• İçindekiler
• Her Şey Yolunda Mı?
• Gelişim Gecikmeleri
• Ailenin Etkisi

Her Şey Yolunda Mı?

Her Şey Yolunda Mı?

Bebeğinizin gelişimini takip etmek, boy ve kiloyu hesaplamaktan daha fazlasıdır. Onun gelişim sürecinde, gözlemleyebileceğiniz birçok dönüm noktası olacaktır.

Uzmanlar, bebeğinizin yaşamının ilk birkaç ayında ortaya çıkan motor ve dil gelişimi belirtilerini araştırabileceğinizi belirtiyorlar.

Şunlara da dikkat çekiyorlar: “Bebekler birinci ay içinde sesleri çıkarmaya başlarlar. Üçüncü ayda, karınları üzerindeyken kafalarını iterler. Dördüncü ay itibariyle size tepki olarak diyaloga girebilir ve gülerek ses çıkarırlar.”

Yürümek ve konuşmak gibi açıkça görülen “ilklerle” birlikte, ailelerin erken çocukluk dönüm noktalarına dikkat etmeleri gerekir. Yalnız, çocuğunuzu yaşıtları ya da daha büyük kardeşleriyle karşılaştırmaktan kaçınmalısınız. Çünkü her çocuk farklı bir bireydir. Bu yüzden çocukların belli dönüm noktalarına ulaşmaları da büyük farklılıklar gösterir. Örneğin, dokuzuncu ay gibi erken bir dönemde yürüyen çocuklar olduğu gibi, on dördüncü ayda yürüyen çocuklar da vardır.

Gelişim Gecikmeleri

Gelişim gecikmelerinin belirlenmesi

Öyleyse, bir çocuğun zamanında gelişme göstermesiyle geç gelişme göstermesi arasındaki farkı nasıl anlayacağız? Uzmanlara göre, eğer bir çocuk zaman bakımından normalin üst sınırı itibarıyla dönüm noktasına ulaşmıyorsa, onda gelişim gecikmesi vardır. Her bebek kendi düzeninde gelişmekle birlikte, belli bir yaşta belli gelişim noktalarını yakalamalıdır. Bu gelişim noktaları beş ana kategoriye ayrılır:

• Emeklemek ve yürümek gibi büyük motor becerileri
• Blokları yerleştirmek ya da renkleri ayırt etmek gibi ince motor becerileri
• Konuşmayı ve anlamayı içeren dil becerileri
• Düşünme becerileri
• Sosyal etkileşim

Aşağıdaki tabloda, yukarıda sözü edilen alanlarda yaklaşık dönüm noktası zamanlamasını bulacaksınız. Ancak, unutmayın ki, bir çocuk bu zamanlamadan sapabilir ve buna karşın hala normal seviyeler içerisinde kalabilir. Fakat herhangi bir kaygı duyuyorsanız, çocuk doktorunuzla konuşmak en iyisidir.

Çocukluk Dönüm Noktaları Zaman Çizelgesi

Eğer çocuğunuz geri kalmış görünüyorsa

Eğer çocuğunuz zaman çizelgesine uygun gitmiyorsa, paniklemeyin. Uzmanlara göre bunlar, küçük sorunlardır. Çoğunlukla gecikme bile yoktur, bazen aile çocuğa fırsat vermiyordur. Örneğin, bebek yerde zaman geçirmekten çok, sürekli kucakta tutulduğundan, kendi başına oturamıyor da olabilir.

Diğer yaygın açıklama erken doğumdur. “Erken doğmuş bebekler, diğerleriyle aynı oranda kas gücü ve gelişimine sahip olmayabilirler. Bu da zaman içerisinde hallolacak şekilde motor becerilerinin gelişmesinde gecikmeye neden olabilir.”

