Osteoartrit Nedir?

 “Aşınma” artriti ya da dejeneratif eklem hastalığı olarak da bilinen osteoartrit (OA) eklemlerin doğal şok emicilerindeki ilerleyici bozulmadır. Bu etkilenmiş eklemleri kullandığınızda rahatsızlığa ve ağrıya neden olabilir – bu durum kalça ekleminizi ya da dizlerinizi büktüğünüzde gerçekleşebileceği gibi klavye kullanırken parmaklarınızda sızlama da olabilir. 60 yaşın üzerindeki çoğu kişide bir derece OA vardır ancak 20’li ya da 30’lu yaşlarındaki kişileri de etkileyebilir.

Osteoartrit: Belirtileri

Osteoartritin belirtileri genellikle yavaş gelişir. Bazı eklemlerinizi hareket ettirdiğinizde veya uzun süre hareketsiz kaldığınızda ağrı ya da sancı fark edebilirsiniz. Etkilenen eklemler sert olabilir ya da gıcırdayabilir. Tipik olarak osteoartrit, 30 dakika içinde geçen sabah sertliğine neden olabilir. Osteoartrit elleri etkilediğinde bazı kişilerde, ağrılı ya da ağrısız olabilecek olan parmak kemiklerinde genişleme görülebilir.

3.Osteoartrit: Hangi Eklemler Zarar Görür?

Çoğu durumda osteoartrit ağırlık taşıyan diz, kalça veya omurga eklemlerinde gelişir. Ayrıca parmaklarda, başparmakta, boyunda ve ayak başparmağında da yaygındır. Diğer eklemler, herhangi bir yaralanma olmadığında genellikle etkilenmez.

Osteoartrit: Nedeni Nedir?

Her eklemde kıkırdak biçiminde bir şok emici vardır. Kemiklerin ucundaki bu sağlam, kauçuksu madde tampon görevi görür ve sağlıklı eklemlerdeki sürtünmeyi azaltır. Yaşlandıkça eklemler sertleşir ve kıkırdak aşınmaya karşı daha savunmasız hale gelir. Aynı zamanda eklemlerin yenilemeli kullanımı kıkırdağı yıllar geçtikçe tahriş eder. Eğer yeterince kötüleşirse, kemik kemiğe sürtünecek ve ağrıya neden olurken hareket aralığı azalacaktır.

Kontrol Edemeyeceğiniz Risk Faktörleri

Osteoartritin başlıca risk faktörü hiçbirimizin kontrol edemeyeceği yaşlanmadır. Cinsiyet de rol oynar. Osteoartrit 50 yaşın üzerindeki kadınlarda erkeklere nazaran daha sık gelişebilir. Çoğu durumda, osteoartritin normal aşınma sonucu oluşması yıllar sürer. Ancak genetik bir kusuru ya da eklem anormalliği olan kişiler osteoartrite daha yatkındır.

Kontrol Edebileceğiniz Risk Faktörleri

Yaralanan eklemler osteoartrite daha yatkın olduğu için, eklemlere zarar veren herhangi bir şey yapmak riskinizi arttırabilir. Yaralanma oranı yüksek olan sporları yapmak ve yer döşemesi kaplamak için dizleri bükmek gibi yineleyici hareket gerektiren işleri yapmak risk faktörlerindendir. Obezite de – özellikle diz ve kalça osteoartriti ile ilişkili olan – bir başka risk faktörüdür.

Günlük Hayata Etkisi

Osteoartrit her insanı farklı etkiler. Bazı kişiler eklemlerinde bozulma olmasına rağmen sadece birkaç belirti yaşarlar. Diğerleri günlük faaliyetlerini etkileyebilecek olan ağrı ve sertlik yaşayabilirler. Eğer küçük eklemlerde kemik boğumları gelişirse, gömlek düğmesi iliklemek gibi işler zor gelebilir. Dizde ya da kalçada osteoartrit topallamaya yol açabilir. Omurgada osteoartrit oldukça engelleyici olabilir ve/veya uyuşmaya neden olabilir.

Osteoartritin Teşhisi

Doktorunuzun kesin teşhis koymasına yardım etmek için belirtilerinizi, ağrının yeri ve sıklığı da dahil ayrıntılı olarak tarif etmeniz gerekir. Doktorunuz etkilenmiş eklemleri muayene edecektir. Hasarın ne derece olduğunu anlamak ve diğer eklem rahatsızlıklarını elemek için röntgen ya da diğer görüntüleme testleri de isteyebilir. Çoğu durumda diğer artrit türlerini elemek için kan testleri kullanılır.

