• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Sebepler
• Testler
• Tedavi
• Önleme

Nedir

Nedir?

Sağırlık, otizm veya zihinsel gerilik gibi sağlık durumlarının bulunmamasına rağmen önemli ölçüde gecikmiş dil gelişimiyle tanımlanan çocukluk dönemi rahatsızlığını tanımlamak için birçok farklı terim kullanılmıştır. Özel dil bozukluğu bazen çocukluk dönemi disfazisi veya gelişimsel dil bozukluğu olarak da adlandırılır.

Gerçek özel dil bozukluğuna ilişkin hesaplamalar rahatsızlığın tanımlanma yaşına göre değişiklik gösterir. Bazı uzmanlar iki yaşındaki çocukların %10 kadarında özel dil bozukluğu olduğunu fakat bu oranın bazı zorlukların kendiliğinden çözülmesi nedeniyle üç dört yaşlarında önemli ölçüde düştüğünü ileri sürer. Genel nüfustaki oranın %1 civarında olduğu hesaplanmıştır. Özel dil bozukluğu erkeklerde kızlara oranla daha yaygındır.

Belirtiler

Belirtiler

Özel dil bozukluğu olan çocuklar genellikle normal çocuklarla ortama aynı yaşlarda konuşmaya başlar; fakat bu çocuklardaki ilerleme önemli ölçüde yavaştır. Bu çocuklar zaman eklerini (örneğin geçmiş zamandaki -di eki)  eklememe gibi çekim ekleri ve kelime oluşturmada belli sorunlar yaşarlar. Bu sorun erken çocukluk döneminden daha uzun sürebilir ve genellikle ilköğretim yılları ve daha ileri yıllara kadar devam eder. Bu çocuklar okul çağında okuma ve yazmada güçlük çekerler. Özel dil bozukluğu bulunan çocuklar aynı zamanda genellikle kendiliğinden dil öğrenmede de güçlük yaşarlar. Yani, bu çocuklar bağlamdan yeni bir kelimenin anlamını çıkartamaz veya yeni sentetik bir formu genelleyemezler. Bu, kendiliğinden öğrenmenin ve genelleştirmenin dil öğreniminde temel taşlar olduğu normal çocuk vakasının tam tersidir. Özel dil bozukluğu bulunan çocuklarda bilişsel bozuk bulunmaz ve bu çocuklar otistik çocuklar gibi çekingen değillerdir ve sosyal ortamlardan uzaklaşmazlar.

Doktora ne zaman gidilmeli?

Eğer ebeveyn çocuğunun konuşmayla ilgili sorun yaşadığını veya dil aşamalarını alışılmış zaman çerçevesinde başaramadığını gözlemliyorsa bir doktora danışılmalıdır. 

Sebepler

Sebepler

Özel dil bozukluğunun nedeni ve kökeni hakkında çok az bilgi vardır; bununla birlikte altta yatan nedenin bir tür beyin anormalliği olabileceğine dair deliller giderek artmaktadır. Bununla birlikte, bu gibi beyin anormallikleri mevcut tanışan teknolojilerle hemen açığa çıkmaz. Özel dil bozukluğu bulunan çocuklarda temiz beyin lezyonları yoktur veya sol ya da sağ beyinde diğer çocuklarda olduğundan çok daha önemli anatomik farklılıklar vardır. Bununla birlikte özel dil bozukluğunun ebeveynlerden çocuklara geçebileceğine dair bazı bulgular vardır. 2004 yılından itibaren yürütülen araştırma, muhtemel bir genetik ilişkiyi öne çıkartır; bulunla birlikte böyle bir genin tanımlanmasında birçok sorun vardır. En önemli engellerden bir tanesi rahatsızlığın tanımlanmasıdır; çünkü özel dil bozukluğu bulunan çocuklarda farklı birçok belirti ortaya çıkabilir, bu da rahatsızlığın muhtemel nedeninin kararlaştırılmasını zorlaştırır.

Bazı araştırmacılar özel dil bozukluğu bulunan çocukların yaşadığı güçlükleri konuşma sesi algılamasıyla ilişkilendirmişlerdir. Son ekler gibi çekim eki veya kelime oluşumlarının konuşmada hızlı söylenmesi veya vurgulanmaması nedeniyle çocuk tarafından zor anlaşıldığını ileri sürmektedir. Bu çocuğun genelde sağır olduğunu göstermez; fakat çocuk bazı konuşma seslerini ayırt etmede belli güçlükler yaşar.

Diğer araştırmacılar bu zorluğun dile özgü olmadığını ve aynı zamanda hızlı olayların (konuşma buna en önemli örnektir) işlenmesiyle ilgili genel algısal zorluğu yansıttığını iddia ederler. Sol beyin hızlı akustik olayları işlemede uzmanlaşmıştır; bu nedenle belki de özel dil bozukluğu bulunan çocuklar beyinlerinin bu bölümünde özgün bir zorlukla karşılaşabilirler. Bazı araştırmacılar çocukların yaşadığı zorluk türlerine ilişkin herhangi bir motifin olup olmadığını görmek için farklı dil konuşan özel dil bozukluğu sorunu bulunan çocukları incelemektedir. 

Testler

Testler

Özel dil bozukluğu müdahalelerinin başarısı için erken teşhis oldukça önemlidir. Rahatsızlık genellikle çocuğun dilbilimsel yeteneklerinin aynı yaşta çocuk için beklenen dilbilimsel yetenekle karşılaştırılması sonucunda teşhis edilir. Eğer çocuk dil gelişimi açısından akranlarından önemli ölçüde geriyse özel dil bozukluğunun mevcut olması olasıdır. 24-36 aylık çocukları teşhis etmek için uygulanan bir yöntem de ebeveynlerin standart bir anket doldurmasıdır. Bu ankette ebeveynlerden çocuklarının bildikleri kelimeleri kontrol etmeleri ve kullandıkları iki kelimeli cümlelere örnekler yazmaları istenir. Eğer çocuğun kelime dağarcığı 50 kelimeden daha azsa ve çocuk iki kelimeleri cümleler kullanmıyorsa bu özel dil bozukluğunun veya diğer bir dil bozukluğunun belirtisidir. 

Tedavi

Tedavi

Özel dil bozukluğu genellikle çocukta bulunan özel dil bozukluğuna yardımcı olmaya odaklanan müdahalelerle tedavi edilir. Özel dil bozukluğu bulunan çocuk dille ilgili yaşadığı zorlukların önemli ölçüde farkında olabilir ve doğaçlamayı kaybedebilir ve ilerleyen yaşla birlikte konuşmaktan kaçınabilir. Yoğun dil müdahalesi özellikle etkili olan çocuğun zorluk yaşadığı uygun dilbilimsel form modelleriyle birlikte bu çocukların önemli kazanımlar elde etmesine yardımcı olur.  

Özel dil bozukluğu bulunan çocukların geleceği önemli ölçüde yaşadıkları dil sorununun türüne ve ciddiyetine bağlıdır. Çoğu dil sorununun üstesinden büyük ölçüde gelinebilir; bununla birlikte bazıları genellikle kalıcıdır.

Önleme

Önleme

Özel dil bozukluğunu önlemenin herhangi bir yolu yoktur.

Ebeveynlerin Endişeleri

Özel dil bozukluğu bulunan çocuklarda genellikle yaşamlarının diğer alanlarında performans düşüklüğü riski vardır. Bunun nedeni dilde ustalaşma konusunda yaşadıkları güçlüklerdir. Özel dil bozukluğu azalan sosyal etkileşime ve düşen okul performansına neden olabilir.