• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Testleri
• Tedavisi
• Hastalığın Seyri
• Kontrol Muayenesi
• Önleme

Nedir

Parmak Enfeksiyonu

Parmak veya parmakların sakatlanması ya da enfeksiyonu çok yaygın bir sorundur. Enfeksiyon hafif enfeksiyondan potansiyel olarak ciddi enfeksiyona kadar çok çeşitlilik gösterir. Bu enfeksiyonlar genellikle ufak ve tedavi edilmesi kolay bir şey olarak başlar. Bu enfeksiyonların tedavileri düzgün bir şekilde yerine yapılmazsa parmağın kalıcı sakatlığına veya kaybına yol açabilir.

Parmak enfeksiyonunun erken teşhis ve tedavisi, birçok ciddi sonucun önlenmesini sağlar.

• Paronişya (Dolama): Paronişya tırnak kenarlarındaki dokuyu da içeren bir parmak enfeksiyonudur. Bu enfeksiyon genellikle yüzeyseldir ve tırnağın etrafındaki yumuşak doku ve cildi kapsar. Dolama elde en yaygın görülen bakteriyel enfeksiyondur.

• Felon: Felon parmak ucunun enfeksiyonudur. Bu enfeksiyon parmak ucunda ette ve yumuşak dokuda meydana gelir.

• Herpetik vitlov: Herpetik vitlow parmak ucu bölgesinin virüse bağlı bir enfeksiyonudur. Herpetik vitlow elde en yaygın görülen viral enfeksiyondur. Bu enfeksiyon sık sık paronişya veya felonla karıştırılır.

• Selülit: Yüzeysel bir cilt ve cilt altı doku enfeksiyonudur. Genellikle yüzeyde olup elin veya parmağın daha derin yapılarını etkilemeyen bir cilt enfeksiyonudur.

• Fleksör tenosinovit: Bu enfeksiyon elin açılması ve kapatılmasından sorumlu tendon kılıflarını etkiler. Bu enfeksiyon derin bir enfeksiyondur.

• Derin enfeksiyon: Elin veya parmakların tendonları, kan damarlarını ve kaslarını kapsayacak şekilde bir veya birçok derin yapısının enfeksiyonudur. Enfeksiyon birden çok yapıyı etkileyebilir. Kol düğme apsesi parmak ağlarında meydana gelen bu türden bir enfeksiyondur.

Belirtileri

Belirtiler

Her parmak enfeksiyonunun kendine özgü belirti ve işaretleri vardır, bunlar yeterince anlaşılmazlarsa bazen birbirleriyle karıştırılabilir.

• Paronişya (Dolama): Tırnağın yakınındaki alan kızarık ve şişkin olur. Tırnak ve cilt altında görünür bir iltihap birikmesi vardır. Bu cerahat bazen yaradan sızıyor olabilir. Bölge yumuşaktır ve dokununca acır. Akıntı genellikle sarı beyaz bulanık renktedir.

• Felon: Parmak ucu şiş ve ağrılıdır. Şiş genellikle birkaç gün içinde meydana gelir ve parmağın en ucundaki bölgededir. Bölgede zonklamalı ağrı vardır ve dokununca acır. Bölge genellikle kızarıktır ve deri altında görünür bir iltihap birikmesi olabilir. Şiş bölgenin içinde sıvı olduğu için ele yumuşak gelen bir kısmı olabilir. Şiş arttıkça bölge gerilir ve dokununca ele sert gelir.

• Herpetik vitlov: Parmak ucu bölgesi kırmızı ve yumuşaktır. Bölgede bir yanma veya kaşınma hissi olabilir. Hafif bir şiş olabilir, ama şiş felondaki kadar belirgin değildir. Etkilenen bölgede tek veya birçok açık yara olabilir. Bu açık yaralar küçük isilik benzeri bir lezyonun ardından gruplar halinde meydana gelir. Bu lezyonlardaki sıvılar genellikle hafif bulutsudur. Ayrıca düşük derecede ateşiniz, bölgede de şiş ve yumuşak lenf düğümleri olabilir.

