Nefes tıkanması (Hava yolu tıkanıklığı)

Nefes tıkanması, boğaza veya nefes borusuna yabancı bir nesne takılıp havanın akış yolunu tıkadığında gerçekleşir. Yetişkinlerde fail çoğunlukla bir yiyecek parçasıdır. Küçük çocuklarsa genellikle küçük nesneleri yutarlar. Nefes tıkanması beyne oksijen gidişini kestiğinden, ilk yardımı mümkün olduğunca hızlı uygulayın.

Belirtileri

Tıkanmanın evrensel işareti, boğaza sarılan ellerdir. Kişi işaret vermiyorsa aşağıdaki göstergelere bakın:

• Konuşamama
• Nefes alıp vermede zorluk veya gürültülü nefes alıp verme
• Kuvvetlice öksürememe
• Maviye dönen veya koyulaşan deri, dudaklar ve tırnaklar
• Bilinç kaybı

Eğer tıkanma varsa ilk yardım uygulanmasında ‘beş-beş’ yaklaşımı tavsiye edilir:

• Sırta beş kez vurun. İlk önce kişinin sırtına, kürek kemiklerinin arasına elinizin ayasıyla beş defa vurun.
• Karına beş kez baskı (Heimlich manevrası) uygulayın.
• Tıkanıklık açılana kadar beş vuruş ve beş baskıyı sırasıyla uygulayın.

Başkasına karına baskı (Heimlich manevrası) uygulamak için:

• Kişinin arkasında ayakta durun. Kollarınızı beline dolayın. Kişiyi hafifçe öne eğin.
• Bir elinizi yumruk yapın. Hafifçe kişinin göbeğinin üzerine yerleştirin.
• Yumruğu diğer elle kavrayın. Karına hızlı, yukarı bir baskı uygulamak üzere sıkıca bastırın, sanki kişiyi kaldırmak istiyormuşsunuz gibi.
• Gerekliyse karına toplam beş baskı uygulayın. Tıkanıklık hala açılmadıysa beş-beş devrini tekrarlayın.

Tek kurtarıcı sizseniz, 112’yi veya bölgedeki acil servisi aramadan önce sırta vuruşlar ve karına baskı uygulayın. Başka biri daha varsa siz ilk yardımı uygularken bu kişi yardım için telefon edebilir.

Kişi bilincini kaybederse göğüs kompresyonlarıyla standart kalp masajı (CPR) uygulayın.

Kendinize karına baskı (Heimlich manevrası) uygulamak için:

Yalnızsanız ve tıkanmışsanız kendinize sırt vuruşlarını etkili şekilde yapmanız mümkün değildir. Ama yine de maddeyi çıkarmak için karına baskı uygulayabilirsiniz.

• Bir yumruğu hafifçe göbeğin üzerine yerleştirin.
• Diğer elle yumruğu kavrayın ve sert bir yüzeye eğilin; tezgah veya sandalye olabilir.
• Yumruğunuzu içeri ve yukarı doğru itin.

Hamile bir kadının veya obez birinin hava yollarının açılması için:

• Ellerinizi normal Heimlich manevrasında olduğundan biraz daha yukarı, göğüs kemiğinin tabanına, en alttaki kaburgaların birleştiği yerin hemen üstüne yerleştirin.
• Heimlich manevrasında olduğu gibi devam edin, göğse hızlı bir baskıyla sıkıca bastırın.
• Yiyecek veya diğer tıkayıcı çıkana veya kişi bilincini yitirene kadar tekrarlayabilirsiniz.

Bilinci yerinde olmayan birinin hava yollarının açılması:

• Kişiyi sırt üstü yere yatırın.
• Hava yolunu açın. Boğazın gerisinde veya boğazın üst tarafında görünür bir tıkanıklık varsa, parmağınızı ağza sokarak tıkanıklığın nedenini çıkarıp alın. Yiyeceği veya nesneyi hava yolunun derinlerine itmemeye dikkat edin, bu durum küçük çocuklarda kolayca gerçekleşebilir.
• Nesne yerinde duruyorsa ve kişi yukarıdaki tedbirleri aldıktan sonra yanıt vermiyorsa kalp masajına (CPR) başlayabilirsiniz. Kalp masajında kullanılan göğüs kompresyonları nesneyi yerinden çıkarabilir. Ağzı periyodik olarak kontrol etmeyi unutmayın.

Nefesi tıkanmış, bir yaşından küçük bir bebeğin hava yollarının açılması:

• Oturur bir pozisyon alın ve bebeği kalçanıza koyup ön kolunuzun üstünde yere doğru tutun.
• Avuç içinizi kullanarak bebeğin sırtının ortasına hafifçe ama kesin bir şekilde beş kez vurun. Yerçekimi ve sırta vuruşların birleşimi tıkayan nesneyi yerinden muhtemelen çıkaracaktır.
• Yukarıdakiler işe yaramazsa, bebeği yüzü yukarı bakacak şekilde, başı gövdesinden daha aşağıda, ön kolunuzun üzerinde tutun. Bebeğin göğüs kemiğinin ortasına koyduğunuz iki parmağı kullanarak beş kez hızlı göğüs kompresyonu uygulayın.
• Nefes alıp verme başlamazsa sırta vuruşları ve göğüs basılarını tekrarlayabilirsiniz. Acil yardımı arayın.
• Bu tekniklerden birisi hava yolunu açar ama bebek yeniden nefes alıp vermeye başlamazsa, kalp masajına başlayabilirsiniz.

Çocuk bir yaşından büyükse yalnız karına baskı uygulayın.

Kendinizi bu durumlara hazırlamak için sertifikalı bir ilk yardım kursunda Heimlich manevrası ve kalp masajını öğrenin.