• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Tam Kolesterol Testi

Lipit panel ya da lipit profil testi olarak da adlandırılan tam kolesterol testi, kanınızdaki kolesterol ve trigliseritlerin miktarını ölçebilen bir kan testi grubudur. Kolesterol testi, vücudunuzdaki atardamarlarda daralma ya da tıkanmaya yol açabilen, atardamarlarda plak oluşumu anlamına gelen ateroskleroz riskinizi belirlemeye yardımcı olabilir. Eğer kolesterol seviyeniz yüksekse muhtemelen herhangi bir belirti veya bulgunuz olmaz. Bu nedenle kolesterol testi önemli bir araçtır. Yüksek kolesterol seviyesi kalp hastalıkları için önemli bir risk faktörüdür.

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Kolesterol ve trigliseritler kanınızda doğal olarak dolaşan maddelerdir. Her ne kadar bu maddeler vücudunuzun normal fonksiyonu için gerekli olsa da, kanınızda fazla miktarda yağ olması kalp hastalığı, inme ya da kol ve bacak atardamarlarında daralma (periferik arter hastalığı) riskinizi artırır.

Kolesterol testinde ne ölçülür?  

Lipit panel ya da lipit profil olarak da adlandırılan tam kolesterol testi, kanınızdaki dört farklı yağ (lipit) türünün ölçümünü içerir.

• Total kolesterol.  Kanınızdaki kolesterol bileşiminin toplamıdır.
• Yüksek yoğunluklu lipoprotein (HDL) kolesterol. Bu bazen “iyi” kolesterol diye de adlandırılır çünkü LDL kolesterolün atılmasına yardımcı olur. Böylece atardamarları açık tutar ve kanınız daha serbestçe akar.
• Düşük yoğunluklu lipoprotein (LDL) kolesterol.  Bu bazen “kötü” kolesterol diye de adlandırılır. Kanınızda yüksek miktarda olması kan akışını azaltacak olan, atardamarlarınızda yağ tortularının (plaklar) birikmesine (ateroskleroz) neden olur. Bu plaklar bazen kopar ve kalp krizi ya da inmeye neden olabilir.
• Trigliseritler. Trigliseritler kandaki yağ türlerinden biridir. Yemek yediğinizde vücudunuz, ihtiyaç fazlası kalorileri, yağ hücrelerinde depolanan trigliseritlere çevirir. Yüksek trigliserit seviyeleri, genellikle düzenli olarak yaktığınızdan daha fazla kalori aldığınız anlamına gelir. Trigliserit seviyesi, çok fazla tatlı ve alkol tüketen kilolu kişilerde ve diyabet ya da kan şekeri seviyesi yüksek olan kişilerde de fazladır.

Kimler kolesterol testi yaptırmalı?

20 yaş ve üzerindeki bütün yetişkinler, 5 yılda bir kolesterol testi yaptırmalıdır. İdeal olarak yirmili yaşlarınızın başında kolesterolünüzü kontrol ettirmeye başlamanız gerekir. Oldukça sağlıklı olduğunuzda bile kolesterolünüzü ölçtürmeniz gerekir. Akut bir hastalık, kalp krizi ya da şiddetli stres de kolesterol seviyelerini yükseltebilir.

Aşağıdaki durumlarda kolesterolünüzü kontrol ettirmeniz çok önemlidir.

• Ailenizde yüksek kolesterol ya da kalp hastalığı öyküsü varsa
• Fazla kiloluysanız
• Fiziksel açıdan hareketsizseniz
• Diyabet hastasıysanız
• Yağ oranı yüksek besinler tüketiyorsanız

Bu etmenler, yüksek kolesterol ya da kalp hastalığı ortaya çıkma riskini artırır.

Eğer kolesterol seviyeleriniz yüksekse, doktorunuz daha sık test yaptırmanızı isteyebilir. Kolesterol seviyeleriniz anormalse, ne kadar sıklıkla kolesterol testi yaptırmanız gerektiği konusunda doktorunuzla görüşün.

Kolesterol genellikle gebelik esnasında yükselir. Bu nedenle, hamile kadınlar kolesterol seviyelerini ölçtürmek için doğumdan sonra en az 6 hafta beklemelidirler.

