeneleri içerir. Bu, kanınızda ne kadar virüs olduğunu ve virüsün bağışıklık sisteminizi nasıl etkilediğini gösteren, 3-4 ayda alınan kan testleriyle yapılır. Sonuçlar enfeksiyonunuzun görüntülenmesine ve antiretroviral ilaçlara başlamak hakkında kararlar vermenize yardımcı olacak.
HIV enfeksiyonunun en etkili tedavisi, yüksek etkili antiretroviral terapi (HAART) adı verilen antiretroviral ilaçlardır. HAART, birkaç antiretroviral ilacın vücudunuzdaki virüs miktarını kontrol etmesini hedefleyen birleşimidir. HAART, virüsün çoğalıp bağışıklık sistemini zayıflatma yeteneğini engeller. HIV enfeksiyonunuzu HAART’la tedavisi için kararınız şunlara bağlıdır:

• Genel sağlığınız
• CD4+ sayıları
• Virüs yükü
• İlaç planınızı reçete edildiği üzere takip etmek, başarılı HIV tedavisi için zorunludur.

HIV enfeksiyonunu tedavi etmek için en sık kullanılan HAART ilaçları şunlardır:

• Nükleosit/nükleotit revers transkriptaz inhibitörleri, örneğin tenofovir, emtrisitabin ve abakavir. Bu ilaçlar, en iyi sonuçlar için gelende başka ilaçlarla birleştirilir.
• Nonnükleosit revers transkriptaz inhibitörleri (NNRTI), örneğin efavirenz, nevirapin veya etravirin.
• Proteaz inhibitörleri (PI), örneğin enfuvirtid, ritonavir veya darunavir.
• Füzyon ve giriş inhibitörleri, örneğin enfuvirtit ve maravirok.
• İntegras inhibitörleri, örneğin raltegravir.

Başta aldığınız ilaç kombinasyonları size ne kadar iyi etki ettiklerine bağlı olarak değişebilir.
Tedavi talimatları HIV’li olan insanlar için şunları önerir.

• Tedaviyi düşünürken uzmanlar son zamanlarda CD4+ hücre sayımınızı hesaba katar ve belirtilerinizin varlığı ya da yokluğunu viral yükünüzden daha önemli sayar.
• CD4+ hücre sayımınız mikrolitrede (mcL) 500 hücreden düşükse bağışıklık sisteminizin sağlığını korumak ve AIDS’i önlemek için tedavi önerilir.
• CD4+ hücre sayımınız 500’den fazlaysa tedavi düşünebilirsiniz.
• Tedaviniz başlamazsa durumunuz son CD4+ hücre sayımlarıyla görüntülenecektir.
• HIV veya AIDS belirtileriniz varsa CD4+ hücre sayımınız ne olursa olsun doktorlar tedaviye başlamayı önerir.
• Hamileyseniz gelişen bebeğinizin (fetüsün) HIV’le enfekte olmasını önlemek için tedavi edilmelisiniz.
• Hepatit B’niz de varsa ve onun için tedaviye başlıyorsanız HIV tedavisine de başlamalısınız.

Partnerinizde HIV yoksa da HIV tedavisine başlamak isteyebilirsiniz. HIV enfeksiyonunuzun tedavisi, HIV’yi cinsel partnerinize geçirmenizi önlemeye yardımcı olabilir.
Bağışıklık sisteminizin gücünü korumaya yardımcı olan yaşam tarzı seçimleri şunlardır:

• Sigarayı bırakın. HIV olan kişilerin kalp krizi veya akciğer kanseri geçirmesi daha olasıdır. Sigara içmek bu riskleri daha da artırır.
• Alkol kullanımınızı kısıtlayın. Alkol istismarı HIV’nin ilerleme hızını artırır.
• Sağlıklı, dengeli bir beslenme. Yeterli protein ve kalori almak, bağışıklık sisteminizin HIV enfeksiyonuyla savaşmasına ve genel sağlığınızı iyileştirmesine yardım eder.
• Stresinizi azaltıp daha iyi hissetmek için düzenli egzersiz yapın.
• Yaşa dışı uyuşturucular kullanmayın. Damardan enjekte ettiğiniz uyuşturucuları kullanmak, nedenleri açık olmasa da HIV’nin ilerleme riskini artırır. Enjekte edilen uyuşturucuların yasa dışı kullanımı bir tedavi planı takip etmeyi zorlaştırabilir ve HIV’yi başkalarına bulaştırma riskinizi artırabilir. Esrar, kokain ve başka uyuşturucuların istismarı da HIV’nin daha hızlı ilerlemesine neden olabilir.

HIV enfeksiyonuyla nasıl yaşanacağını öğrenmek de bağışıklık sisteminizi güçlü tutarken HIV’nın başkalarına yayılmasını da önleyebilir.

• HIV hakkında daha fazla bilgi edinip sağlık hizmeti kararlarında etkin biçimde paylaşın.
• HIV’yle ilişkili bilgi ve duyguları paylaşmak için bir destek grubuna katılın.
• Güvenli cinsel ilişkiye girin. Her cinsel ilişkiye girdiğinizde prezervatif kullanın.
• Yemekleri nasıl kontrol edeceğinizi öğrenin ki yemek kaynaklı bir enfeksiyon kapmayın.