Çocuklar, konuşma ve anlamada geri kaldıkları zaman, bunun zanlısı bazen, sürekli tekrarlayan kulak enfeksiyonları sebebiyle oluşan duyma kaybıdır. Daha az yaygın bir diğer neden, eğer çocuk özellikle sosyal etkileşimde zorlanıyorsa otizmdir. Ayrıca birden fazla dile maruz kalan çocuklar da, konuşma gecikmesi eğilimindedir ama iki yaş civarında normali yakalarlar.

Önemli gecikmelerin diğer sebepleriyse Down sendromu ve doğum sırasında beyin hasarı ya da zihinsel gelişim gecikmesi gibi gelişim bozukluklarını içeren genetik bozuklukları kapsar. Bazı durumlarda, gecikmenin bilinen bir sebebi yoktur.

Erken müdahale can alıcı önem taşır

Gelişme gecikmesi olan çocukların yarıdan daha azı, okula başlamadan önce anlaşılır. Uzmanlar, bu durumun değişmesi gerektiğini söylerler. Çünkü “Erken dönemde müdahale edilen çocukların, müdahale edilmeyen çocuklardan daha iyi olduğunu gösteren birçok bilimsel çalışma mevcuttur.” Uygun müdahale şunları kapsar:

• Büyük motor becerileri gecikmesi için fizik terapisi
• İnce motor becerileri gecikmesi için uğraş terapisi
• Dil gecikmeleri için duyma değerlendirmesi ve konuşma terapisi
• Otizm spektrum bozuklukları olan çocuklar için özel okul öncesi programlar

Erken müdahale sadece çocuğun fonksiyonlarını iyileştirmez, aile ve çocuk arasındaki ilişkiyi de iyileştirir ve ailenin, rahatsızlığı anlamasına yardımcı olur. Bütün olarak ele alındığında, erken müdahale edilmesi, çocuk açısından, okulda daha iyi performans sergilemek ve çocuk suçlarına daha az bulaşmak gibi uzun dönemli toplumsal faydalar sağlar.

Çocuğun akademik potansiyelleri için dil gecikmeleri özellikle kaygı sebebidir. Eğer çocuk iki yaşında önemli bir dil gecikmesi yaşıyorsa, daha sonraları öğrenme sorunu yaşaması ihtimali yüksektir. Öyleyse, ne kadar erken harekete geçmelisiniz? On ikinci ayda bile gerçekten sessiz bir çocuğunuz varsa, mırıldanmıyor ya da sesinize tepki vermiyorsa kontrol ettirin.

Ailenin Etkisi

Aileler nasıl yardımcı olabilir

Uzmanlar, çocuğunuzun gelişimini desteklemek için aşağıdaki ipuçlarını önerirler:

Büyük Motor Becerileri

• Diz ve sırt kaslarının gelişimi için, uyanık oldukları sürece bebekleri karınları üzerine yerleştirin.
• Etrafı güvenli hale getirin ve bebeği keşfetmesi için yere bırakın.
• Daha büyük çocuklara, dışarıda koşabilecekleri ve atlayabilecekleri zaman verin.

İnce Motor Becerileri

• Bebeğinizi parmaklarıyla keşfetmeye teşvik etmek için, farklı dokularda oyuncaklar verin.
• Yaşına uygun bulmaca, yapbozlar, kağıt ve boyalar verebilirsiniz.
• Daha büyük çocukları, yemeklerini kendilerinin yemesi için teşvik edin.

Dil Becerileri

• Yeni doğmuş çocuğun duymasını uyarmak için müzik çalın.
• Çocuğunuzla konuşun.
• Çocuğunuza kitap okuyun.
• Kitapta resimleri göstererek objeleri isimlendirin.

Sosyal Etkileşim

• Bebeğinizle konuşun ve gülün.
• Televizyonu sınırlandırın ve çocuğunuzla oynayın.

Uzmanlara göre, sosyal etkileşim, geçmişte fark edildiğinden çok daha önemlidir. Çocukları kendi başlarına bırakmayın. Çocuklarınızla günlük olarak ilgilenmeniz çok önemlidir.