• İçindekiler
• Nedir
• Sebebi
• Türleri
• Belirtileri
• Teşhisi
• Tedavisi

Nedir

Afazi Nedir?

Afazi bir iletişim bozukluğudur. Beynin dil kısımlarında hasar veya yaralanmanın sonucudur. Ve özellikle felç geçirmiş olanlar olmak üzere yaşlı yetişkinlerde daha sık görülür.

Afazi kişinin sözcükleri kullanma veya anlama yeteneğini engeller. Afazi kişinin zekasını bozmaz. Afazisi olan insanlar konuşmakta ve düşüncelerini tamamlamak için ‘doğru’ sözcüğü bulmakta zorluk çekebilirler. Sohbetleri anlamada, yazılı sözcükleri okumada ve kavramada, sözcükleri yazmada ve sayıları kullanmada da problemler yaşayabilirler.

Sebebi

Afazinin Sebebi Nedir?

Afaziye genellikle beynin dil ile ilgilenen bir veya daha fazla kısmında hasarla bir felç veya beyin yaralanması sebep olur. Ulusal Afazi Derneğine göre felçten hayatta kalan insanların yaklaşık %25 ile %40’i afaziye yakalanır.

Afaziye beyin tümörü, beyin enfeksiyonu veya Alzheimer hastalığı gibi demans da sebep olabilir. Bazı vakalarda afazi epilepsinin veya bir başka nörolojik bozukluğun epizodik semptomudur.

Türleri

Farklı Afazi Tipleri Var mıdır?

Evet. Farklı afazi tipleri vardır. Her bir tip hafiften şiddetliye kadar değişen bozulmaya sebep olabilir. Afazinin sık görülen tipleri aşağıdakileri içerir:

• Ekspresif afazi. Ekspresif afazide kişi ne söylemek istediğini bilir ama bunu başkalarına iletmekte zorluk yaşar. Kişinin iletmeye çabaladığı şeyi söylemeye mi yoksa yazmaya mı çalıştığı fark etmez.

• Reseptif afazi. Reseptif afazide kişi bir sesi duyabilir veya basılı şeyi okuyabilir ama mesajın anlamını anlamayabilir. Sık sık reseptif afazili kişi mecazi dili kelimenin tam manasıyla anlar.

• Anomik afazi. Anomik afazide kişinin sözcük bulmada güçlükleri vardır. Buna anomi denir. Zorluklar nedeniyle kişi konuşmak ve yazmak için doğru sözcükleri bulamamayla mücadele eder.

• Global afazi. Bu, afazinin en şiddetli tipidir. Sık sık kişi felç geçirdikten hemen sonra görülür. Global afazide kişinin sözcükleri söylemede ve anlamada sıkıntısı vardır. Ayrıca kişi okumaktan veya yazmaktan acizdir.

• Primer progresif afazi. Primer progresif afazi ilerleyici bir bozukluktur. Primer progresif afazide insanlar zaman içinde konuşma, okuma, yazma ve bir sohbette duyduklarını kavrama yeteneklerini kaybederler. Felçte doğru tedavi ile afazi iyileşebilir. Ama primer progresif afaziyi geriye döndürecek hiçbir tedavi yoktur. Primer progresif afazili insanlar konuşma dışındaki yollarla iletişime girebilirler. Örneğin el kol hareketlerini kullanabilirler. Ve konuşma terapisi ve ilaçların bir kombinasyonundan fayda sağlayabilirler.

Afazi hafif veya şiddetli olabilir. Hafif afazide kişi sohbet edebilir ama doğru sözcükleri bulmakta veya karmaşık konuşmaları anlamakta sıkıntı yaşayabilir. Şiddetli afazi kişinin iletişim yeteneğini sınırlar. Kişi çok az konuşabilir ve herhangi bir karşılıklı konuşmaya katılamayabilir veya anlamayabilir.

Belirtileri

Belirti ve Semptomlar

Afazili insanlar edinilmiş beyin yaralanmasına bağlı olarak aşağıdaki davranışlardan herhangi birisini yaşayabilirler ama bu semptomların bazıları aslen afaziye değil alakalı veya eş zamanlı disartri veya apraksi gibi problemlere bağlı olabilir. 

• dili kavrayamama
• kas paralizi veya güçsüzlüğüne bağlı olmadan telaffuz edememe
• anında konuşamama
• sözcük oluşturamama
• nesneleri isimlendirememe
• kötü telaffuz
• kişisel uydurma sözcükleri aşırı bir şekilde yaratma ve kullanma
• bir deyimi tekrarlayamama
• deyimlerin ısrarcı tekrarlanması
• parafazi (kelimeleri, heceleri veya sözcükleri karıştırma)
• agrammatizm (gramatik olarak doğru bir şekilde konuşamama)
• disprosodi (ses tonunda, vurguda ve ritimde değişiklikler)
• tamamlanmamış cümleler
• okuyamama
• yazamama
• sınırlı sözel üretim
• isimlendirmede güçlük

Teşhisi

Afazi Nasıl Teşhis Edilir?

Genellikle doktor ilk önce bir hastayı inme, beyin yaralanması veya tümör için tedavi ederken afaziyi teşhis eder. Bir dizi nörolojik test kullandıktan sonra doktor kişiye sorular sorabilir.

Doktor ayrıca spesifik komutlar verebilir ve hastadan farklı eşya veya nesneleri isimlendirmesini isteyebilir. Bu testlerin sonuçları doktorun kişide afazi olup olmadığını belirlemesine yardımcı olur. Bunlar ayrıca afazinin şiddetinin belirlenmesine de yardımcı olur.

Tedavisi

Afazi Nasıl Tedavi edilir?

Afazili birisinin tedavisi aşağıdakiler gibi faktörlere bağlıdır: 

• Yaş
• Beyin yaralanmasının sebebi
• Afazinin tipi
• Beyin lezyonunun konumu ve büyüklüğü 

Örneğin afazili bir insanda beynin dil merkezini etkileyen bir beyin tümörü olabilir. Beyin tümörünü tedavi etmek için ameliyat afaziyi de iyileştirebilir. 

Felç geçirmiş afazili bir kişi konuşma-dil patologu ile seanslardan faydalanabilir. Terapist konuşma ve iletişim yeteneğini arttırmak için kişiyle düzenli olarak bir araya gelecektir. Terapist ayrıca kişiye konuşmayı içermeyen iletişimin yollarını da öğretecektir. Bu, kişinin dil güçlüklerini telafi etmesine yardımcı olacaktır. 

Ulusal Felç Derneğinin afazili insanlar için bazı ipuçları şunlardır: 

• Mesajın anlaşılmasını sağlamak için destekler kullanın.
• İletişim kurmaya çalışırken sözcükler veya resimler çizin.
• Yavaş yavaş konuşun ve konuşurken sakin olun. 

Yabancıların afazinizin olduğunu ve afazinin ne anlama geldiğini anlamaları için bir kart taşıyın.