Nedir?

Ortodonti diş ve yüz bozukluklarının teşhis, tedavi ve önlenmesidir. Ortodontik tedavi genelde braket gibi düzeltici aparatlar kullanımını içerir. Bu düzeltici aparatların kullanımı aşağıdaki adımları kapsar:

Diş boşlukların kapatılması

Çene (Diş, Damak) kapanış bozukluklarını gidermek

Dişleri düzeltmek

Diş ve dudakları düzgün olarak hizalamak.

Nedenleri

Ortodontik bozuklukların olası nedenleri nelerdir?

1- Koruyucu hekimliğin hastalara sunduğu olanaklardan yararlanılmamış olabilir; mesela süt dişlerindeki çürükler "nasıl olsa değişecek" mantığıyla tedavi edilmemiş, zamanından önce dişler çekilmiş, flourlama ve fissür koruyucu uygulamaları gözardı edilmiş olabilir.

2- Genetik faktörler: Özellikle iskeletsel bozukluğu olan bireylerde soy geçmişte benzer bir anomalinin olup olmadığı önemlidir. Kalıtımsal diş eksiklikleri, dar üst çene, çapraşıklık problemleri de kalıtımsal olarak çocuğa geçebilmektedir. Bu durumda ortodontik sorunların ortaya çıkması kaçınılmaz olmaktadır. Yapılması gereken ise; çocuğu süt dişlenme döneminden başlayarak düzenli diş hekimi kontrolüne götürmektir.

3- Kulak-burun-boğaz problemleri: (Bademcik iltihabı, burun ve geniz eti varlığı; sürekli ağzı solunumu gibi) çene kemiklerinin şekillenmesinde engel oluşturabilir ve diş sürme bozuklukları yaratabilirler.

4- Kötü alışkanlıklar: Parmak emme, uzun süre yalancı emzik veya biberon kullanma, dil emme, dudak emme, kalem ısırma gibi kötü alışkanlıklar da diş ve çene yapılarında ortodontik bozukluklara neden olabilmektedir.

5- Bazı kas bozuklukları da ortodontik problemlere neden olabilir.

Tedavisi

Ortodontik tedavinin yaşı nedir?

Ortodontik tedavi her yaşta uygulanabilir. Eğer, iskeletsel bir problem yoksa ve sadece dişlerde çapraşıklık varsa bu bozukluklar, her yaşta ortodontik tedavi ile düzeltilebilir. Hastanın yaşı sadece hareketin ve tedavinin süresini etkiler. Ancak, iskeletsel bir sorun varsa, ergenlik döneminin sonuna kadar bu bozuklukların tedavisi ortopedik tedavi yaklaşımları ile düzeltilebilir. Yetişkin dönemde ise bu tarz iskeletsel sorunlar, ortognatik cerrahi operasyonlar ile beraber yürütülen ortodontik tedavi ile düzeltilebilir.

Ortodontik tedavi ne kadar gereklidir?

Ortodontik tedavi, dişlerdeki çapraşıklığı ve çeneler arasındaki uyumsuzluğu düzelterek; sadece estetiğe yönelik olmayıp, ileride olması muhtemel dişeti hastalıkları ve alt çene eklemindeki problemleri önlemenin yanı sıra çiğneme fonksiyonunu ve bozuk olan konuşmayı düzeltmeye yardımcı olmaktadır.
 
- Daha çok dişlerdeki çapraşıklıkların düzeltilmesi olarak bilinen ortodontik tedavi, kendi içinde çeşitli tedavi tekniklerini barındırır. Ağızdaki ortodontik soruna göre hareketli apareyler, fonksiyonel apareyler ve sabit apareyler ile tedaviler yapılabilmektedir. Fazla karmaşık olmayan ortodontik sorunlar, hasta tarafından takılıp çıkartılabilen plastik damaklık ve tellerden oluşan araçlar olan hareketli apareyler ile çözülebilmektedir. Alt veya üst çenenin yetersiz gelişimi ve aşırı gelişimi için fonksiyonel apareyler denilen çenelerin belirli bir yöne doğru gelişmesine yardımcı olan araçlar büyüme-gelişim döneminde kullanılır. Ortodontik tedavide son dönemlerde daha geniş bir yer tutan sabit apareyler ise, dişlere yapıştırılan ve braket diye adlandırılan araçların üzerindeki oluklara yerleştirilen tellerin dişleri hareket ettirmesi felsefesi ile etki gösterir. Bu temel apareyler dışında yardımcı birçok aparey daha mevcuttur. Bunlardan en çok kullanılanları, özellikle iskeletsel sorunlarda kullanılan ağızdışı apareylerdir. Aktif ortodontik tedaviler tamamlandıktan sonra, yapılan tedavilerde geri dönmeleri, bozulmaları önlemek için pekiştirme tedavileri de büyük öneme sahiptir. Bu tedavi dönemi için pasif olarak çalışan çeşitli apareyler kullanılmaktadır.

