• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Karaciğer Biyopisisi

Karaciğer biyopsisi, hastalık veya hasar belirtilerini tespit etmek için, karaciğerden bir parça alınıp mikroskop altında incelenmesidir. Doktorunuz kan tahlillerinizde veya ultrasonda karaciğerinizle ilgili herhangi bir sorun olduğunu görürse, karaciğer biyopsisi isteyebilir. Karaciğer biyopsisi, hastalığın derecesini gösterir. Bilgi, tedavi için karar alınmasına yardımcı olur.

En yaygın karaciğer biyopsisi yöntemi, perkütan karaciğer biyopsisidir. Bu yöntemde, karnınızdan karaciğere minik bir tüp sokulur ve hastalıklı dokudan bir parça alınır. Diğer iki karaciğer biyopsisi türünde de (birinde boyundaki damar kullanılırken diğerinde laparoskopi yapılır, yani karna minik bir kesik atılır) iğneyle karaciğerden doku alınır.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Karaciğer biyopsisi şu sebeplerle yapılabilir:

• Başka türlü belirlenemeyen bir karaciğer hastalığı mevcutsa
• Ultrasonda görülen anormallikten örnek doku almak için
• Hastalığın derecesini belirlemek için ki, buna aşama belirleme denir
• Tedavinin iyi gidip gitmediğini saptamak için
• Karaciğer naklinden sonra karaciğeri gözlemlemek için

Genellikle doktorunuz, ancak karaciğer fonksiyonlarınızı belirlemek için kan tahlilleri yaptırdıktan ve sizi ultrasona aldıktan sonra karaciğer biyopsisi ister. Ultrasonda iç organlarınızı ve dokularınızı görmek için ses dalgalarından faydalanılır.

Aşağıdaki durumlarda doktorunuz karaciğer biyopsisi yaptırmanızı isteyebilir:

• Açıklanamayan karaciğer tahlil sonuçları
• Ultrasonda karaciğerinizde görülen bir tümör veya gariplik
• Devam eden ve açıklanamayan ateş

Karaciğer biyopsisi, aşağıdakiler dahil bazı karaciğer hastalıklarının teşhisinde veya aşamalarının tespitinde kullanılır:

• Alkolsüz karaciğer yağlanması
• Kronik hepatit B veya C
• Doğuştan bağışıklık sistemiyle ilgili hepatit
• Alkollü karaciğer hastalığı
• Kronik karaciğer hastalığı
• Wilson hastalığı
• Vücutta demir fazlalığından doğan karaciğer hastalığı
• Karaciğer içinde safra kanallarının berelenmesi

Karaciğer biyopsisi, deneyimli bir doktor tarafından yapıldığında, güvenli bir prosedürdür. Olası riskleri şunlardır:

• Ağrı. Biyopsinin yapıldığı yerde veya sağ omuzda ağrı, karaciğer biyopsisi sonrasında en yaygın görülen komplikasyondur. Çoğu kişi ağrının daha kuvvetli olmasını bekler ama aslında sadece rahatsızlık verecek kadardır. Eğer ağrı çok rahatsız ediyorsa, size kodeinli asetaminofen içeren narkotik ağrı ilaçları verilebilir,
• Kanama. Hemoraj denen aşırı kanama, karaciğer biyopsisinin en büyük riskidir. Aşırı kanama, hastaneye kaldırılmanıza sebep olabilir. Kan nakli yapılması gerekebilir. Damarlarınızı incelemek için ameliyata girmeniz (anjiyografi) ve kanamayı durdurmak (ombolizasyon) gerekebilir.
• İltihap. Çok nadiren karın boşluğuna veya kan dolaşımına bakteri girebilir.
• Yandaki organa yanlışlıkla hasar verilmesi. Karaciğer biyopsisi sırasında iğne, nadiren safra kesesi veya akciğer gibi yakındaki bir organa girebilir.
• Karın ağrısı. Boyundaki damardan veya laparoskopiyle yapılan işlemlerde, geçici veya uzun süreli karın ağrısı görülebilir.

Boyundan yapılan biyopside boynunuzdaki geniş damardan içeri sokulan tüp, karaciğerden geçen damara ulaştırılır. Bu yöntemle biyopsi yapılıyorsa nadir de olsa görülebilecek riskler şunlardır:

• Boyunda kan toplanması (hematoma). Kateterin sokulduğu yerin etrafı kan toplayabilir, şişebilir ve ağrı yapabilir.
• Yüz sinirleriyle ilgili geçici sorunlar. Yöntem nadiren yüz ve gözleri etkileyen geçici sorunlara yol açabilir, mesela gözkapağının hafifçe düşmesi gibi.
• Ses tellerinde geçici sorunlar. Kısa bir süreliğine sesiniz boğuklaşabilir veya kısılabilir.
• Akciğerin delinmesi. İğne kazara akciğerinize saplanırsa, akciğerinizde hava (pnömotraks) toplanabilir.

