• İçindekiler
• Nedir
• Belirtiler
• Tıbbi Yardım
• Testler
• Evde Tedavi
• Tıbbi Tedavi
• Sonraki Adımlar

Nedir

Nedir?

Kimyasal zatürre sıra dışı bir akciğer tahrişi türüdür. Genelde zatürre ya bakteri ya da virüs kaynakladır. Oysa kimyasal zatürrede akciğer dokularındaki yangının nedeni zehirli maddeler veya toksinlerdir. Kimyasalların neden olduğu zatürre diğerlerine göre daha nadirdir.

• Sıvılar, gazlar ve küçük parçacıklar, örneğin tozlar, buharlar veya un halinde maddeler kimyasal zatürreye neden olabilir. Kimi kimyasallar sadece akciğerleri etkilerken, kimi zehirli maddeler akciğerlerin dışında diğer organlara da ciddi hasarlar verebilir, hatta ölüme bile neden olabilir.
• Aspirasyon zatürresi (pnömoni) başka bir kimyasal zatürre türüdür. Aspirasyon ağız salgılarının veya mide içeriklerinin ciğerlere çekilmesi anlamına gelir. Yangı mide asidinin ve enzimlerinin akciğer dokuları üzerindeki zehirli etkisinden kaynaklanır. Ağızdan veya mideden gelen bakteriler de bakteriyel zatürreye neden olabilir.
• Kimyasal zatürre akciğer iltihabının yalnızca bir türüdür. Sitemizde virüse bağlı zatürre ve bakteriyel zatürreyle ilgili makaleleri okuyabilirsiniz. 

Belirtiler

Belirtiler

Kimyasal zatürrenin belirtileri kişiden kişiye büyük değişiklik gösterir ve hastalığın ciddiyeti birçok faktöre bağlıdır. Örneğin dışarıdaki bir klor havuzuna maruz kalan bir kişinin tek şikayeti öksürük ve göz yanması olabilirken, küçük bir odada yüksek miktarlarda klora maruz kalan biri solunum yetmezliğinden ölebilir.

• Zatürre belirtilerinin şiddetini belirleyen faktörler şunlardır:
  • Kimyasalın türü ve tesiri
  • Maruz kalınan çevre; iç, dış mekan, sıcak, soğuk ortam
  • Maruz kalma süresi; saniye, dakika veya günler
  • Kimyasal maddenin hali, sıvı, gaz veya parçacık olması
  • Korunmak için alınmış önlemler
  • Daha önceki tıbbi rahatsızlıklar
  • Yaşınız
  • Kimyasal zatürrede aşağıdaki belirti ve işaretleri gösterebilirsiniz.
    • Belirtiler
      • Burnun, dudakların, ağzın veya boğazın yanması
      • Kuru öksürük
      • Saydam, sarı veya yeşim balgamla birlikte öksürük
      • Balgamda kanın geldiği öksürük veya tükürükte köpüklü madde
      • Mide bulantısı veya karın ağrısı
      • Göğüs ağrısı
      • Nefes darlığı
      • Ağrılı nefes alma veya plevra iltihabı (akciğerin dış zarının iltihaplanması)
      • Baş ağrısı
      • Grip belirtileri
      • Halsizlik veya kendini hasta hissetme
      • Hezeyan veya sersemlik
• Doktorların görebileceği işaretler
  • Hızlı ve sığı nefes
  • Yüksek nabız
  • Ağız, burun içi veya ciltte yanıklar
  • Soluk, sarımsı ten veya dudaklar
  • Çok terleme
  • Düşünce becerilerinde hasar
  • Şuur yitimi
  • Gözlerin veya dilin şişmesi
  • Kısık veya boğuk ses
  • Vücutta kimyasal bir koku
  • Öksürükten sonra köpüklü tükürük
  • Ateş

Tıbbi Yardım

Tıbbi Yardıma Ne zaman Başvurmalı?

Herhangi bir belirti veya işaret görürseniz, doktorunuzu veya bir zehirlenme merkezini arayınız. Ciddi belirti ve işaretler durumunda kişi acil olarak hastaneye kaldırılmalıdır.

Zehirlenmeye veya zatürreye neden olan kimyasal maddenin belirlenmesi hem ambulans çağırırken hem da doktor açısından önemlidir. Ciddi belirtileri olan insanlar kimyasalın türünü belirlemelidir. Bununla birlikte şiddetli belirtiler durumunda tıbbi yardım için kimyasalın türünün belirlenmesi beklenmemelidir.