- Temelde ortodontik tedavinin asıl hedefleri; çiğneme fonksiyonunun düzeltilmesi, konuşma fonksiyonunun düzeltilmesi, ağız hijyeninin daha iyi sağlanmasına yardımcı olunması, estetiğin sağlanması ve hastanın toplum içinde kendine olan güvenini artırarak psikolojik destek sağlamaktır.

- Ortodonti, ayrıca kulak-burun-boğaz uzmanları ile birlikte çalışarak hastanın burun solunumu yapabilmesine katkıda bulunabilmektedir. Plastik cerrahlar veya çene cerrahları ile de erişkin hastalardaki iskeletsel sorunların çözümünde, dudak-damak yarıklı bebeklerin ve çocukların tedavisinde ortak çalışmaktadır.

- Ortodonti, dişhekimliğinin diğer dalları ile de sürekli birlikte çalışmaktadır.

Merak Edilenler

Ortodontik tedavi nedir?
Ortodontik tedavi dişlerin görüntüsünü ve verimini arttırmak için, dişlerin düzeltilmesi veya hareket ettirilmesidir. Kapanış baskısını bütün ağza yayarak çene ve dişetlerinin uzun süreli sağlıklarını da sağlar.

Niye ortodontik tedavi yaptırmalıyım?
Çoğu insanda sıklaşmış veya yamuk dişler vardır. Ortodontik tedavi bu dişleri düzeltir veya daha iyi bir yere taşır. Bu sadece görsel bir işlem olmayıp dişlerin kapanmasını düzeltmekle birlikte temizlenmelerini de kolaylaştırır. Bazı hastalarda üst ön dişler ileri çıkarak eşit olmayan bir görüntü oluşturur. Bu dişler büyük ihtimalle hasar görecekleri gibi ortodontik tedavi bunları yerlerine kaydırabilir.
Diğerlerinde ise üst ve alt çene düzgün kapanmayarak kapanma bozukluklarına neden olur. Ortodontik tedavi bu iki durumu da düzeltebilir. Dişler düzgün kapanmadığında, çene kaslarına baskı yaparak çene ve eklem sorunları ve bazı durumlarda da baş ağrısı yapar. Ortodontik tedavi ısırışınızı düzelterek baskıyı azaltır.

Kaç yaşlarında ortodontik tedavi yaptırmalıyım?
Ortodontik tedavi en iyi çocuklarda başarılı olmasına rağmen, gün geçtikçe yetişkinler de ortodontik tedaviden yararlanmaktadır. Yaş, düzgün sayıda diş sahibi olmaktan daha önemsizdir. Çocuklarda, tedaviye başlamadan önce yeterince diş çıkmasını beklemek gerekli olabilir.

Ortodontik tedaviyi kim uygulayabilir?
Bu uzman doktora ortodontist denir ve bu tedaviyi bu konuda uzmanlık yapmış bir ortodontistin uygulaması daha doğrudur.

Ortodontik tedavi nasıl yapılır?
En önemli şey komple bir muayenedir. Bu muayene genelde dişlere bakılmasını , röntgen çekilmesini ve dişlerinizin kalıbının çıkarılmasını içerir. Daha sonra ortodontistiniz yapılacak olan tedaviyi sizinle paylaşır. Tedaviye başlama kararı alırsanız ve yeterince kalıcı dişiniz varsa tedavi hemen başlayabilir.

Yer açmak için diş çekilmesi gerekecek mi?
Ağzınızda bütün kalıcı dişleriniz için yeterince yer olmayabilir, bu yüzden bir kaç dişin çekilmesi gerekebilir. Eğer durum böyleyse diş hekiminiz bunu sizinle paylaşacaktır. Bazen başka tedaviler kullanılarak da ağızda yer açılabilir.

Tedavi nasıl gerçekleşir?
Ortodontik tedavi çoğu insanın braket diye bildiği aletlerle yapılır.

Hareketli aparey nedir?
Basit tedaviler hareketli apareylerle ( temizlemek için çıkarılabilen plak) yapılabilir.Dişe hafif baskı yapmasını sağlayan narin telleri ve yayları vardır.

Fonksiyonel alet nedir?
Bazen ortodontik aletler kullanarak çene büyümesini değiştirmek mümkündür. Bu fonksiyonel aletler çene kaslarının gücünü kullanırlar ve belli sorunları çözmekte yardımcı olabilirler.

Sabit aparey nedir?
Genelde, hareketli aparey yerine dişleri daha hassas hareket ettirmek gerekir. Bu yüzden sabit apareyler kullanılır. Bunlarda dişe braket ve bantlar geçici olarak dişe yapıştırılır. Esnek tellerle bu braketler birleştirilir ve dişin hareket ettirilmesini sağlar. Hastanın bu aletleri çıkarması mümkün olmadığından bunlara sabit apareyler denir.

Braketler neden yapılır?
Sabit braketler her zaman metalden yapılmazlar. Genelde yetişkinler için plastik ve seramik kullanılır.

Kafa bandı (headgear) nedir?
Bazen apareyler kadar kafa bandı (headgear) da giymek mümkündür. Genelde akşam ve geceleri kullanılırlar. Ortodontistiniz kullanım zamanlarını ve gerekli olup olmadıklarını sizinle paylaşacaktır. Bunları ortodontistinizin söylediği şekilde kullanmak tedavinin düzgün ilerlemesi için çok önemlidir.