Danışmanlık, HIV’yle yaşarken yaşam kalitenizi iyileştirir. Danışmanlık, HIV teşhisinde genelde meydana gelen kaygı ve depresyonu kontrol etmenize yardımcı olur.
Partnerinizde HIV varsa:

• Duygusal destek sağlayın. Hastalık hakkında konuşmaktan korkmayın. HIV’li insanların genelde konuşmaya ihtiyacı vardır.
• İğneleri paylaşmayaraj ve korunmasız cinsel ilişkiye girmeyerek kendinizi HIV enfeksiyonuna ve başka enfeksiyonlara karşı koruyun.
• Hasta olduğunuzda uzak durarak HIV’li partnerinizi başka enfeksiyonlardan korumak.

HIV AIDS’e ilerlerse tedavi
HIV son aşamaya ilerlerse bağışıklık sisteminizin sağlığını mümkün olduğunca korumak için HAART başlatılacak veya sürdürülecek. AIDS’i işaret eden herhangi bir hastalık, örneğin pnömokistik pnömoni veya Kaposi sarkoması kaparsanız doktorunuz onu tedavi edecek.
İlaç tedavisinin etkililiğini ölçmek
Doktorunuz CD4+ hücre sayımı ve virüs yükünüzü görüntüleyerek ilaç tedavi planınızın etkililiğini ölçecektir.
Tedavi başarısızlığı
Virüs yükünüz beklenildiği gibi düşmezse veya CD4+ hücre sayımınız düşmeye başlarsa doktorunuz ilaçların neden işe yaramadığını bulmaya çalışacaktır.
Tedavinin başarısız olmasının iki ana nedeni vardır:

• HIV ilaca dirençli hale gelmiştir. İlaçlar virüs çoğalmasını artık etkin biçimde kontrol edemez veya bağışıklık sistemini koruyamaz. Testler doktorunuzun, ilaç direncinin meydana gelip gelmediğini tespit etmesini sağlar. Başka bir ilaç kombinasyonu kullanmanız gerekebilir.
• İlaçlarınızı reçete edildiği gibi almamışsınızdır. İlaçları tam olarak reçete edildiği gibi almakta zorlanıyorsanız doktorunuzla konuşun.

HIV tedavisi yaşamı uzatmakta artık daha başarılı olsa da HIV AIDS’e ilerlerse ölümle sonuçlana  bazı şiddetli enfeksiyon türleri meydana gelebilir. Tedavi edilmezse AIDS genelde geliştikten 18-24 ay sonra ölümcüldür. HIV aşamalarında hızla ilerleyen kişilerde veya küçük çocuklarda ölüm daha yakın zamanda gerçekleşebilir.
Hayatın sonuna dair birçok karar etkinken ve dileklerinizi dile getirebiliyorken yapılabilir.
Düşünülecekler
İnkar, korku ve depresyon HIV teşhisine karşı yaygın tepkilerdir. İhtiyacınız olan duygusal desteği istemekten korkmayın. Aileniz ve arkadaşlarınız size destek olamazsa profesyonel bir danışman yardım edebilir.
HIV’nin tedavi seçenekleri sık sık değişiyor ve uzmanlar hangi tedavinin en iyisi olduğunu tartışıyorlar. Doktorunuzla hangi tedavinin sizin için en iyisi olduğunu görüşün.
Alternatif ve tamamlayıcı HIV tedavilerinin dikkatle değerlendirilmesi gerekir. HIV’li bazı insanlar bu tür tedavileri, HIV enfeksiyonunun neden olduğu yorgunluk ve kilo kaybını hafifletmek, HAART’tan kaynaklanan yan etkileri azaltmak için kullanabilir. HIV veya başka hastalıklar için alternatif tedaviler (örneğin sarı kantaron otu) HIV ilaçlarınızı engelleyebilir. Alternatif tedavileri denemeden önce tartışmanız önemli.
HIV’si ilerlemiş birinin bakıcısıysanız şu bilgiler size yardımcı olabilir:

• Evde iyi bakımın nasıl sağlanacağı, örneğin ilaç vermek ve acil bir durumda ne yapılacağını öğrenmek.
• Kendinize bakmak, örneğin sizinle aynı deneyimi paylaşan başkalarıyla stresinizi paylaşmak.

Önleme

Enfekte kan, meni veya vajinal sıvılarla temasla sonuçlanabilecek davranışlardan kaçınarak HIV’den korunabilirsiniz.

