Yanık kazazedelerinin çoğu genellikle aynı şeyleri ister: Yanıkların iyileşmesi veya tamamen geçmesi ve yanık izlerinden ve ağrılardan tamamen kurtulmak. Kısaca hastalar yanık öncesi yaşamlarına ve eski normal hallerine geri dönmeyi ister. Onarım ameliyatları iyileşme sürecinin başlangıcı olabilir.

Ufak tefek izlerin olduğu hafif yanıklarda iyileşme kaçınılmazdır. Ancak daha ağır ve ciddi yanıklarda cildin kendini onarması acı verici şekilde uzundur. Kişinin hayatını altüst edebilir. Yanık ister yüz ve ellerde olsun, ister tüm vücudun görünümünü bozsun, yeni yanmış biri için yanığın ilk etkisi dayanılmazdır. Yanığın tüm vücut yüzeyinin yüzde 30’undan fazlasını kapladığı hastaların tamamen iyileşmeleri en az iki seneyi bulur.

Onarım ameliyatı her biri birbirinden farklı ve özel üç aşamadan oluşur: İyileşme, onarım ve rehabilitasyon.

İyileşme, yanık öncesi hale geri dönmektir. Genelde bu terim, fiziksel bir yaranın iyileşmesi anlamına gelse de aynı zamanda ruhsal iyileşmeyi de kapsayabilir. Yanık kazazedelerinin birçoğu, aynı zamanda kaza sonrası depresyonunu da atlatmaya çalışır.

Onarım, tekrar yapılandırmak anlamında olsa da kendi içinde kısıtlı olduğundan tamamen eski duruma geri dönmek değildir. Onarım, yanık bölgenin eski biçim ve işlevini geri kazandırır ve iyileşme sürecindeki hastaya umut verir. Yanık yaralarında bazı dokular kendiliğinden iyileşir, bazıları kaybedilir veya yerine yenileri konur, bazıları onarılamayacak derecede zarar görür ve bu duruma katlanılır.

Yapılandırmanın sözlük anlamı tekrar bir bütün olmaktır. Bu da kişinin sadece fiziksel değil, ruhsal ve duygusal açıdan da bir bütün olması anlamına gelir.

Bu yüzden onarım ameliyatının zamanlaması, ihtiyaca ve iyileşmenin aşamasına bağlı olarak hastadan hastaya değişir. Uygulamada onarım ameliyatı, hastanın ilk aşamadaki yanık tedavisi ve ameliyatı gerçekleştiği andan itibaren zaten başlamıştır. Yanık cerrahlarının tümü, yanığın son aşamadaki görünümüne dair ulaşılabilir bir hedef öngörüsüyle tedaviye başlar.

Erken dönem onarım ameliyatı, izlerin henüz çok taze olduğu yani yanık gerçekleştikten sonraki ilk altı ay içindeki ameliyatlardır. Erken dönem onarım, vakaların çoğunluğunda iyileşme sürecini hızlandırır.

Geç dönem onarım ameliyatı, yanık sonrasındaki altı ayı aşan sürede veya yara izlerinin kapandığına emin olunduktan sonra gerçekleştirilir. Geç dönem tedavi daha az ameliyat gerektirebilir ve bu aşamada onarım çabaları daha başarılı sonuç verebilir. Bazı zorluklar zamanla tedavi edildiği için ameliyatla düzeltmeye gerek kalmayabilir.

Sıralı onarım ameliyatı doktor ve hasta arasında ameliyat öncesi kapsamlı bir planlamayı içeren aşamalı bir onarım sürecidir. Onarım ameliyatlarına olan ihtiyaç bu şekilde yapılandırılmalı, yani bazı yaralara anında onarım, bazılarına erken ameliyat ve diğerlerine de geç ameliyat uygulamak gibi aşamalardan geçmelidir. Başarıya ulaşmanın en temel yolu, pratik ve esnek bir planlama ve hastayla doktor arasında sağlıklı bir iletişimden geçer.

Hastanın Hollywood filmlerine aldanıp bütün yanık izlerinden kurtulmak istemesi konuyla ilgili yanılgısını gösterir. Günümüz teknolojik koşulları düşünüldüğünde bu beklentiler gerçek dışıdır. Bunlar, onarım ameliyatlarının yapabilecekleriyle ilgili şişirilmiş beklentilerdir. Hastanın beklentileri gerçekçi olmazsa, onarımla ilgili her türlü çaba başarısızlığa uğramaya mahkumdur. Bu tür durumlarda enfeksiyon, kanda pıhtılaşma ve yaraların iyileşmesinde aksama gibi fiziksel sorunlara rastlanabilir.

Yanıklarda onarım ameliyatı süreci hasta tamamen iyileşene kadar devam eder. Onarım ameliyatı kişinin psikolojik durumunu da olumlu etkileyerek hastanın fiziksel sağlığının çok ötesinde iyileşme sağlar. Uzmanların birçoğu, ağır yanıklı kazazedelerde zihinsel ve duygusal tahribatın fiziksel yaralardan daha fazla olduğuna inanır. Yanık sonrası onarımdaki başarının kilit noktası, yanığın görünmeyen etkilerinin de iyileşmesidir.

Onarım ameliyatı, yanığın yanık kazazedelerinde görünen ve görünmeyen etkilerini hem fiziksel hem de zihinsel olarak tedavi eder. Onarım işleminin amacı, kazazedenin iyileşme süreci ve rehabilitasyonunu desteklemektir.  Onarım ameliyatlarının en büyük katkısı, olumlu davranış telkini, ilgi ve umut aşılama yoluyla hastanın tamamen iyileşmesine yardımcı olmasıdır.

Op. Dr. Sinan GÖKER

Eşim SOCAR fabrikasında çalışıyordu HCl hidrolik asit gözüne geldi iki gözde kornea yanığı var şuan yanığın iyilesimi sağlanıyor sağ goz iyilesmekte s... devamı