Nedir

Sporotrikoz

Sporotrikoz, sporothrix schenckii denilen bir mantarın neden olduğu bir cilt enfeksiyonudur. Bu mantar, enfeksiyona neden olan bakteriden ziyade bayat veya küflü ekmekle, bira mayalamak için kullanılan mayayla daha ilişkilidir. Küf gül dikenlerinde, bataklık yosununda ve toprakta bulunur. Bu yüzden enfeksiyon en çok güllerle, yosunla, samanla ve toprakla çalışan bahçıvanlar arasında görülür.

Sebepleri

Sebebler

Sporotrikoz sebeplerinden bazıları şunlardır:

  • Sporotrikoz genellikle bir gül dikeni veya keskin bir kıymık yüzünden küf sporlarının deri altına girmesiyle başlar.
  • Ayrıca hasarsız cildin küflü saman veya yosunla temasından sonra da başlayabilir.
  • Çiftçiler, fidanlık çalışanları, bahçeciler ve bahçıvanlar bu hastalıkta yüksek risk grubunu oluşturur.
  • Çok nadir olmak üzere, kediler ve tespih böcekleri de hastalığı taşıyabilir.
  • Nadir vakalarda söz konusu organizma solunum veya sindirim yoluyla alınabilir, bu durumda vücudun deri dışındaki kısımları etkilenir.
  • Hastalık kişiden kişiye geçmiyor gibi görünür.

Belirtileri

Belirtiler

Sporotikoz ve enfeksiyon belirtileri şunlardır:

  • Küf sporları deriye girdikten sonra hastalığın gelişmesi günler ila aylar sürer.
  • İlk belirti pembeyle morumsu renklerde ciltteki sert bir yumrudur. Bu nodül genellikle ağrısızdır ve dokununca da çok hafif bir ağrı verir.
  • Zaman içinde nodül açık bir yaraya dönüşerek yaradan şeffaf bir sıvı akabilir.
  • Tedavi edilmezse nodül ve ülser kronikleşir, yıllarca iyileşmeden kalabilir.
  • Vakaların yaklaşık yüzde 60’ında küf, lenf notları boyunca ilerler. Zaman içinde yeni nodüller ve yaralar hastalık bulaşmış bacak veya kolda hizalı bir şekilde çıkabilir. Bu durumda yıllarca devam edebilir.
  • Çok nadir durumlarda enfeksiyon vücudun diğer kısımlarına sıçrayabilir.
     
    • Hastalık kemikleri, eklemleri, akciğerleri ve beyni etkileyebilir.
    • Böyle bir yayılma sadece bağışıklık sistemi zayıflamış insanlarda görülür.
    • Ölümcül olabilen bu enfeksiyonların tedavisi çok zor olabilir.

Doktora ne zaman gitmeli

  • Sporotrikozunuz olduğunu düşünüyorsanız, teşhis ve tedavi için doktora gidin.
  • Halihazırda sporotrikoz tedavisi alıyorsanız, yeni yaralar belirir veya eski yaralar büyürse doktorla görüşün.
  • Deride veya lenf düğümlerindeki sporotrikozlar genelde tehlikeli ve ölümcül değildir.
  • Açık yara bakteriler yüzünden enfeksiyon kapabilir ve selülit denilen soruna yol açabilir.
  • Eğer yaraların etrafında hızla büyüyen kızarık, ağrılı ve sıcak bir bölge olursa hastanenin acil bölümüne gitmeniz gerekir.

Testleri

Testler ve Teşhis

Başka hastalıklar da sporotrikozla aynı belirtileri gösterebilir, bu yüzden doktor, teşhisi doğrulamak için testler yapmak zorundadır. Sporotrikoz teşhisinde genellikle nodüllerin birinden numune alınır, sonra küfün türünü tespit etmek için biyopsi malzemesi mikroskop altında incelenir. Diğer olası enfeksiyonlar şunlardır:

  • Tüberküloz ve cüzamla ilişkili bakteriler
  • Çiçek virüsü
  • Herpes
  • Diğer mantar ve bakteriler
  • Deri veremi gibi diğer bulaşıcı olmayan hastalıklar

Tedavisi

Evde Tedavi

  • Evde sporotrikoz için yapabileceğiniz bilinen bir şey yoktur.
  • Yaralar temiz tutulmalı ve iyileşene kadar kapatılmalıdır.

Tıbbi Tedavi

Sporotrikoz tedavisi hastalığın olduğu bölgeye bağlıdır.

  • Sadece deride görülen enfeksiyonlar: Bu sporotrikoz enfeksiyonları öteden beri doygun potasyum iyodür solüsyonuyla tedavi edilir. Bu ilaç lezyonlar ortadan kalkana kadar 3 ila 6 aylık bir süre boyunca günde üç defa verilir. Deri enfeksiyonları ayrıca 6 ay kadar bir süre boyunca itrakonazolle tedavi edilebilir.
  • Kemiklerde ve eklemlerdeki sporotrikoz enfeksiyonu için: Bu enfeksiyonların tedavisi çok daha zordur ve bunlar potasyum iyodide nadiren yanıt verir. Birkaç ay boyunca, hatta bir yıla kadar ilk ilaç olarak itrakonazol kullanılır. Amphotericin de kullanılır, fakat bu ilaç yalnızca damar içi verilir. Amfoterisinin daha fazla yan etkisi vardır ve birkaç ay boyunca ilaç vermek gerekebilir. Bazen enfeksiyon bulaşmış kemiğin alınması için ameliyat gerekebilir.
  • Ciğerlerdeki enfeksiyonlar: Akciğer enfeksiyonları potasyum iyodür, itrakonazol ve değişen miktarlarda amfoterisinle tedavi edilir, başarı şansı değişir. Bazen ciğerin enfeksiyon kapmış kısmının ameliyatla alınması gerekebilir.
  • Beyindeki enfeksiyonlar: Sporotrikoz menenjiti çok nadirdir, bu yüzden nasıl tedavi edileceği konusunda pek bilgi yoktur. Genellikle amfoterisin ve 5-florositozin tavsiye edilir, fakat itrakonazol de denenebilir.

Tedavi Sonrası Bakım

  • Sporotrokozun kesin bir biçimde ortadan kalktığından emin olmak için doktoru birkaç kez ziyaret etmek gerekebilir.
  • Hastalık gittikten sonra başka bir muayeneye genellikle gerek kalmaz.

Önleme

Önlem

Sporotrikozu önlemek için atılabilecek en önemli adım küf sporlarının cildin içine girmesini önlemektir.

  • Güllerle, samanla ve bataklık yosunlarıyla çalışan insanlar ciltlerindeki yara ve çatlakları kapatmalıdır.
  • Delinme yaralanmalarını engellemek için çizme ve eldiven kullanmalıdır.

Hastalığın Seyri

Seyri

Sadece derilerinde veya lenf düğümlerinde sporotrikozu olan insanların çoğu tümüyle iyileşir.

  • Sporotrikozun tedavi edilmesi aylar, hatta yıllar sürebilir ve ilk enfeksiyonun olduğu yerlerde yara izi kalabilir.
  • Beyni, akciğerleri, eklemeleri ve vücudun diğer kısımlarını etkileyen enfeksiyonların tedavi edilmesi daha zordur.