Sık Sorulanlar

Soru: Alzheimer hastalığına yatkınlığı tespit edebilecek bir test var mı?

Cevap: Kanda hangi apolipoprotein (ApoE) türünün olduğunun tespiti ile yapılan bir test vardır. Kalp hastalığı ile ilişkili ApoE’nin bir türü olan ApoE4, Alzheimer hastalığının gelişme riskini de arttırmaktadır. Ancak bu test ile sadece kanda ApoE4 olup olmadığı tespit edilebilir, Alzheimer’ın ne zaman gelişeceği tespit edilemez.

2007'de Stanford Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmada, 18 kan proteininin (ve sonucunda oluşan kimyasal sinyallerin), hafif bilişsel yetersizliğin ilerleyerek Alzheimer’a dönüşmesi riski üzerindeki etkisi araştırılmıştır.  Bu çalışmada uzmanlar hastada Alzheimer gelişip gelişmeyeceğini %90 kesinlik oranı ile tahmin edebilmiştir. Yine de bu çalışma nispeten küçük bir grup üzerinde gerçekleştirilmiştir ve bu konuda daha geniş bir araştırmanın yapılması gerekmektedir.

Soru: Alzheimer hastalığı ortalama olarak ne kadar sürmektedir?

Cevap: Alzheimer hastaları tanı konulduktan sonra ortalama olarak 8-10 yıl yaşamakta, bu süre 20 yıla kadar çıkabilmektedir.

Soru: Alzheimer hastaları neden farklı davranmaktadır?

Cevap: Öncelikle hastada hafızada kayıp ya da azalma gibi küçük değişiklikler fark edilir. Davranışlar ya da belirtiler zamanla daha da değişecektir. Zamanla ruh halinde çalkalanma, konuşma ya da davranış tarzında değişim görülmesi de normaldir. Alzheimer hastalarının bazıları iyi durumda olsa da, zamanla beyinlerinde gelişen hasar ilerler.

İsminizi hatırlayamadığınızı, konuştuğunuz kişinin sizi tanıyıp tanımadığından emin olmadığınız halde sizi banyoya götürmekte olduğunu düşünün. Çevrenizdekileri tanımadığınızı hayal edin – bu durumda davranışlarınız bir parça tuhaf olabilir ya da korkabilirsiniz. Bu sizin için, oldukça kafa karıştırıcı olabilir.

Soru: Alzheimer için uygun tedavi nedir?

Cevap: Alzheimer hastalığının henüz tedavisi yoktur. Ancak ilaç tedavisi belirtilerin kontrol altına alınmasına yardımcı olabilir. Ayrıca hastalık ilerledikçe gelişebilecek olan duygu sömürüsü yapma, depresyon ya da psikoz belirtileri (halüsinasyonlar ve sanrılar) ile baş edilmesi için tedavi yöntemleri de mevcuttur. İlaç almadan önce mutlaka bir hekime başvurun.

Soru: İlaçlar Alzheimer hastalığının başlamasını geciktirebilir mi?

Cevap: Alzheimer hastalığının tedavi sinde kullanılan etken madde donepezil hafif kavramsal yetersizliğin ilerleyerek Alzheimer hastalığına dönüşmesi etkisini kısıtlı da olsa azaltıyor gibi görünmektedir. Bu ilaç hafıza problemleri yaşamalarına rağmen işlerini yardımsız sürdürebilen, hafif bilişsel yetersizliği olan kişilerde kullanılmaktadır. Hafif bilişsel yetersizliği olan hastalarda rahatsızlığın, üç yıllık tedavinin ilk yılından sonra, plasebo ilaçlar alan hastalara kıyasla Alzheimer’a dönüşme riski azalmıştır.   Bu çalışma daha uzun süre devam eden (iki veya üç yıl) donepezil tedavisinin ApoE4 genini taşıyan hastalardaki etkilerini araştırmıştır.  Daha önceki çalışmalar da ApoE4 genini taşıyan kişilerde Alzheimer gelişme riskinin genel nüfusa oranla daha yüksek olduğunu göstermiştir.

Soru: Alzheimer hastalığı bulaşıcı mıdır?

Cevap: Hayır. Hastalığı, Alzheimer hastası bir arkadaşınızdan ya da yakınınızdan kapmanız mümkün değildir.

Soru: Alüminyum ya da diğer metaller ile Alzheimer hastalığı arasında bir ilişki var mıdır?

Cevap: Metaller nörodejeneratif (hasarlı sinir hücreleri kaynaklı) hastalıklara neden olsa da hastalığın tek nedeni metaller değildir. Örneğin, alüminyum ile Alzheimer hastalığı arasındaki olası ilişki 40 yıl önce ortaya sürülmüştür ve o zamandan beri alüminyumun zehirliliği pek çok tartışmanın konusu olmuştur. Ancak alüminyumun, doğrudan Alzheimer hastalığının nedeni olduğu hiçbir zaman kanıtlanamamıştır. Yapılan çalışmalar da zamanla, hastalığın tek bir nedeni olmadığını, birden çok etmenin sonucunda geliştiğini göstermiştir.

Beta amiloid protein plakları denilen ve beyindeki sinir hücrelerinin dışında oluşan büyük nöritik plakların protein parçalarına karışan çinko, bakır ve demirin de Alzheimer hastalığı üzerinde rolü vardır. Plağı oluşturmak üzere ölmekte olan nöronlar beta-amiloidi çevreler. Bakır, serbest radikal oluşumunu yükseltir, çinko ise bir antioksidandır. Ancak yüksek seviyede çinko, beta amiloid proteinin toplanmasına katkıda bulunabilir. Bakırın beta amiloide bağlanması zehirlenmeye neden olur. Ancak açıkçası, metallerin Alzheimer üzerindeki kesin rolünün tespit edilmesi için daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir.

Soru: Hafıza sorunlarımın olması, bende Alzheimer olduğu anlamına mı gelir?

Cevap: Herkes bazı bilgileri unutur. Yaşlanmak unutkanlığı arttırır ancak unutkanlık herhangi bir hastalığın geliştiği anlamına gelmez.

Alzheimer ve demansın (bunama) teşhisi bir doktor tarafından birkaç testin gerçekleştirilmesi ile yapılabilir.

Soru: Bende Alzheimer olduğundan şüpheleniyorsam kime başvurmalıyım?

Cevap: Öncelikle aile doktorunuza başvurun. Hekiminiz Alzheimer ihtimalini tespit edebilmek için çeşitli testler yapacaktır. Değerlendirme sürecine, nörologlar (sinir hastalıkları uzmanı), gerontologlar (yaşlılık hastalıkları uzmanı) ve geriyatrik psikiyatri (yaşlılık psikiyatrisi) uzmanları da katılabilir.

Soru: Doktora başvurduğumda ona hangi bilgileri vermeliyim?

Cevap: Eğer yeni bir doktor görecekseniz, mevcut tıbbi raporlarınız ile kullandığınız reçeteli ve reçetesiz ilaçların bir listesini yanınızda götürün. Eğer ilaçlarınızın adını bilmiyorsanız, ilaç kutularını yanınıza alın. Bazen bir ilaç ya da birkaç ilacın beraber kullanımı, Alzheimer hastalığının belirtilerine benzeyen yan etkilere neden olabilir. Ayrıca doktora gitmeden mevcut sağlık sorunlarınızın da bir listesini yapın. Doktorunuza sizin ya da yakınınızın yaşadığı belirtilerin, davranış değişikliklerinin ya da günlük işleri (örneğin fatura ödemeleri) gerçekleştirirken karşılaşılan problemlerin bir listesini götürmek de faydalı olabilir.