• HIV’yi önlemek için güvenli cinsel ilişkiye girin. HIV’si veya başka cinsel partnerleri olmayan tek bir partnerle ilişkide olmadıkça cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanın.
• HIV’si olan biriyle cinsel ilişkiye girerseniz güvenli seks yapmanız ve düzenli olarak HIV testi yaptırmanız önemlidir.
• Cinsel partner sayınızı azaltın, tercihen bire indirin.
• Ses partneriniz veya partnerlerinizle cinsel tarihçelerinin yanı sıra cinsel tarihçeniz hakkında konuşun. Partnerinizin yüksek riskli davranışlar sergileyip sergilemediğini öğrenin.
• Alkol ve uyuşturuculardan uzak durun, ikisi de hem yargı gücünüze hem de bağışıklık sisteminize hasar verebilir. Güvenli cinsel davranışları bilen ve anlayan kişiler, alkol ve uyuşturucu altındayken onları yapmayabilirler.
• Uyuşturucu kullanıyorsanız damar içi iğneleri, şırıngaları, tencereleri, pamukları, kokain kaşıkları veya göz damlalarını başkalarıyla paylaşmayın.

HIV enfeksiyonunu engellemek için her gün ilaç da alabilirsiniz. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri erkeklerle seks yapan erkekler için bir ilaç kombinasyonunun (tenofovir ve emtricitabinin) kullanımı onayladı. Bu ilaç HIV kapma riskini azaltabilir. Ama ilaç pahalıdır ve riskinizi düşük tutmak için yine de güvenli sek yapmanız gerekir.
HIV pozitifseniz (HIV’yle enfekte olmuşsanız) veya HIV’yle enfekte olma ihtimali bulunan biriyle iğne paylaştıysanız enfeksiyonu başkalarına yaymaktan kaçınmak için önlemler alın.

• Seks partnerinize veya partnerlerinize davranışınızdan veya HIV pozitif olup olmadığınızdan bahsedin.
• Güvenli seks yağın, örneğin prezervatif kullanın.
• Kan, plazma, meni, vücut organları veya vücut dokuları bağışlamayın.
• Kan, meni veya vajinal sıvılarla mikrop bulaşmış olabilecek kişisel eşyaları, örneğin diş fırçalarını, jiletleri veya seks oyuncaklarını paylaşmayın.

Bir kadının bebeğine HIV bulaştırma riski, virüs yükünü (HIV RNA) hamilelik sırasında tespit edilemez düzeylere düşüren ilaç kullanırsa, bebek doğmadan önce AZT (ZDV) alırsa ve bebeğini emzirmezse büyük ölçüde azaltılabilir.
HIV için yüksek riskli davranışlarda düzenli olarak bulunmuyorsanız, örneğin korunmasız seks yaptırmıyorsanız veya uyuşturucu kullanmıyorsanız ve bu şekilde temas ettiğinizi hissediyorsanız mümkün olduğunca çabuk şekilde doktorunuzla görüşün. Temasınız 72 saat içinde gerçekleştiyse size ilaç önerebilir.

Teşhis

Teşhis

HIV testi korkutucu olabilir ama durum tedavi edilebilirdir. O yüzden maruz kaldığınızı düşünüyorsanız muhakkak test yaptırın. Eğer testiniz pozitif çıkarsa HIV’nin erken tespiti ve görüntülemesi hastalığın kötüleşip kötüleşmediğini ve tedaviye ne zaman başlanması gerektiğini bulmak için doktorunuza yardım edecektir.
Doktorunuz HIV testinden önce ve sonra danışmanlık tavsiye edebilir, test edileceğiniz hastane veya klinikte bu genelde mevcuttur. Bu size şu fırsatları verecektir:

• Test edilmek hakkında korkularınızı konuşmak
• Testiniz negatifse enfekte olma riskinizi nasıl azaltacağınızı öğrenmek
• Testiniz pozitifse HIV’yi başkalarına yaymayı nasıl önleyeceğinizi öğrenmek
• Kişisel sorunlar hakkında düşünün, örneğin HIV’li olmanın sizi sosyal, duygusal, mesleki ve mali olarak nasıl etkileyecek.
• Mümkün olduğunca sağlıklı kalmak için nelere ihtiyacınız olduğunu öğrenin.

Kanda HIV’ye karşı antikorlar tespit edildiğinde HIV tanısı konulur. HIV antikorlarını tespit etmek için iki temel kan testi kullanılır:

• Enzim bağlantılı immün sorbent tahlili (ELISA)
• Pozitif bir ELISA testinin sonuçlarını doğrulamak için kullanılan Western Blot testi

Ancak iki veya daha fazla pozitif ELISA testi bir pozitif Western Blot testiyle doğrulandığında HIV teşhisi konulur. Bu testler aynı kan örneğinde yapılabilir.
Antikorların kanınızda tespit edilmesi HIV’yle enfekte olduğunuz zamandan 2 hafta gibi kısa bir süre ya da 6 ay gibi uzun bir süre alabilir. Buna genelde “pencere süreci” veya serokonversiyon süreci denir. Pencere süreci sırasında bulaşıcısınızdır ve virüsü başkalarına yayabilirsiniz. HIV’ye maruz kaldığınızı düşünüyorsanız ama testiniz negatif çıktıysa 6 ay sonra yeniden test edilmeniz gerekir.
Testte HIV enfeksiyonunun pozitif çıkması sizi muhtemelen endişelendirecek ve geleceğiniz hakkında korkutacak. İyi haber, HIV tedavisi gören kişiler, genelde AIDS’in gelişimini engelleyebilen ilaçların yardımıyla öncekinden daha uzun yaşıyor. Doktorunuz size durumu ve onun en iyi nasıl tedavi edileceğini anlamanıza yardımcı olur.
HIV testiniz pozitif çıkarsa doktorunuz tıbbi tarihçenizi ve fiziksel muayenenizi tamamlayacak. Doktorunuz genel sağlığınızı değerlendirmek, HIV nedeniyle daha karmaşık hale gelen şu anki veya geçmiş enfeksiyonları tanımlamak için birtakım laboratuar testleri yapacak. Bu testler şunlardır:

• Tam kan sayımı, kanınızdaki hücrelerin sayısını ve türlerini belirlemek için.
• Kimya görüntüleme, bazı maddelerin (örneğin elektrolitler ve glukoz)kandaki düzeylerini ölçmek, karaciğer ve böbrek işlevini değerlendirmek için.
• Frengi testi.
• Hepatit A, hepatit B, hepatit C görüntülemesi, hepatite neden olan virüslerden kaynaklı geçmiş veya şu anki enfeksiyonu test etmek için.
• Tüberküloz (TB) testi, TB’yle enfekte olup olmadığınızı öğrenmek için.

HIV’nin bazı türleri bazı ilaçlara dirençli olabilir. Eğer HIV testiniz pozitif çıkarsa doktorunuz HIV’nin ilaca dirençli bir türüyle enfekte olup olmadığınızı anlamak için bu aşamada test yapabilir. Bu, enfeksiyon tedavi edildiğinde hangi ilaçların kullanılacağını bulmasına yardım edecektir.
Doktorunuz sonraki muayenelerde fiziksel muayenenin ve laboratuar testlerinin sonuçlarını HIV ilerlemesini keşfetmek için kullanacaktır.
Düşünülecekler
Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezleri, HIV görüntülemeyi rutin kan testinin parçası olarak önerir. Siz ve doktorunuz testin sizin için doğru olup olmadığına karar verebilirsiniz.
Çoğu test kuruluşu ELISA test sonuçlarını 2-4 günde verir. Western blot testinin sonuçları daha uzun, 1-2 hafta sürer. Sonuçları hemen veren hızlı antikor testleri de mevcuttur. Ama hızlı testin pozitif sonuçlarının ELISA veya Western blot testiyle doğrulamak gerekir.
İnkar, korku ve depresyon HIV tanısına karşı verilen yaygın tepkilerdir. İhtiyacınız olan duygusal desteği istemekten korkmayın. Aileniz ve arkadaşlarınız size destek olamazsa profesyonel bir danışman yardım edebilir.
Yerleşik HIV enfeksiyonunun görüntülenmesi
Kanınızda ne kadar HIV olduğunu (virüs yükü) ve virüsün bağışıklık sisteminizi nasıl etkilediğini görüntülemek için düzenli olarak iki test yapılacak. Bu testlerin sonuçları, yüksek etkili antiretroviral terapiye (HAART) başlamak veya şu an aldığınız ilaçlar etkili değilse yeni ilaçlara geçmek hakkında karar vermenizi sağlayacak.

• CD4+ hücre sayımları, bağışıklık sisteminiz hakkında bilgi sağlar.
• Virüs yükü kanınızdaki HIV miktarını ölçer.

İlaç direnci için test
HIV genelde vücutta değişikliğe veya mutasyona uğrar. Bazen bu değişiklikler virüsü belirli bir ilaca veya ilaç sınıfına dirençli hale getirir. Bu, ilacın virüsün çoğalmasının artık yavaşlayamaması ya da engellenememesi veya bağışıklık sistemini koruyamaması demektir.
Virüsteki ilaç direncini tespit etmek için iki kan testi mevcuttur:

• Genotip testleri, viral genlerdeki mutasyonları tespit eder. Test sonuçları genelde 1-2 haftada verilir.
• Fenotip testleri, virüsün hücrelerde gelişme yeteneğini antiretroviral ilaçlarla ölçer. Test sonuçları genelde 2-3 haftada verilir.

İlgili kurumlar, HIV genotip testinin ilk HIV tanısı konulduğunda herkes için yapılmasını tavsiye eder. Sonuçlar bir kişinin HIV’nin dirençli bir türüyle enfekte olup olmadığını gösterebilir. Bu bilgi, tedavi başladığında kullanılacak tedavi yaklaşımını geliştirmeye yardımcı olur.
Tedaviye başladığınızda, virüs yükü sayılarının tedavi sırasındaki düşüşü durduğunda veya virüs yükü sayıları tedavideyken tespit edilemedikten sonra tespit edilebilir hale geldiğinde de ilaç direnci için test edilebilirsiniz.
İlaç direnci şu durumlarda meydana gelebilir:

• Vücudunuzun ilacı soğurma şeklinde değişiklik varsa.
• Aldığınız iki veya daha fazla ilaç arasında etkileşim varsa.
• Virüs değişiyorsa ve aldığınız ilaçlara artık yanıt vermiyorsa.
• Virüsün ilaca dirençli bir türüyle enfekte olmuşsanız.
• İlaçlarınızı doktorunuzun reçete ettiği şekilde almamışsanız.