Çocuklarda kolesterol testi

2 yaşındaki çocuklarda bile yüksek kolesterol görülebilir, ama her çocuğun kolesterol taramasına ihtiyacı yoktur. Kolesterol testi sadece, ailesinde yüksek kolesterol geçmişi veya prematüre koroner arter hastalığı olan 2 ila 10 yaşındaki çocuklar için önerilir. Eğer çocuğunuzun ilk testinde kolesterol seviyeleri normal çıktıysa, çocuğunuzun doktoru yeniden test yaptırılmasını önerebilir.

Çocuğun ailesinde yüksek kolesterol geçmişi olup olmadığı bilinmiyorsa ancak çocukta obezite, yüksek kan basıncı veya diyabet gibi yüksek kolesterol risk faktörleri varsa test yaptırılması önerilir.

Riskler

Riskler

Kolesterol testi yaptırmanın riski çok azdır. Kanınızın alındığı bölgede biraz hassasiyet ya da ağrı hissedebilirsiniz ya da iğne yerinde enfeksiyon oluşabilir.

Nasıl Hazırlanacaksınız

Hazırlık

Testten önceki 9 ila 12 saat arasında perhiz yapmanız (su dışında herhangi bir şey yiyip içmemeniz) gerekir. Test saati yaklaşırken su içebilirsiniz ama kahve, çay ya da diğer içeceklerden kaçınmanız gereklidir.

Başka özel gereklilikler olup olmadığını öğrenmek için doktorunuzla konuşun. Doğum kontrol hapları gibi bazı ilaçlar kolesterol seviyenizi yükseltebilir. Bu nedenle eğer bu ilaçları kullanıyorsanız, testten birkaç gün önce doktorunuz bu ilaçları kesmenizi isteyebilir.

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

İşlem esnasında  

Kolesterol testi, bir kan testidir. Sonuçların doğru olabilmesi için testten önce yemek yememeniz gerektiğinden genelde sabah yapılır. Kan, genellikle kolunuzdaki bir damardan çekilir. İğne sokulmadan önce, bölge bir antiseptikle temizlenir ve esnek bir kayış üst kolunuzun çevresine bağlanır. Bu kolunuzdaki damarın kanla dolmasını sağlar.

İğne sokulduktan sonra kanınız bir şırıngaya ya da küçük bir şişeye toplanır. Daha sonra kan dolaşımının eski haline dönmesi için kolunuzdaki kayış çıkarılır ve kanınız, kanın alındığı şişeye akmaya devam eder. Kan toplandıktan sonra iğne çıkarılır ve iğne yerine basınçlı bir bandaj uygulanır.

Bütün işlem muhtemelen birkaç dakika sürer. Oldukça ağrısız bir işlemdir.

İşlemin ardından

Kolesterol testinden sonra, herhangi bir özel önlem almanıza gerek yoktur. Araba kullanabilir ve normal aktivitelerinizi yapabilirsiniz. Eğer perhiz yapmışsanız, yanınızda kolesterol testiniz yapıldıktan sonra atıştırabileceğiniz bir şeyler getirmek isteyebilirsiniz.

Sonuçları almanız birkaç gün sürebilir. Doktorunuz test sonuçlarının ne anlama geldiğini size açıklayacaktır. Eğer kolesterol seviyeniz yüksekse, doktorunuz muhtemelen birkaç hafta ya da birkaç ay sonra tekrar test yaptırmanızı isteyecektir. Anormal kolesterol seviyesine bağlı olarak, bir tedaviye başlamadan önce tanının kesinleştirilebilmesi için genellikle belli bir dönem içinde birkaç test yaptırmanız gerekir.

Sonuçlar

Sonuçlar

Amerika Birleşik Devletleri’nde kolesterol seviyeleri bir desilitre (dL) kanda, miligram (mg) kolesterol cinsinden ölçülür. Kanada’da, bazı Avrupa ülkelerinde ve Türkiye’deyse kolesterol seviyeleri genellikle bir litrede milimol (mmol/L) cinsinden ölçülür. Test sonuçlarınızı yorumlayabilmek için aşağıdaki genel kılavuzu kullanabilirsiniz.

