Nedir

Nedir

Anoreksiya nevrosa bir tür yeme bozukluğudur. Anoreksiyası olan insanlar kilo olmaktan çok korkarlar. Yedikleri yiyecek miktarını ciddi bir biçimde azaltabilir ve tehlikeli ölçüde zayıflayabilirler.

Anoreksiya hem bedeni hem de zihni etkiler. Bir diyet olarak başlayabilir, daha sonra kontrolden çıkabilir. Tüm vaktinizi yiyecek, beslenme ve kilo üzerine düşünerek geçirirsiniz. Çarpık bir beden imgeniz vardır. Başka insanlar sizin fazla zayıf olduğunuz söyler, fakat aynaya baktığınız zaman şişman birini görürsünüz.

Anoreksiya genellikle onlu yaşlarda başlar. Erken tedavi çok etkili olabilir. Fakat erkenden tedavi edilmezse, anoreksiya hayat boyu süren bir sorun haline dönüşebilir. Tedavi edilmeyen anoreksiya açlıktan ölüme ve kemik incelmesi (osteoporoz), böbrek ve kalp yetmezliğine neden olabilir. Bazı insanlar bu sorunlardan dolayı ölür.

Eğer anoreksiyası olan bir insansanız, hemen yardım alın. Sorun ne kadar uzun sürerse, üstesinden gelmek o kadar güç olur. Tedaviyle, anoreksiyası olan kişi kendini daha iyi hissedebilir ve sağlıklı bir kiloda kalabilir.

Belirtileri

Belirtileri

Anoreksiyası olan insanlar genelde sorunları olduklarını kabul etmezler. Sorun olduğunu görmez veya buna inanmazlar. Genellikle onları yardım almaya ikna edenler yakınlarıdır. Eğer hakkında endişelendiğiniz bir insan varsa şu belli işaretlere bakabilirsiniz:

Anoreksiyası olan insanlar:

  • Sağlıklı, normal kilonun çok altındadır.
  • Kilo almaktan çok korkarlar.
  • Normal kiloda kalmayı reddederler.
  • Çok zayıf olduklarında bile aşırı kilolu olduklarını düşünürler.

Hayattaki en önemli dertleri kilolarını kontrol etmektir. Bu yüzden:

  • Yemek, kilo ve diyet konusunda saplantılı olabilirler.
  • Yediklerini ciddi bir biçimde sınırlandırırlar. Örneğin, yediklerini günde yalnızca birkaç yüz kaloriyle sınırlandırabilir, belli yiyecekleri, mesela içinde şeker ve yağ olan yiyecekleri yemeyi reddedebilirler.
  • Hastayken bile çok egzersiz yaparlar.
  • Kilo kaybını engellemek için kusabilir, ishal hapları kullanabilirler.
  • Yiyecekleri küçük parçalara ayırmak ve onları uzun uzun çiğnemek gibi garip alışkanlıklar geliştirirler.
  • Ketum olurlar. Ailelerinden, arkadaşlarından uzaklaşır, başka insanlarla birlikte yememek için mazeretler uydurabilir ve yeme alışkanlıkları konusunda yalan söyleyebilirler.

Açlığın olumsuz etkileri belirginleşince vücutlarında ciddi sağlık sorunlarının işaretlerini gösterebilirler. Örneğin şu sağlık sorunları görülebilir:

  • Zayıf, yorgun hissedebilir ve bayılabilirler.
  • Saçlar incelebilir, ten kuruyabilir ve tırnakla kırılganlaşabilir.
  • Adet kanamaları durabilir.
  • Sürekli üşüyebilirler.
  • Tansiyonları ve nabızları düşük olabilir.
  • Kötü kan dolaşımında dolayı kollarında ve bacaklarında morumsu bir ten rengi olabilir.
  • Ayaklar veya eller şişebilir.
  • Vücutlarının her yerinde ince bebek tüyü çıkabilir.

Sebepleri

Sebepleri

Yeme bozuklukları karmaşıktır ve uzmanlar bunlara neyin neden olduğunu tam bilemez. Fakat bunlar ailenin geçmişi, sosyal etkenler ve kişilik özelliklerinin bir karışımından kaynaklanıyor olabilir. Eğer aşağıdaki özelliklere sahipseniz anoreksiya riskiniz daha fazladır:

  • Ailenizde, anoreksiya ve anoreksiya bulimiya gibi yeme bozukluğu olan başka insanların bulunması.
  • Baletlik, modellik veya jimnastik gibi vücut ölçülerinin önemli olduğu bir iş veya spor yapmak.
  • Her zaman kusursuz olmaya çalışan, asla yeterince iyi olmadığını düşünen veya çok endişeli bir kişilik tipiyseniz.
  • Boşanma, yeni bir şehre veya kasabaya taşınmak veya sevdiğiniz birini yitirmek gibi zor şeyler yaşıyorsanız.