Bazı dirençli HIV türlerini tedavi eden başka ilaçlar mevcuttur.
AIDS teşhisi nasıl konulur?
AIDS, HIV enfeksiyonun son ve en şiddetli aşamasıdır. Test sonuçlarınız şunları gösteriyorsa AIDS tanısı konulur:

• Kanda mikrolitre (mcL) başına 200 hücreden az CD4+ sayımı
• Zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişilerde yaygın görülen fırsatçı enfeksiyon denilen bir tür enfeksiyon, örneğin Kaposi sarkoması veya pnömokistik pnömani.

Erken teşhis
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri, herkesin düzenli tıbbi kontrollerini bir parçası olarak HIV testi yaptırmasını önerir. Şu durumlarda da HIV testi yaptırılması önerilir:

• Siz veya cinsel partneriniz yüksek riskli davranışlarda bulunuyorsanız.
• Hamileyseniz. Yüksek etkili antiretroviral terapiyle (HAART) erken tedavi HIV’yi bebeğinize geçirme riskini azaltacaktır.
• Cinsel yolla bulaşan bir hastalık kliniği veya tüberküloz kliniğinde bulunduysanız.

Belirtiler

Belirtiler

HIV enfeksiyonu aşamalı olarak ilerler. Bu aşamalar belirtilerinize ve kanınızdaki virüs miktarına bağlıdır. Çoğu insan HIV’yle enfekte olduktan sonra aşağıdaki aşamalardan geçer.
Başlangıç aşaması (akut retroviral sendrom)
Akut retroviral sendrom, mononükleoz gibi belirtiler gösteren bir hastalıktır. Genelde enfeksiyondan sonraki birçok gün içinde meydana gelir ama kişi enfekte olduktan haftalar sonra ortaya çıkabilir. Belirtiler şunlar olabilir:

• Karın krampları, bulantı veya kusma
• İshal
• Boyunda, koltukaltlarında veya kasıkta büyümüş lenf nodülleri
• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas acısı ve eklem ağrısı
• Cilt döküntüsü
• Boğaz ağrısı
• Kilo kaybı

İlk belirtiler hafiften şiddetliye kadar değişebilir ve genelde 2-3 hafta sonra kendiliğinden kaybolur.
Kronik aşama
HIV enfeksiyonlarının gelişmesi yıllar sürebilir. Ama mevcut belirti yoksa bile, virüs bu sırada vücutta çoğalır (veya kendinden kopyalar yapar). HIV o kadar hızlı çoğalır ki bağışıklık sistemi virüsü yok edemez. Bağışıklık sistemi yıllarca HIV’yle savaştıktan sonra zayıflamaya başlar.
Belirtiler sürerse veya belirtilerin bir nedeni (örneğin grip) tespit edilemezse doktor HIV’den şüphelenebilir. Şu belirtiler mevcut olduğunda da HIV’den şüphelenilebilir.

• İshal veya başka bağırsak değişiklikleri
• Yorgunluk
• Ateş
• İştahsızlık veya açıklanamayan kilo kaybı
• Tırnak değişiklikleri
• Gece terlemeleri
• Boyunda, koltukaltlarında ve kasıkta şişkin lenf nodülleri
• Yutkunurken ağrı
• Kafa karışıklığı, konsantrasyon zorluğu, kişilik değişimleri
• Tekrarlanan uçuk veya genital uçuk yaraları
• Bacaklarda karıncalanma, hissizlik ve zayıflık
• Ağız yaraları veya ağızda mantar enfeksiyonu (pamukçuk)
• Kadınlarda şunlardan en az bir tanesi varsa da HIV’den şüphelenilebilir:
• Antibiyotik kullanımına bağlı olmayan, bir yılda 3 vajinal mantar enfeksiyonu
• Tekrarlayan pelvik enflamatuar hastalık
• Anormal Pap testi veya rahim ağzı kanseri

HIV’li çocukların gençler veya yetişkinlerden daha farklı belirtileri olabilir (örneğin büyümenin gecikmesi ve dalak büyümesi).
Son aşama
HIV enfeksiyonunun son aşamasında AIDS meydana gelir. HIV tedavi edilmezse ilk enfeksiyondan sonra 12-13 yıl içinde çoğu kişide AIDS gelişir. HIV tedavisiyle, AIDS’e ilerleme ertelenebilir veya önlenebilir.
Bağışıklık sisteminiz zayıflamaya başladıktan sonra, fırsatçı enfeksiyonlar adı verilen birtakım enfeksiyonlar ve hastalıklar geçirmeniz olasıdır. Bazı zatürre ve kanser türleri, zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahipseniz yaygın olan örneklerdir.
HIV enfeksiyonu olan az sayıda insanda HIV hızlı ilerler. Tedavi edilmezlerse birkaç yıl içinde AIDS geçirirler. Bu insanlarda enfeksiyonun neden daha hızlı ilerlediği bilinmiyor.
Neler olur
İki tür HIV vardır:

• HIV-1, dünyadaki AIDS vakalarının hemen hepsine neden olur.
• HIV-2, AIDS benzeri bir hastalığa neden olur.