Uzun Dönemli Komplikasyonlar

Romatoid artritin aksine osteoartrit vücut organlarını etkilemez ve hastalığa neden olmaz. Ancak hareketliliği olumsuz etkileyecek deformasyona neden olabilir. Diz eklemlerinde ciddi kıkırdak kaybı dizin çarpık bacak görüntüsü yaratacak biçimde eğilmesine neden olabilir. Omurga boyunca kemik çıkıntıları sinirleri tahriş ederek ağrıya, uyuşukluğa ya da vücudun bazı yerlerinde karıncalanmaya neden olabilir.

Tedavi: Fizik Tedavi

Eklemdeki kıkırdağın aşınmasını durdurabilecek bir tedavi yoktur, ancak eklem fonksiyonunu arttırmanın bazı yolları vardır. Bunlardan biri de etkilenmiş eklemin çevresindeki kasların esnekliğini artırmak ve bu kasları güçlendirmek için fizik tedavi uygulanmasıdır. Terapist ağrıyı azaltmak için kompres gibi sıcak ya da soğuk tedaviler de uygulayabilir.

Destek Cihazları

Parmak splinti ya da diz breysi gibi destek cihazları eklemlerdeki baskıyı azaltarak ağrıyı hafifletebilir. Eğer yürümek zor geliyorsa baston, koltuk değnekleri ya da yürüteçler yardımcı olabilir. Omurgada osteoartriti olan kişiler sert bir minder ve sırt breysi ya da boyunluk kullanmaktan fayda sağlayabilir.

OA İçin İlaç Tedavisi

Osteoartrit şiddetlendiğinde pek çok hasta reçetesiz ağrı kesiciler ve aspirin, ibuprofen veya acetaminophen gibi iltihap önleyici ilaçlarla rahatlayabilir. Ağrıyan bölgeye doğrudan uygulandıklarında ağrı kesici kremler ya da spreyler de işe yarayabilir. Eğer hap ya da krem kullanımına rağmen rahatlayamıyorsanız, doktorunuz doğrudan eklemlerin içine steroid ya da hiyalüronik asit iğneleri uygulayabilir.

Takviyeler

Tüm çalışmalar glukozamin ve kontroitinin – osteoartrit ağrısı ve sertliğini iyileştirdiği söylenen ve eczanelerde satılan takviyeler - hiçbir faydası olmadığını ortaya koymuştur. Özellikle kan inceltici ilaçlar alıyorsanız kondroitin kullanmadan önce doktorunuza danışın.

Osteoartrit ve Kilo

Eğer kiloluysanız, diz ve kalça eklemlerindeki ağrıyı iyileştirmenin en etkin yolu birkaç kilo vermektir. Az miktarda kilo vermenin bile, ağırlık taşıyan eklemlerdeki basıncı azaltarak osteoartrit belirtilerini azalttığı görülmüştür. Kilo vermek sadece ağrıyı azaltmaz, uzun vadeli eklem hasarını da azaltabilir.

Osteoartrit ve Egzersiz

Osteoartrit olan kişilerin ağrıya neden olabileceği için egzersizden kaçınması gerekebilir. Ancak yüzme, yürüyüş ya da bisiklet gibi düşük etkili egzersizler hareketliliği ve kuvveti arttırabilir. Hafif ağırlıklarla çalışmak eklemlerin çevresindeki kasları güçlendirmeye yardımcı olabilir. Örneğin, kuadrisepsleri güçlendirmek dizdeki ağrıyı azaltabilir. Hangi egzersizin sizin için daha iyi olduğunu doktorunuza ya da fizik tedavi uzmanınıza sorun.

Ameliyat Sizin için Uygun mu?

Eğer osteoartrit günlük yaşamınızı önemli ölçüde etkiliyorsa ve fizik tedavi ya da ilaçlar belirtileri iyileştirmiyorsa, eklem replasmanı ameliyatı bir seçenek olabilir. Bu işlem şiddetli OA olan kişilerde kullanılır ve hasarlı eklem yapay eklem ile değiştirilir. En sık olarak diz ve kalça eklemleri değiştirilir.

Osteoartritin Önlenmesi

Osteoartriti önlemek için yapabileceğiniz en önemli şey kilonuzu kontrol altında tutmaktır. Yıllar geçtikçe, fazla kilolar eklemlere baskı yapar ve hatta normal eklem yapısını bile değiştirebilirler. Yaralanmalardan korunmak da önemlidir. İş yerinde, tekrar hareketinden kaynaklanan incinmelerden kaçınmak için önlemler alın. Eğer spor yapıyorsanız uygun ekipmanları kullanın ve güvenlik yönergelerine uyun.
İLGİLİ MAKALE

Romatizmalı hastalar da hamile kalabilir

Op. Dr. Ali MEZDEĞİ

Merhabalar oğlum 7 yaşında el parmağı kapıya sıkıştı ve altına kan toplandı 1-2 gün içinde kan patladı ve tırnak havada kaldı ancak bu arada düşecek t... devamı