Nedir

Nedir?

Sarkoidoz vücutta birden fazla sistemi etkileyen kronik bir hastalıktır. Organlar içinde bağışıklık sistemi hücrelerinin birikimiyle tanımlanır. Bu hücreler, ilgili dokunun bir çeşit iltihaplanması olan, granülom denen küçük kümeler oluşturur.

Sarkoidoz dünya çapında, bütün ırklar ve her iki cinsiyette de bulunur. Kimsenin nedenini bilmesine rağmen, Afrika asıllı genç kadınlarla İskandinav, Alman, İrlandalı ve Porto Riko kökenli insanlar sarkoidoza daha yatkındır. En çok 20 ve 40 yaşları arasında görülüyor olmasına rağmen, çocuklar ve yaşlı yetişkinlerde de ortaya çıkabilir.

Sarkoidoz belirtilerinin fark edilmesi zor olduğu ve diğer hastalıklarla karıştırıldığı için, hastalığın ne kadar yaygın olduğunu tahmin etmek çok zordur. Bir tahmine göre, ABD''de her 100.000 kişinin yaklaşık 10 ila 40''ında sarkoidoz var. Afrika kökenli Amerikalılar arasında bu oran daha yüksektir.

Sarkoidoz ne kanserdir ne de bulaşıcıdır. Aile içinde meydana gelebilmesine rağmen kalıtsal değildir. Hastalık genellikle engelleyici değildir; sarkoidoz hastası olan çoğu kişi normal yaşamlar sürer. Aslında, vakaların çoğunda hastalık sadece kısa bir süre görünür ve kendi kendine kaybolur. Sarkoidoz hastalarının yaklaşık %20-%30''unda kalıcı akciğer hasarı oluşur ve %10 ila %15''inde hastalık kroniktir. Hastalık beyin ya da akciğer gibi hayati organlara hasar verirse, yaygın olmamasına rağmen, ölüme yol açabilir.

Sebepler

Sarkoidoza neyin sebep olduğunu hiç kimse bilmiyor. Araştırmacılar, hastalığın bağışıklık sisteminin anormal bir tepkisiyle ilişkili olduğuna inanıyor. Ama bu tepkiyi neyin tetiklediği bilinmiyor. Doktorlar da kalıtım, çevre ya da yaşam tarzının hastalığın gelişimi, şiddeti ya da süresini etkileyip etkilemediğini biliyor. Bunlar araştırmacıların cevaplamaya çalıştığı sorular.

Belirtiler

Sarkoidoz belirtileri vücudun ilgili bölümüne göre değişir ve hafif, orta ya da yüksek şiddette olabilir ya da hiç olmayabilir. İlk belirtiler genellikle kendini fazla belli etmez ve şunları içerebilir:

Yorgunluk
Ateş
Kilo kaybı
Eklem ağrısı

Nefes darlığı veya kesilmeyen öksürük genellikle hastaların doktora gitmesine yol açan belirtilerdir.

Akciğerler genellikle sarkoidozdan etkilenen ilk bölgelerdir. Aslında, her 10 sarkoidoz hastasından 9''unda bir şekilde akciğer etkilenmesi vardır. Pulmoner sarkoidoz ciddi olabilir, akciğerlerde skar dokusu oluşumuna (fibroz) yol açabilir. Bu komplikasyon nefes almayı engelleyebilir.

Diğer belirtiler arasında, bacaklarda deri döküntüleri veya kırmızı şişlikler (eritema nodosum) vardır. Bütün vakaların yaklaşık %20 ila %30''unda, sarkoidoz gözleri etkileyerek kızarıklık, yaşarma ya da daha nadir olarak, katarakt, glokom ve körlük gibi daha ciddi komplikasyonlara neden olur. Sarkoidoz aynı zamanda, beyin ve sinirler, kalp, karaciğer ve çeşitli hormon üreten bezleri etkileyebilir.

Sarkoidozu tanımlayan granülomlar veya hücre öbekleri bazen kan ve idrarda yüksek seviyede bulunan kalsiyumla ilişkili olabilir. İdrarda çok fazla kalsiyum böbrek taşlarına neden olabilir.

Sarkoidozun gidişatı da bireyler arasında değişir. Genellikle, kilo kaybı ve yorgunluk gibi daha genelleşmiş belirtiler yaşayan hastalarda hastalığın hafif bir şekli gelişir. Nefes darlığı ve deri döküntüleri sıkıntısı çeken hastalarda daha kronik ve şiddetli bir sarkoidoz gelişebilir. Irkın da bir payı var gibi görünüyor. Afrika kökenli Amerikalılar hastalığın daha kronik ve şiddetli bir biçimini geliştirme eğilimindeyken, beyaz ırkların daha hafif bir formunu geliştirme olasılığı daha yüksektir.

Şu Durumlarda Doktorunuza Başvurun

Geçmeyen bir öksürük varsa.
Ani, açıklanamayan bir deri döküntüsü gelişirse.
Ani, açıklanamayan kilo kaybı yaşarsanız.
Kronik yorgunluk veya genel bir sağlıksız olma hissi yaşarsanız.

Testler

Doktorunuz sarkoidozdan şüpheleniyorsa, aşağıdakileri yapacaktır:

Tıbbi geçmişi gözden geçirme
Fiziksel bir muayene
Göğüs röntgeni ve teşhise yardımcı olabilecek kan testleri

Sarkoidoz hastalarının %90''ında göğüs röntgeni anormallikler gösterir. Bununla birlikte, birçok hastada beyaz kan hücreleri sayısı düşük çıkar. Doktorunuz ayrıca, akciğerlerinizin ne kadar iyi çalıştığını ölçmek için akciğer fonksiyon testleri isteyebilir. Akciğerlerden doku biyopsileri (küçük doku örnekleri üzerinde yapılan testler), göğüs röntgeninde sarkoidoza benzeyebilen mantar enfeksiyonu veya lenfoma (lenf kanseri) gibi diğer hastalıkları aramak için yapılabilir.

Tedavi

Birçok sarkoidoz hastasında hafif belirtiler görülür ve herhangi bir tedavi gerekmez. Genellikle hastalık zaman içinde kendiliğinden iyiye gider. Ancak, daha belirgin belirtiler yaşayanlar için önerilen tedavi, prednizon veya diğer immünsupresif ilaçlar gibi kortikosteroid ilaçlardır. Tedavinin ana amaçları belirtileri azaltarak hastanın daha konforlu yaşamasını sağlamak ve etkilenen herhangi bir organın doğru işleyişini sürdürmesini sağlamaktır. Şiddetli sarkoidoza eşlik edebilen pulmoner fibrozu (akciğerlerde skarlaşma) tersine çevirmek için mevcut bir tedavi yoktur.