Hastalık nasıl yayılır
HIV enfekte bir kişiden kan, meni veya vajinal sıvılar başka bir kişinin vücuduna genelde şu şekillerde girer:

• Cinsel temas : Virüs vücuda rektum, vajina, üretra veya ağızdaki bir yırtık yoluyla girebilir. HIV vakalarının yaklaşık %80’i cinsel temasla bulaşır.
• Enfekte kan. Bir kişi iğne, şırınga, tencere, pamuk, kokain kaşığı, uyuşturucu veya steroid enjekte etmek için kullanılan göz damlalarını paylaşırsa, HIV’yle enfekte olmuş bir iğne veya  başka bir sivri nesne kazara batarsa HIV kapabilir.

Kan nakli veya organ nakliyle HIV bulaşması nadirdir. Kan ve organ bağışçıları risk faktörleri için görüntülenir.
Sağlık çalışanlarının yüksek HIV’ye maruz kalma riski altında artık olmadığı düşünülüyor. Sağlık kuruluşlarında kazara maruz kalmayı önlemeyi gerektiren politikalar yürürlükte. Çalışanlar sivri nesneleri uygun biçimde yok etmeli ve koruyucu eldivenler, önlükler, göz ve yüz korumaları takınmalılar.
HIV’nin bebeklere bulaşması
HIV’yle enfekte olmuş bir kadın virüsü hamilelik, doğum veya emzirme sırasında bebeğine bulaştırabilir.

• 13 yaşından küçük, HIV’li çoğu çocuk vürüsü annelerinden kapmışlardır.
• Bir kadının bebeğine HIV bulaştırma riski, virüs yükünü (HIV RNA) sırasında tespit edilemez düzeylere indiren bir ilaç kullanırsa, bebek doğmadan önce azidotimidin (AZT-ZDV) alırsa vebebeğini emzirmezse hamilelik büyük ölçüde azaltılabilir. Bebeğin doğumdan hemen sonra tedavisi onun HIV enfeksiyonundan ölme olasılığını büyük ölçüde azaltır.

HIV’nin yayıma şekilleri
HIV vücut dışında pek hayatta kalamaz. O yüzden HIV, enfekte bir insanla ünlük temasla, örneğin kadehleri paylaşmak veya normal öpüşmeyle geçmez. HIV enfekte insanın tükürüğü, teri, gözyaşları, idrarı, dışkısı ya da böcek ısırıklarıyla da geçmez.
Bulaşıcı dönem ve kuluçka dönemi
Yumurtlama dönemi (kişinin HIV’yi ilk kapması ve ilk belirtilerin ortaya çıkması arasındaki zaman) birkaç günden haftalara kadar yayılabilir.
HIV’yle enfekte olmanızdan sonra antikorların kanınızda tespit edilmesi 2 hafta kadar kısa ya da 6 ay kadar uzun sürebilir. Buna genelde “pencere süreci” veya serokonversiyon süreci denir. Pencere sürecinde, bulaşıcısınızdır ve virüsü başkalarına yayabilirsiniz. HIV olduğunuzdan şüpheleniyorsanız ama testiniz negatif çıktıysa 6 ay sonra tekrar test edilmeniz gerekir.
HIV’yle enfekte olduktan sonra kanınız, meniniz veya vajinal sıvılarınız, HIV enfeksiyonu tedavisi alsanız bile hep bulaşıcıdır.
HIV’nin aşamaları
Çoğu insan, HIV’yle enfekte olduktan sonra, enfeksiyon tedavi edilmezse şu aşamalardan geçer:

• Mononükleoza benzer belirtilere sahip akut retroviral sendrom. Bu genelde enfeksiyonun birkaç gününde meydana gelir ama kişi enfekte olduktan haftalarca sonra ortaya çıkabilir.
• Belirtisiz (asemptomatik) HIV. HIV belirtilerinin gelişmesi yıllar sürebilir. Ama hiç belirti yokken bile bu sırada vücutta virüs çoğalır (veya kendinden kopyalar yapar). HIV o kadar hızlı yayılır ki bağışıklık sistemi virüsü yok edemez. HIV’yle savaştıktan yıllar sonra bağışıklık sistemi zayıflamaya başlar.
• Belirtili (semptomatik) HIV. Bağışıklık sisteminiz zayıflamaya başladıktan sonra, bazı enfeksiyonlar veya hastalıkları, örneğin zayıflamış bir bağışıklık sistemine sahip kişilerde daha yaygın olan bazı zatürre veya kanser türlerinin gelişmesi daha olasıdır.
• HIV aşamasının son aşamasında meydana gelen AIDS. Eğer HIV tedavi edilmezse ilk enfeksiyondan sonra 12-13 yıl içinde AIDS meydana gelir. HIV tedavisiyle AIDS ertelenebilir veya önlenebilir.