Total kolesterol (ABD ve diğer bazı ülkeler için)	Total kolesterol* (Türkiye ve çoğu Avrupa ülkesi için)
200 mg/dL’nin altı	5,2 mmol/L’nin altı	İstenen seviye
200-239 mg/dL	5,2-6,2 mmol/L	Üst sınır
240 mg/dL ve üzeri	6,2 mmol/L ve üzeri	Yüksek
LDL kolesterol (ABD ve diğer bazı ülkeler için)	LDL kolesterol* (Türkiye ve çoğu Avrupa ülkesi için)
70 mg/dL’nin altı	1,8 mmol/L’nin altı	Kalp hastalığı riski çok yüksek olan kişiler için uygun değer
100 mg/dL’nin altı	2,6 mmol/L’nin altı	Kalp hastalığı riski olan kişiler için uygun değer
100-129 mg/dL	2,6-3,3 mmol/L	Uygun değere yakın
130-159 mg/dL	3,4-4,1 mmol/L	Üst sınır
160-189 mg/dL	4,1-4,9 mmol/L	Yüksek
190 mg/dL ve üzeri	4,9 mmol/L ve üzeri	Çok yüksek

 

HDL kolesterol (ABD ve bazı ülkeler için)	HDL kolesterol* (Türkiye ve çoğu Avrupa ülkesi için)
40 mg/dL’nin altı (erkekler) 50 mg/dL’nin altı (kadınlar)	1 mmol/L’nin altı (erkekler) 1,3 mmol/L’nin altı (erkekler)	Yetersiz
50-59 mg/dL	1,3-1,5 mmol/L	İyi
60 mg/dL ve üzeri	1,5 mmol/L ve üzeri	Çok iyi
Trigliseridler (ABD ve bazı ülkeler için)	Trigliseridler* (Türkiye ve çoğu Avrupa ülkesi için)
150 mg/dL’nin altı	1,7 mmol/L’nin altı	İstenen seviye
150-199 mg/dL	1,7-2,2 mmol/L	Üst sınır
200-499 mg/dL	2,3-5,6 mmol/L	Yüksek
500 mg/dL ve üzeri	5,6 mmol/L ve üzeri	Çok yüksek

* Türkiye ve Avrupa’daki yönerge ABD’dekinden biraz farklıdır. Bu çevrimler ABD kılavuzuna dayanır.

Kolesterol testi esnasında çoğunlukla bu dört ana kategori; total kolesterol, LDL kolesterol, HDL kolesterol ve trigliseridler ölçülür. Yine de çoğu doktor, kandaki diğer maddeleri de ölçmeye başlamıştır. Kandaki bu diğer maddelerin testi yapılırken de genellikle kolesterol testi esnasında alınan kan örneği kullanılır. Ama bu maddelerin test edilmesi, standart lipit testinin ya da lipit profil kolesterol testinin tamamlayıcısı anlamına gelse de bu testlerin yerine kullanılmaz.

Eğer kolesterol seviyeleriniz yüksekse moraliniz bozulmasın. Sigarayı bırakmak, egzersiz yapmak ve sağlıklı beslenmek gibi hayat tarzı değişiklikleriyle kolesterol seviyelerinizi düşürebilirsiniz. Eğer hayat tarzı değişiklikleri yeterli olmasa, kolesterol düşürücü ilaçlar yardımcı olabilir. Sizin için kolesterol seviyenizi düşürmenin en iyi yolunun ne olacağını doktorunuzla konuşun.

Kadınlarda kolesterol testi sonuçları

Östrojen hormonu kadınlarda HDL, yani “iyi” kolesterolün daha yüksek olmasına yol açabilir. Ancak aynı zamanda trigliseridlerin de yüksek olmasına yol açar. Eğer trigliserit seviyeniz normalin üzerindeyse doktorunuzla konuşun. Kalp hastalığı riski altında olan ve yüksek kolesterol ya da trigliserit seviyeleri olan kadınlar için kolesterol düşürücü ilaçlar fayda sağlayabilir.