• Selülit: Bölge yumuşaktır ve dokununca acır. Bölge çok nazik olabilir, dokununca acıyabilir. Bu, genellikle yüzeysel bir enfeksiyondur ve derin yapılar dahil olmayabilir. Elin ve parmakların hareketlerinin ağrılı ve zor olmaması gerekir. Eğer ağrı ve zorluk varsa, bu durum bir tür derin enfeksiyonu işaret edebilir.

• Fleksör tenosinovit: Bu hastalıkla birlikte genellikle dört ana işaret bulunur. İlki parmakların fleksor, yani el ayası tarafının dokununca acımasıdır. Bu ağrı parmaktaki tendonlar üzerindedir. İkincisi parmağın her yerde aynı olan şişliktir. Üçüncüsü parmağın uzatılması veya esnetilmesinde ağrı olmasıdır. Dördüncüsü parmağın hafifçe kıvrık veya kısmen eğik konumda durmasıdır. Bu belirtilere Kanavel kardinal işaretler denir. Bu dört işaretin hepsi aynı anda görünmeyebilir.

• Derin enfeksiyon: Parmak ağlarında meydana gelen derin enfeksiyona ayrıca yaka düğmesi apseleri denir. Parmaklar arasındaki alan ağrılı ve şişkindir. Bölge kızarık olabilir ve dokununca sıcaklık hissi var olabilir. Apseler büyüdükçe parmaklar artan basınçla birlikte hafifçe birbirinden uzaklaşır. Orta bölge deri altında cerahat birikmesini gösterir şekilde yumuşak bir nokta şeklinde olabilir.

Doktora Ne Zaman Başvurmalı?

Parmağın olası sakatlığını ve kaybını önlemenin püf noktası gecikmeden ve uygun tedavidir. Herhangi bir belirtinin varlığı durumunda doktorunuzla görüşmelisiniz.

Eğer felon, selüloit, fleksör tenosinovit veya derin enfeksiyonunuz varsa vakit kaybetmeden acil tedaviye başvurun.

Sebepleri

Sebepler

Parmak enfeksiyonlarının çoğuna bakteriler neden olur. Bunun tek istisnası bir virüsün neden olduğu herpetik vitlovdur. Herhangi bir enfeksiyonu diğerinden ayıran şey, onun nasıl başladığı, nerede meydana geldiği ve nedenidir. Genellikle her şey elin veya parmağın bir travmasıyla başlar. Bu bir kesik, hayvan ısırığı veya delinme yaralanması olabilir.

• Paronişya (Dolama): Bu enfeksiyona yol açan bakteri genellikle stafilokokal ve streptokokal organizmalarıdır. Nadiren mantarlar da bu enfeksiyona neden olur, bu durumda enfeksiyon bir şeytan tırnağı şeklinde başlar. İnsanlar genellikle tırnağın köşesindeki bu tırnağı ısırarak koparmak isterler. Sonuç, ciltte bulunan bakterinin ve ağızda bulunan bakterinin bulaşabileceği açık bir yaradır. Enfeksiyon bundan sonra tırnak ve tırak çevresindeki deriye sıçrar.

• Felon: Parmak ucunun bu bakteriyel enfeksiyonu, paronişyaya neden olan bakterilerden kaynaklanır, bu enfeksiyon genellikle bir delinme yaralanmasının sonucudur. Yara, bakterinin parmak ucundaki yastık vazifesi gören etin derinlerine girmesine izin verir. Parmak ucunda birçok bölüm olduğu için enfeksiyon bu alanda sınırlanır.

• Herpetik vitlov: Bu enfeksiyona I. veya II. tip herpes simpleks virüsü neden olur. Bu virüs, ağız ve genital bölge uçuklarına neden olan virüsle aynı virüstür. Bazı işlerde çalışan insanların bu enfeksiyona kapılma riskleri daha fazladır. Dişçiler, temizlik görevlileri, hekimler, hemşireler ve virüs içeren tükürükle temasa geçen herkes bu risk grubuna girer. Ağız ve genital bölge uçukları olan insanlar kendi parmaklarına da virüs bulaştırabilirler.