HIV’yle enfekte olmuş az sayıda insanda HIV hızlı ilerler. Tedavi edilmezlerse birkaç yıl içinde AIDS geçirirler. Bu kişilerde enfeksiyonun neden daha hızlı ilerlediği bilinmiyor.
İlerlemeci olmayanlar ve HIV dirençli
HIV bazı insanlarda şiddetli belirtilere veya hastalığa doğru ilerlemeyebilir. Bunlara ilerlemeci olmayanlar denir.
Az sayıda insan, HIV’ye yıllarca maruz kalsa da virüsle enfekte olmaz. Örneğin, enfekte bir insanla tekrar tekrar korunmasız cinsel ilişkiye girebilirler. Bu insanlara HIV dirençli denilir.
Riskinizi ne artırır
Çoğu kişi HIV’i olan biriyle cinsel ilişkiye girerek virüsü kapabilir. HIV kapmanın en yaygın yollarından biri, uyuşturucu enjekte ederken HIV olan birinin iğnelerini kullanmaktır.
Cinsel ilişki yoluyla yüksek HIV’yle enfekte olma riski ne şu durumlarda sahip olabilirsiniz:

• Korunmasız cinsel ilişkite girmek (prezervatif kullanmamak)
• Birden çok cinsel partner sahibi olmak.
• Başka erkeklerle cinsel ilişkiye giren bir erkekseniz.
• Yüksek riskli partner(ler)e sahip olmak (partnerin birden çok seks partnerine sahip olması, başka erkeklerle cinsel ilişkiye giren bir erkek olması veya uyuşturucu kullanması.
• Cinsel yolla bulaşan bir hastalığı olmak veya geçirmiş olmak, örneğin frengi veya etkin herpes.

Uyuşturucu veya stereoidler kullanan insanlar, iğneler, şırıngalar, tencereler veya uyuşturucu enjekte etmek için kullanılan başka ekipman paylaşıyorlarsa HIV’yle enfekte olma riski altındadır.
HIV’yle enfekte olmuş annelerden doğmuş bebekler de enfeksiyon riski altındadır.
Doktorla ne zaman görüşmeli
Bilinen HIV enfeksiyon
HIV enfeksiyonunuz varsa ya da olan birine bakıyorsanız şu durumlar gelişirse 112’yi veya başka acil durum servislerini arayın.

• Nöbetler
• Bilinç kaybı
• Kol, bacak veya vücudun bir yanında yeni kuvvetsizlik
• Bir vücut bölümünü hareket ettirememe (felç)
• Ayağa kalkamama veya yürüyememe

Şu durumlardan herhangi biri meydana gelirse doktorunuzu arayın:

• 24 saat boyunca 38,3°C veya 39,4°C’den yüksek bir ateş
• Nefes darlığı
• Mukus veya sputum üreten öksürük
• Dengede veya duyumsamada yeni değişiklikler (uyuşukluk, karıncalanma veya ağrı)
• Sürekli ishal
• Sıra dışı kanama, örneğin burun veya dişeti kanaması, idrar veya dışkıda kan, kolay morarma
• Sürekli baş ağrısı veya görüşte değişiklikler
• Hızlı, açıklanamayan kilo kaybı
• Gece terleri
• Yorgunluk
• Boyundaki, koltuk altlarındaki veya kasıktaki lenf nodüllerinin şişmesi
• Ciltteki ve cinsel organlar, anüs, ağız etrafındaki sıra dışı yaralar, döküntüler veya şişkinlikler, artan uçuk nöbetleri
• Kişilik değişiklikleri veya zihinsel beceride düşüş, örneğin kafa karışıklığı, yönelim bozukluğu veya kişinin geçmişte yapabildiği zihinsel görevleri yapamama

HIV’den şüphesi, HIV’ye bilinen maruz kalma ve belirtiler varsa
Birçok insanda, ilk kez HIV bulaştığında 3-6 hafta içinde grip benzeri bir hastalık olur ama belirtiler enfeksiyondan sonraki birkaç gün içinde ortaya çıkabilir. Akut retroviral sendrom belirtileri (bulantı ve baş ağrısı), bunlar HIV enfeksiyonunun ilk işaretleridir ve genelde başka bir viral enfeksiyonun belirtileriyle karıştırılır.
HIV’ye maruz kaldığınızdan şüpheleniyorsanız, özellikle yüksek riskli davranışlara giriyorsanız ve aşağıdaki belirtilerden birine sahipseniz HIV testinin gerekip gerekmediğini bulmak için doktorunuzu arayın.