Aşağıdaki durumlarda bir hastanenin acil bölümü tarafından hemen değerlendirme yapılarak tedaviye başlanmalıdır:

• Şuur kaybı
• Siyanoz; cildin veya ağzın morarması
• Nefes almada zorlanma
• Sesin aniden değişmesi
• Ağız veya boğazda şişme
• Göğüs ağrısı
• Nefes darlığı
• Kanlı veya köpüklü tükürüğe neden olan öksürük
• Akıl yürütme bozukluğu
• Potansiyel olarak ölümcül bir kimyasala maruz kalma
• Kusma veya aspirasyon

Zehir kontrol merkezi kimyasala özel acil müdahale gerektiren diğer başka durumlar da belirleyebilir.

Testler

Testler

Teşhis ve tedavi belirti veya işaretlerinize bağlı olarak değişir. Bu tür vakalarda belirtiler genellikle orta şiddettedir, kimyasal bilinir ve tıbbi değerlendirme kısa sürede yapılır.

• Bazen ciddi belirti ve işaretler yapay solunum, kalp destek ünitesi, karmaşık tıbbi tedavi gibi hayat kurtarıcı önlemler gerektirebilir. Vakaların çoğunda doktorlar zehirlenmeye karşı özel uzmanlardan bilgi almak isteyecektir.
• Doktor ilkin hastane personelinin de zehre maruz kalmayacağından emin olmalıdır.
• Bundan sonraki öncelik kimyasalın belirlenmesi ve söz konusu kimyasalın ciğerler ve vücudun geri kalanı üzerindeki etkileri değerlendirilmesidir.
• Maruz kalmanın süresi, maruz kalma yeri, kimyasal maddenin hali, yoğunluğu, diğer tıbbi sorunlar ve belirtiler değerlendirilir. Hayati işaretlerin yakından muayenesi (solunu, nabız, tansiyon, ateş, kandaki oksijen miktarı) için doktor gözleri, burnu, boğazı, cildi kalbi, ciğerleri ve karnı inceler. 

Bu adımlar atıldıktan sonra, daha öte değerlendirmenin yapılıp yapılmayacağı hastanın durumuna, maruz kalınan kimyasalın türüne ve diğer faktörlere bağlıdır. 

Evde Tedavi

Evde Tedavi

Tıbbi yardım alıp almayacağınız gösterdiğiniz belirtileri ve maruz kalmayla ilgili diğer faktörlere bağlı olacaktır. Kimyasal bir maddeyi kazayla soluduğunuz zaman, tıbbi bilgiye ihtiyaç duyabilirsiniz. Yardım için bir sağlık merkezini arayabilirsiniz. Belirtileriniz ciddiyse vakit kaybetmeden hastanede tedavi edilmeniz gerekir.

Evde yaptıklarınız tıbbi bakımın en önemli kısmını oluşturabilir.

• Zarar verici kimyasala maruz kalınan ortamdan hemen uzaklaşın, mümkünse başkalarının da maruz kalmasını önleyin. Etkilenme bölgesinden çıktıktan sonra, elbiselerinizi çıkarmak veya duş almak gibi ilave uzaklaşma tedbirleri uygulayabilirsiniz.
• Başka kazalar yaşanmaması için yerel otoritelere haber verin.
• Kimyasalı belirleyin ve etkisizleştirecek şekilde kapatın.
• Tıbbi değerlendirme sırasında yerel polis, itfaiye veya acil servis bulunabilir. 

Tıbbi Tedavi

Tıbbi Tedavi

Tıbbi değerlendirme veya tedavi vakadan vakaya değişir. Hemen herkesin tansiyonu, kandaki oksijen seviyesi, nabzı ve solunum hızı ölçülecektir.

Kimyasal zatürresi olan birçok insanın tedavisinde en önemli şey gözlem altında tutmaktır. Bazen belirtiler zaman içinde ortaya çıkar ve toplam hasar saatlerce belli olmayabilir.

Birçok tedavi yöntemi uygulanabilir; aşağıdakiler bunlardan bazılarıdır:

• Serum
• Oksijen maskesi veya çadırı
• Solunum yollarını açmak için ilaç
• İğne veya ağız yoluyla steroid ilaçlar
• Oral yolla steroid olmayan iltihap kurutucu ilaçlar
• Yapay solunum
• İğne veya oral yolla ağrı kesiciler
• Önleyici antibiyotikler (belli bir süre boyunca)
• Panzehir (nadiren gerekir)

Sonraki Adımlar

Sonraki Adımlar

Hastanın geleceği kişinin tıbbi durumuna ve kimyasal maddeye maruz kalıp kalmamaya bağlıdır. Örneğin hiçbir solunum sorunu olmayan genç bir atlete kıyasla akciğer hastalığı olan yaşlı bir adam kimyasal maddeye maruz kalmaktan daha fazla etkilenecektir.

• Kısa süreli komplikasyonlar için başka organların hasar görmesi, hatta ölüm olabilir.
• Uzun dönemli komplikasyon arasında akciğerde skar doku oluşumu ve zatürrenin nüksetmesi olabilir.