• Selülit: Bu bakteriyel enfeksiyonun en yaygın nedeni stafilokokal ve streptokokal organizmalardır. Bu enfeksiyon genellikle bakterilerin lokal deri ve dokuya girerek mikrop kapmasına izin veren açık bir yaradan kaynaklanır. Bu enfeksiyon, organizmaları taşıyan vücut sıvıları yoluyla ele ve parmaklara da sıçrayabilir.

• Fleksör tenosinovit: Bu bakteriyel enfeksiyon derin yapılara ve tendon kılıflarına bakteri girmesine yol açan derin yaralanmaların sonucunda oluşur, bakteriler buradan sonra tendon ve söz konusu tendonun kılıfı boyunca yayılabilir.

• Derin enfeksiyon: Bu bakteriyel enfeksiyon genellikle bir delinme yaralanmasının veya derin dokuya bakteri girmesine neden olan derin doku kesiklerinin sonucudur. Yaka düğmesi apsesi parmaklar arasındaki ağ bölgesiyle ilgilidir. Elin derin yapıları bu enfeksiyonun işgal edebileceği birçok potansiyel bölme içerir.

Testleri

Teşhis ve Testler

Teşhis süreci tıbbi geçmiş ve fiziksel muayeneyle başlar. Parmaktaki enfeksiyonun nasıl meydana geldiğini dair hikaye doğrudan sebebi ve doğru teşhisi belirler. Lokal enfeksiyonu olan insanlar, şiddetli enfeksiyonu olan insanlardan farklı tedavi edilirler. Şeker hastalığı, kol ve bacaklarda kan damarı bozuklukları enfeksiyonu karmaşık hale getirir ve tedavinin derecesini değiştirir.

• Doktorun bilmesi gereken önemli bilgiler şunlardır: 
• Sakatlanma veya enfeksiyon nasıl başladı?
• İlk olarak ne zaman ortaya çıktı veya başladı?
• Nerede oldu? Evde? İşte? Suda? Toprakta? Bir insan veya hayvan ısırığından?
• Yarada yabancı bir cisim olma ihtimali var mı?
• Doktora görünmeden önce ne gibi bir bakım yaptınız?
• En son tetanos iğnenizi ne zaman vuruldunuz?
• Aynı yerde daha önce sakatlama veya yara olmuş muydu?
• Bana söylemediğiniz başka bir tıbbi sorununuz var mı?

• Özel bilgi parmak enfeksiyonu çeşidini belirlemede faydalı olabilir.
• Paronişya (Dolama): Tırnak yeme geçmişi teşhise yardımcı olabilir.
• Felon: Kesik veya delinme geçmişi teşhise yardım eder. Delinme bir diken batması da olabilir. Doktor yarada yabancı cisim ve kırık ihtimali yüzünden röntgen çektirir.
• Herpetik vitlov: Herpes virüsü taşıyan vücut sıvılarıyla temas etmeye dair bir öykü teşhise yardımcı olur. Tıbbi geçmiş ve lezyonların görünüşüne bakılarak teşhis yapılır. Yaralarda bulunan berrak sıvı bakteriyel değil, viral bir enfeksiyon olduğunu işaret edebilir. Sıvıdan bir numune alınarak laboratuarda incelenebilir.
• Selülit: Doktor nihai teşhisi koymadan önce gut, çeşitli deri tahrişleri, böcek ısırması, yanık veya kan pıhtılaşması gibi benzeri görünüşlere yol açan diğer olası sebepleri elemelidir. Yabancı bir cisim veya ciddi selülit çeşidini işaret eden bir gaz oluşumu var mı diye röntgen çekilebilir.
• Fleksör tenosinovit: Kesik veya delinme geçmişi teşhise yardım eder. 4 Kanavel işaretinin varlığı teşhise yardım eder. Yakın zamanlarda meydana gelen cinsel yolla bulaşmış bir hastalıkla, bel soğukluğuyla ilişkili bir enfeksiyon olup olmadığı hakkında bilgi verir, bel soğukluğu fleksör tenosinovite benzer bir görünüme sahiptir.
• Derin enfeksiyon: Kesik veya delinme veyahut başka bir yara öyküsü teşhise yardım eder. Parmaklar arasında şiş bulgusu, şişin olduğu parmak sayısında yavaş yavaş artış bir yaka düğmesi apsesi olup olmadığını belirlemeye yardımcı olur.