Komplikasyonların çoğu biyopsiden sonraki ilk iki saatte, hemen hemen hepsi de 24 içinde kendini gösterir. Karaciğer biyopsisi yapılan kişilerin genel olarak sadece yüzde 2 veya 3’ü hastaneye kaldırılmaktadır. Karaciğer biyopsisinden ölme riski 10,000’de birdir ve genelde sebebi aşırı kanamadır.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Nasıl Hazırlanacaksınız?

Karaciğer biyopsisinden önce biyopside neler olacağını öğrenmek için doktorunuzla görüşürsünüz. Prosedürle ilgili sorularınızı bu arada sorabilirsiniz. Bütün risklerini ve faydalarını öğrenmeye çalışın.

Neler Yaşayacaksınız

Neler Yaşayacaksınız?

Doktorunuzla görüşeceğiniz zaman, vitaminler ve bitkisel ilaçlar da dahil olmak üzere aldığınız bütün ilaçların listesini yapıp yanınızda götürün. Karaciğer biyopsisinden bir hafta önce kanama riski yaratacak ilaçları kesmeniz gerekecektir. Mesela:

• Aspirin, ibuprofen ve stereoid olmayan anti-iflammatuvarlar
• Kanı sulandıran tüm ilaçlar (antikoagulantlar) warfarin gibi
• Balık yağı
• Ginkgo

Doktorunuz veya hemşireniz, geçici olarak başka ilaçlara ihtiyacınız olup olmadığını size söyleyecektir.

Kan alınması

Biyopsiden önce kanınızın pıhtılaşma süresini görmek için sizden kan alınır. Eğer kanda pıhtılaşma sorunları varsa kanama riskini azaltmak için ilaç verilebilir.

Yiyecekler

Karaciğer biyopsisinden altı veya sekiz saat öncesinden itibaren bir şey yememeniz istenebilir. Bazı kişiler hafif bir kahvaltı yapabilirler.

Biyopsiden sonra bakım

Karaciğer biyopsisi, sonrasında hastanede kalmanızı gerektiremeyecek bir prosedürdür ama anesteziden sonraki 12 saat içinde araba kullanamazsınız. Birinin sizi götürüp getirmesi ve o gece yanınızda kalması gerekebilir. Doktorlar, komplikasyon tehlikesi sebebiyle hastaların ilk geceyi biyopsinin yapıldığı merkezden en fazla bir saat uzaklıkta bir yerde geçirmelerini tavsiye ederler.

Neler olabilir?

En yaygın kullanılan biyopsi yöntemi olan perkütan karaciğer biyopsisi, bazı kişilere uygulanamayabilir. Aşağıdaki durumlarda doktorunuz farklı bir biyopsi yöntemi kullanabilir:

• Prosedür boyunca kımıldamadan durmakta sorun yaşayacaksanız
• Kanınızda pıhtılaşma veya kanamayla ilgili sorunlarınız varsa
• Karaciğerinizde damarlarla da ilişkili bir tümör mevcutsa
• Karnınızda normalden fazla sıvı varsa
• Aşırı obezseniz
• Karaciğer iltihabınız varsa

Perkütan yöntemiyle biyopsiye aday değilseniz, damardan yapılan biyopsi yöntemi uygulanabilir. Laparoskopiyle yapılan karaciğer biyopsisi çok yaygın değildir ama kanserliyseniz, iltihap varsa, karnınızda bir kitle mevcutsa veya geçmeyen karın ağrıları çekiyorsanız bu yöntem de tavsiye edilebilir. Laparoskopi yöntemi, doktorun hedeflenen bölgeden daha büyük bir doku almasına yardımcı olur.

Prosedürden önce

Karaciğer biyopsisi hastanede veya ayakta tedavi merkezlerinde yapılabilir. Sizden sabah erken saatte gitmeniz istenebilir. Sağlık ekibi, aldığınız ilaçlar dahil olmak üzere sağlık geçmişinizi öğrenmek isteyecektir.