Elastikler nedir?
Sabit braketlerin dişi hareket ettirebilmeleri için bazen narin elastik bantlar takmak gerekebilir.
Ortodontistiniz lastiklere gerek olup olmadığını söyleyecektir.

Görünmez braket (invisalign) nedir?
Bunlar dişleri düzeltmek için kullanılan sağlam plastik kalıplardır. Her hasta için, birbirinden biraz farklı takımlar üretilir. Her takım birkaç hafta kullanılıp diğeriyle değiştirilir. Şeffaf plastikten olup, neredeyse görünmezlerdir. Bu demek olur ki kimsenin dişlerinizi düzelttirdiğini bilmesine gerek yoktur. Bu hizalayıcıların en iyi sonuçlar için günde 22-23 saat kullanılmaları gerekir. Yemek yerken, diş fırçalarken veya bir şeyler içerken kolayca çıkarılabilirler. Bunları kullanmadan önce bütün kalıcı dişlerin çıkmış olması gerekir.

Ne kadar sürecek?
Tedavinin uzunluğu problemin ne kadar ciddi olduğuna bağlıdır ve birkaç aydan 2.5 yıla kadar uzayabilir. Çoğu insanın tedavisi 1-2 yıl sürer.

Dişler doğru pozisyona geldiğinde ne olacak?
Tedavi bittiğinde dişlerin bir süre yerlerinde tutulmaları gerekir. Bu süre koruma süresidir ve sabitleyici (retainer) denilen aletlerle dişler yerlerinde tutulurlar. Sabitleyiciler dişin çevresindeki dişeti ve kemik yerine oturana kadar dişi tutarlar. Probleme bağlı olarak retainerlar sabit veya çıkarılabilir olurlar.

Kaç seans gerekir?
Ortodontik aletlerin ayarlanması genelde 4-6 hafta sürer. Ortodontistiniz size gereken süreyi söyleyecektir. Toplam tedavi süresi içinde bu aralıklarla randevulara gitmeniz gerekecektir.

Acı verir mi?
Bütün apareyler ilk başta garip gelir ve belli bir rahatsızlık verirler. Eğer bu problemler geçmezse ortodontistiniz gerekli ayarlamaları yaparak yardımcı olabilir. Ayarlama sonrası dişler genelde rahatsızlık verir ama bu kısa sürede geçer.

Ne kadar başarılı olacak?
Başarı ortodontistin kabiliyeti ve hastanın istek ve yardımına bağlıdır. Ortodontistiniz tarafından verilen tavsiyeleri uygulamak çok önemlidir. Tedavinin başarısı aynı zamanda hastanın bağlılığına da bağlıdır. Çocukların ortodontik tedavisinde hastanın da ailesi kadar bilinçli olması önemlidir.

Ortodontik apareyler dişime zarar verir mi?
Dişleriniz tedavi sonrası iyi bakım görmezlerse hasar görebilirler. Aletler kendileri hasar vermemekle birlikte zayıf temizleme ve şekerli içecekler kalıcı hasar bırakır. Braketler ve tellerin arasına yiyecek kaçtığından plak oluşumu normalden daha hızlıdır. Bu yüzden dişlerin ve aletlerin iyice temizlenmeleri gerekir.

Ortodontik çalışmalar kalıcı mıdır?
Koruma safhasından sonra da küçük diş hareketleri gözlenebilir, o yüzden kalıcı garanti verilemez. Fakat bir dişin tedavi görecek kadar hareket etmesi beklenen bir durum değildir.

Ortodontik tedavi için ne yapmam lazım?
İlk yapmanız gereken diş hekiminize gidip tavsiye almaktır. Diş hekiminiz tedaviye ihtiyacınız varsa gerekli ayarlamaları yapacaktır.

Braket ve dişlerimin bakımı nasıl olacak?
Ortodontik tedavi devam ederken diş muayenesi çok önemlidir. Aynı zamanda dişlerinize ekstra özen göstermeniz gerekmektedir: 1 Dişlerinizi hergün temizleyin. Ortodontik aletler hassaslardır ve kırmamak için dikkatli temizlemeniz gerekmektedir. Diş hekiminiz size kullandığınız alete özel temizleme şekilleri gösterebilir. 2 Şekerli yiyecek ve içecek tüketimini azaltın. Aynı zamanda sert ve yapışkan yiyecekler narin ortodontik aletlere hasar verebilir.

3 Günde dişinizi 2 defa fluoridli diş macunuyla fırçalayın, gerekirse ağız gargarası da kullanabilirsiniz. Diş hekiminiz size kullanım için fluoridli diş macunu tavsiye edebilir. Üzerinde İngiliz Diş Sağlığı Vakfı onayı olan ürünleri kullanın. Bu, ürünün bir uzmanlar grubu tarafından incelendiği ve paketin üzerinde yazan işi yapabildiği anlamına gelir.