Anoreksiya nüfusun yüzde %1’inden daha azını etkiler. En yaygın olduğu gruplar şunlardır:

  • Onlu yaşlar: Diğer yeme bozuklukları gibi anoreksiya da katı diyet ve aşırı kilo kaybıyla birlikte onlu yaşlarda başlar. Fakat daha erken bir yaşta veya yetişkinlikte de başlayabilir.
  • Kadınlar: Anoreksiya hastası on insandan dokuzu kadındır. Fakat bazı genç ve hatta yetişkin erkeklerde de görülebilir.

Anoreksiyası olan birçok insan üst sosyal sınıf ve varlıklı ailelerden gelir. Fakat herkesin başına gelebilir.

Teşhis

Teşhis

Doktorunuz sizde bir yeme bozukluğu olabileceğini düşünürse, kilonuzu sizin boyunuzda ve yaşınızda bir insanın kilosuyla karşılaştıracaktır. Kalbinizi, ciğerleriniz, tansiyonunuzu ölçecek ve yeterince beslenmemeden kaynaklanan sorunlar için teninize ve saçınıza bakacaktır. Sizden kan testi veya röntgen de istenebilir.

Doktorunuz kendinizi nasıl hissettiğinizi konusunda sorular sorabilir. Yeme bozukluğunda depresyon veya kaygı gibi tedavi edilebilir bir ruh hastalığının rol oynadığına sık rastlanır.

Tedavisi

Tedavi

Anoreksiyası olan bütün insanların tedaviye ihtiyacı vardır. Şu anda sadece birkaç yeme bozukluğu belirtisi olan biriyseniz bile hemen şimdi yardım alın. Erken tedavi, anoreksiyanın üstesinden gelme ihtimalini çok yükseltir.

Tedavi tekrar sağlıklı bir kiloya dönüp orada kalmanıza yardımcı olabilir. Size iyi yeme alışkanlıkları kazanmanızda ve kendinizi iyi hissetmenizde de yardımcı olabilir. Anoreksiya hem ruhsal hem de fiziksel bir sorun olduğu için bir doktor, diyetisyen ve danışmanla birlikte çalışabilirsiniz.

Anoreksiyayı tedavi eden bir ilaç yoktur. Fakat eğer depresyondaysanız veya kaygı bozukluğu yaşıyorsanız, doktorunuz size antidepresan ilaçlar verebilir.

Eğer kilonuz çok aşağı düşmüşse, hastanede tedavi görmeniz gerekir. Kilolarının büyük bir kısmını kaybetmiş insanların, yeme bozukluğu olan insanlar için bir yatılı tedavi programına katılması gerekir. Böyle bir tedavi pahalı olabilir, ama size en iyi iyileşme şansını sunar.

Anoreksiyanın tedavisi uzun sürebilir. Tekrar sağlıksız alışkanlıkların nüksetmesi çok yaygın görülen bir şeydir. Sorunlarınız varsa, onları kendi başınıza çözmeye çalışmayın. Hemen şimdi yardım arayın. 

Ne yapmalı

Sevdiğiniz bir insanın bir yeme bozukluğu olduğunu fark etmek çok korkutucu olabilir. Eğer bir arkadaşınızın veya sevdiğinizin anoreksiyası olduğunu düşünüyorsanız şu şekillerde yardımcı olabilirsiniz:

  • Onunla konuşun. Neden endişeli olduğunuzu anlatın. Onu önemsediğinizi fark etmesini sağlayın.
  • Bir doktor veya psikolojik danışman gibi yardımcı olabilecek biriyle konuşmaya ikna edin. Onunla birlikte gitmeyi önerin.
  • Anne veya baba, öğretmen, danışman veya doktor gibi fark yaratabilecek birine olayı anlatın. Anoreksiyası olan bir insan psikolojik yardıma ihtiyacı olduğunu kabul etmeyebilir, oysa vardır. Ne kadar erken tedavi olursa, o kadar çabuk iyileşir.
İLGİLİ MAKALE

Yeme Bozuklukları