Biyopsiden hemen önce şunları yapacaksınız:

• Üstünüzdekileri çıkarıp hastane elbisesi giyeceksiniz.
• İlaç enjekte edilmesi için damarınıza, genellikle koldaki damara bir iğne takılacak.
• Prosedür boyunca rahat olmanız için gevşetici verilecek.
• İsterseniz tuvalete gidin, çünkü biyopsi sonrasında üç saat yataktan kalkmazsınız.

Prosedür boyunca

Karaciğer biyopsisinden önce veya biyopsi sırasında doktorunuz, ultrasonla bakıp karaciğerinizin yerini ve iğneyi batıracağı yeri belirleyebilir. Bazı doktorlar da karaciğerin yerini hastanın karnına vurarak belirler. Bazı durumlarda, biyopsi sırasında iğneyi batırmak için ultrason kullanılabilir.

Biyopside neler olacağı, biyopsi yöntemine göre değişir:

• Perkütan biyopsi. Bir yatağa, sağ elinizi başınızın üstüne koyarak sırtüstü yatarsınız. Doktorunuz iğnenin gireceği bölgeye lokal anestezi yapar. Sonra karnınıza, kaburga kafesinizin alt kısmına küçük bir kesik atıp, biyopsi iğnesini sokar. Biyopsinin kendisi birkaç saniye sürer. İğne çabucak karaciğerinize batıp çıkarken, sizden nefes verip nefesinizi tutmanız istenr. Kesilen yere minik bir sargı bezi konarak dikişe gerek kalmaz.
• Damardan biyopsi. Röntgen masasına sırt üstü yatarsınız. Doktorunuz boynunuzun yan tarafını uyuşturur, sonra küçük bir kesik atıp damarınıza katateri yerleştirir. Tüp buradan, karaciğerden geçen ana damara indirilir. Daha sonra doktorunuz katatere kontrast madde (boya) enjekte edip, bir dizi röntgen çeker. Boya filmlerde görünecek, böylece doktor ana damarı görebilecek. Ve tüpe çabucak bir biyopsi iğnesi sokulur, iğne yardımıyla hızla karaciğerden bir veya daha fazla doku örneği alınır. Katater özenle çıkartılarak boynunuzdaki kesik sargı beziyle kapatılır. Bu yöntemle biyopsi 30 ila 60 dakika sürer.
• Laparoskopiyle yapılan biyopsi. Genel anestezi altında, ameliyat masasında sırt üstü yatarsınız ve doktor karnınıza bir iki minik kesik atar. Kanül denen (sonda) plastik tüpe benzer bir alet, karnınıza sokulur ve doktorunuz karnınızı şişirmek için içeri gaz pompalar. Özel aletler ve ışıklı bir kamera yardımıyla doktorunuz, tüpten içeri biyopsi iğnesini sokar ve karaciğerden örnekler alır. Tüp çıkartılır, kesikler sonra kendiliğinden eriyecek ve alınmaya gerek kalmayacak biçimde dikilir.

Prosedürden sonra

Biyopsiden sonra şunlar olabilir:

• Bir odaya alınırsınız. Hemşire tansiyonunuzu, nabzınızı ve nefes alıp vermenizi takip eder.
• Damardan yapılan biyopsi yöntemi kullanılmışsa, iki saat veya daha fazla bir süre sessizce dinlenmeniz gerekir.
• İyileşme sürecinizle ilgili size yazılı bir talimat verilir.
• İğnenin battığı yerde hafif bir acı hissedersiniz. Bu bir hafta kadar sürebilir.

Sizi eve götürecek biri olmalı. Çoğu kişi karaciğer biyopsisinden bir iki gün sonra günlük hayatına ve işe geri dönebilir. En az 24 saat, 5-7 kilodan fazla ağırlık kaldırmayın. Sizden alınan karaciğer dokusu incelenmek üzere patologa gider. Patolog, karaciğerde hasar veya hastalık olup olmadığını inceler.

Aşağıdaki durumlarda doktorunuzu arayın:

• Biyopsi yerinde veya omzunuzda şiddetli ağrı
• Nefes darlığı
• Göğüs ağrısı
• Biyopsi yerinin kanaması
• 38 derecenin üzerinde ateş
• Halsizlik, baş dönmesi veya terleme
• Kalp çarpıntısı

Sonuçlar

Sonuçlar

Biyopsi raporunuz, patolojiden birkaç gün sonra veya bir hafta içinde gelir. Kontrole gittiğinizde doktorunuz size sonuçları açıklar. Karaciğerinizde bir hastalık çıkabilir veya hastalığınızın aşaması belirlenmiş olur; hafif, orta veya şiddetli gibi. Gerekiyorsa tedavi yöntemlerini doktorunuz sizinle görüşecektir.