• Mide krampları, bulantı veya kusma
• İshal
• Boyunda, koltukaltlarında ve kasıkta büyümüş lenf nodülleri
• Ateş
• Baş ağrısı
• Kas acısı ve eklem ağrısı
• Cilt döküntüsü
• Boğaz ağrısı
• Açıklanamayan kilo kaybı
• Ağızda mantar enfeksiyonu (pamukçuk)

HIV enfeksiyonunun ilk belirtileri hafiften ciddiye kadar değişebilir ve 2-3 haftada kendiliğinden yok olur.
HIV’den şüphesi, HIV’ye bilinen maruz kalma ama belirtiler yoksa
HIV için test edilmediyseniz şu durumlarda doktorunuzu arayın:

• HIV’ye maruz kaldığınızdan şüpheleniyorsanız
• Yüksek riskli davranışlara girişiyorsanız ve HIV’ye maruz kaldığınızdan endişe ediyorsanız
• Cinsel partneriniz yüksek riskli davranışlara girişiyorsa
• Seks partneriniz HIV’ye maruz kalmışsa
• Seks partnerinizde HIV varsa
• Yukarıda sıralalan belirtilerden herhangi biri gelişirse

HIV için test edilmek korkutucu olabilir ama durum tedavi edilebilirdir. O yüzden maruz kaldığınızı düşünüyorsanız test edilmeniz önemlidir. HIV’nin erken tespiti ve görüntülenmesi doktorunuzun hastalığın daha kötüleşip kötüleşmediğini ve tedaviye ne zaman başlamak gerektiğini bulmak için doktora yardım edecektir.
Yakın izlem
Test sonuçlarınızı öğrenene kadar:

• Başkalarıyla cinsel ilişkiden kaçının. Cinsel ilişkiye giriyorsanız güvenli cinsel ilişkiye girin.
• İğneler, şırıngalar, tencereler, pamuk, kokain kaşıkları veya göz damlalarını paylaşmayın.

Virüs için yapılan testiniz pozitif çıktığı halde belirtileriniz yoksa, siz ve doktorunuz belirtilerin meydana gelmesini izlemeye devam etmekle yetinebilir. Hiç hastalık belirtisi göstermiyorsanız ve CD4+ hücre sayımınız mikrolitre başına (mcL) 500 hücreden fazlaysa tedavi edilmenize gerek olmayabilir. Ama bu sırada yine de doktorlarla virüs yükünüzü ve CD4+ hücre sayımlarınızı görüntülemek için düzenli çekaplara ihtiyacınız olur. Bu testler, kanınızdaki HIV miktarını ölçüp bağışıklık sisteminizin ne kadar iyi çalıştığını tespit eder.
Kimlerle görüşmeli
HIV’yi teşhis ve tedavi edebilen sağlık profesyonelleri şunlardır:

• Aile doktorları
• Dahiliye uzmanları
• Bulaşıcı hastalık uzmanları
• Pratisyen hemşireler
• Asistan doktorlar

HIV, bir HIV bakım kliniğinde de tanılanabilir.
HIV’nin komplikasyonları şu doktorlar tarafından tedaviyi edilmeyi gerektirebilir:

• Kardiyolog
• Dermatolog
• Gastroenterolog
• Bulaşıcı hastalık uzmanı
• Onkolog
• Oftalmolog
• Ortopedi uzmanı
• Pulmonolog

Nedir

Nedir

HIV (insan immün yetmezlik virüsü), vücudun doğal bağışıklık sistemine saldıran bir virüstür. Güçlü bir bağışık sistemi olmaksızın vücut hastalıkla savaşmakta sorun yaşar. Hem virüs hem de neden olduğu enfeksiyona HIV denir.
Beyaz kan hücreleri bağışıklık sisteminin önemli bir parçasıdır. HIV CD4+ denilen beyaz kan hücrelerini işgal edip parçalar. Eğer çok fazla CD4+ hücreleri parçalanırsa vücut kendini enfeksiyona karşı koruyamaz olur.
HIV enfeksiyonunun son aşaması AIDS’tir (edinilmiş immün yetmezlik sendromudur). AIDS olan insanlarda düşük sayıda CD4+ hücreleri vardır ve sağlıklı insanlarda nadiren meydana gelen enfeksiyonlar veya kanserler geçirebilirler. Bunlar öldürücü olabilir.
Ama HIV olması AIDS olduğunuz anlamına gelmez. Tedavisiz bile, HIV’nin AIDS’e ilerlemesi çok uzun bir süre, genelde 10-12 yıl alır. Eğer HIV AIDS haline gelmeden önce teşhis edilirse ilaçlar bağışıklık sistemine hasarı yavaşlatabilir veya durdurabilir. Tedavisiz, HIV’li birçok insan uzun ve etkin yaşamlar sürdürebilir.

Sebepler

HIV enfeksiyonu insan immün yetmezlik virüsünden kaynaklanır. HIV’yi enfekte kan, meni veya vajinal sıvılarla temastan kapabilirsiniz.

• Birçok insan virüsü HIV’li biriyle korunmasız cinsel ilişkiye girerek kapar.
• Virüsü kapmanın başka bir yaygın yolu, HIV’li birinin uyuşturucu iğnelerini paylaşmaktır.
• Virüs anneden çocuğa hamilelik, doğum veya emzirme sırasında da geçebilir.

HIV vücut dışında pek hayatta kalmaz. O yüzden enfekte biriyle öpüşmek veya aynı kadehi kullanmak gibi olağan temasla yayılamaz.