Tedavisi

Tedavi

Evde Tedavi

Parmak enfeksiyonlarının şiddetlenme ihtimali olduğu için evde bakım sınırlıdır. Çok küçük bir paronişya, eğer şeker hastalıkları gibi, daha karmaşık hale getirebilecek bir tıbbi durum yoksa evde tedavi edilebilir. Bütün diğer enfeksiyonların doktorun değerlendirmesine ve tedavisine ihtiyacı vardır. Tedavide gecikme parmağın sakatlığı veya kaybedilmesiyle sonuçlanabileceği için tıbbi yardım almada tereddüt etmemelisiniz.

Küçük, basit bir paronişya elin yüksekte tutulmasına ve sık sık ılık suya batırmaya yanıt verebilir. Bununla birlikte 1 ila 2 gün içinde bir iyileşme görülmezse vakit kaybetmeden doktora görünmelidir.

Tıbbi Tedavi

Parmak enfeksiyonlarda ana tedavi şekli, antibiyotik ve düzgün yara bakımıdır. Uygun yara bakımı her enfeksiyon için farklıdır. Bu bakım, yaranın kesilip iltihabın kurutulması gibi basit bir işlem de, enfeksiyon kapmış dokuyu mümkün olduğunca temizlemeye yönelik bir cerrahi inceleme de olabilir.

Bazı enfeksiyonlar ayakta tedavi edilebilir, fakat birçoğu da hastanede yatmayı ve damar için antibiyotik kullanılmasını gerektirir. Enfeksiyonlara neden olan organizmalar birbirine benzediği için çeşitli antibiyotikler kullanılabilir.

• Paronişya (Dolama): Genellikle yara sadece yara bakımıyla iyileşir. Eğer cerahat birikmesi varsa, iltihabın boşaltılması gerekir. Boşaltma çeşitli şekillerde yapılabilir. Genellikle iltihap biriken deriye bisturi kullanarak kesik atmak yeterlidir. Ya da boşaltmaya yardım etmesi için bisturi tırnağın kenarından içeri sokulabilir. Enfeksiyon genişse tırnağın bir parçası alınabilir. Böyle bir işlem gerekiyorsa doktor parmağın kökenine lokal anestezi uygular, böylece ağrısız işlem yapılabilir. Büyük ihtimalle size oral antibiyotik reçete edilecektir. Bundan sonra size evde yara bakımı talimatı verilecektir.

• Felon: Enfeksiyon parmak ucundaki yastığın birçok katmanına birden girmiş olduğu için genellikle iltihabın keserek boşaltılması gerekir. Genellikle parmak ucunun iki tarafında da kesik gerekir. Doktor bundan sonra yaraya cerrahi bir alet sokarak boşalmaya yardım etmek için bölmeleri ayırır. Bazen ilk boşalmaya yardım etmek için yaraya lastik bir musluk takılır. Yara ayrıca, artıkları mümkün olduğunca temizlemek için steril bir solüsyona batırılabilir veya onunla yıkanabilir. Bu enfeksiyonlar antibiyotik kullanımını gerektirir. Yara bundan sonra, doktor bakımında tarif edilen evde özel bakıma ihtiyaç duyar.

• Herpetik vitlov: Bazı antiviral ilaçlar hastalığın süresini azaltabilir. Ağrı kesici ilaçlara sık sık ihtiyaç duyulur. Yara ikincil bir bakteriyel enfeksiyonu ve vücudunuzun diğer kısımlarına veya başka insanlara enfeksiyon bulaştırmayı engellemek için doğru bir şekilde korunmalıdır. Eğer kesme ve kurutma yapılamıyorsa veya bazen yapıldığı zaman iyileşme daha da gecikebilir.

• Selülit: Enfeksiyon yüzeyseldir ve oral antibiyotikler yeterli olur. Eğer enfeksiyon kapmış olan bölge genişse ve bağışıklık sistemi zayıfsa, o zaman hastanede damar içi antibiyotiklerle tedavi edilebilirsiniz.

• Fleksör tenosinovit: Bu cerrahi acil durum sizin hemen hastaneye yatırılmanızı ve vakit kaybetmeden damar içi antibiyotiklerle tedavi edilmenizi gerektirir. Genellikle alanın cerrahi olarak açılması, bütün artık ve enfeksiyon kapmış maddelerin alınması gerekir. Parmak ve ellerin nazik yapılarından dolayı bu işlemi genellikle bir el cerrahı uygular. Ameliyattan sonra birkaç gün damar için antibiyotik verilir, bundan sonra oral antibiyotiklerle devam edilmelidir.

• Derin enfeksiyon: Tıpkı fleksör tenosinovit gibi bu durum da acil tıbbi bakım gerektirir. Enfeksiyon orta şiddetteyse oral antibiyotik kullanımı gerekir. Eğer enfeksiyon şiddetliyse el cerrahının yarayı muayenesinin ardından damar içi antibiyotiklere başlanmalıdır. Bu yaralar sık sık kesme ve kurutma işlemi gerektirir, bundan sonra bir antibiyotik dönemi gelir.

Hastalığın Seyri

Seyri

Eğer enfeksiyonlar gecikmeden ve doğru bir biçimde tedavi edilirse tam iyileşme şansı çok yüksektir. Ne var ki, tedavinin geciktiği durumlarda sonuç o kadar iyi olmaz.

• Fleksör tenosinovit gibi derin yapıları kapsayan enfeksiyonlarda, çok iyi bir bakımla birlikte istenildiği gibi sonuç alınamaz. İşlev kaybı, his kaybı, şekil bozukluğu, hatta parmağın kaybedilmesi mümkündür.

• Doktorunuz her vakayı ayrı ayrı inceler ve bulgulara dayanarak olası neticeleri sunar.

Kontrol Muayenesi

Kontrol Muayeneleri

Doktorun talimatlarını eksiksiz olarak anlamalı ve evde bakımı tam anlamak için gerektiğinde soru sormalısınız. 

• Bir parmak enfeksiyonu için size antibiyotik verilmişse doktorun talimatlarına uymalı ve ilaçları reçete edildiği sürenin sonuna kadar kullanmalısınız.

• Doktorunuz genellikle şişi azaltmak için elinizi yukarıda tutmanızı tavsiye eder. Bu önemlidir ve hem gece hem de gündüz yerine getirilmelidir. Uyurken yanınıza bir yastık koyarak elinizin sürekli yüksekte kalmasını garanti edebilirsiniz.

• Yara bakımı genellikle evde bakımı gerektirir. Bu bakımda günlük ılık suya sokmalar, bandaj değiştirme ve antibiyotik yağların sürülmesi olabilir. Çok farklı yara bakımı şekilleri vardır. Doktorunuz size gerekeni ayrıntılı olarak anlatmalıdır.

• El veya parmak bir kırık tahtasına alınabilir. Bu hem sabitleme hem de koruma sağlar. Kırık tahtasının bakımıyla ilgili talimatlara uymak önemlidir. Alçı veya kırık tahtasını korumanız ve düzgün bir bakım yapmanız gerekir. Kırık tahtası altındaki elin veya parmağın şiş veya enfeksiyon gibi komplikasyon işaretleri için dikkatle izlenmesi gerekir.

• Genellikle 24 ila 48 saat arasında doktorun muayenesine yeniden gelmeniz istenir. Bu görüşmede sargılar değiştirilebilir. İyileşmeyi izlemek ve daha öte sorunları daha baştan tespit etmek için yakın takip gerekir.

Önleme

Önlem

Sağduyusal güvenlik önlemleri bir soruna dönüşen parmak yaralanmalarının büyük bir kısmını önlemek için yeterlidir. Koruyucu iş eldivenleri giymek gibi basit şeyler yaralanmaları önleyebilir. Eğer vücut sıvılarına maruz kalma gibi bir durum varsa lastik eldiven takılmalıdır. Tırnak yememeye veya tırnaklarınızı ısırmamaya çalışın ve elinizi her gerektiğinde yıkayın. Bir enfeksiyon ortaya çıkmadan önce gerekli tıbbi ilgiyi gösterin.