• İçindekiler
• Yapısı
• Hastalıkları
• Testleri
• Tedavileri

Yapısı

Beyin, insan vücudundaki en büyük ve en karmaşık organlardan biridir. Beyin, 100 milyardan fazla sinirden oluşmuştur. Bu sinirler, sinaps adı verilen trilyonlarca bağlantı noktası sayesinde birbiriyle iletişim halindedir. Beyin, bir arada çalışan çok sayıda özelleşmiş bölgeden meydana gelir.

• Korteks, beyin hücrelerinin en dış katmanıdır. Düşünme ve istemli hareketler kortekste başlar.

• Beyin sapı, omurilik ile beynin geri kalanı arasında yer alır. Nefes alma ve uyku gibi temel fonksiyonlar buradan kontrol edilir.

• Bazal ganglia, beynin merkezinde yer alan bir grup yapıdır. Bazal ganglia beynin diğer bölgeleri arasındaki mesajları koordine eder.

• Beyincik, beynin alt ve arka bölümünde bulunur. Beyincik, koordinasyon ve dengeden sorumludur.

Beyin ayrıca birkaç loba ayrılmıştır:

• Frontal lob, problem çözme, karar verme ve motor fonksiyonlardan sorumludur.

• Parietal lob, duyumsamayı, el yazısını ve vücudun pozisyonunu kontrol eder.

• Temporal (şakaktaki) lob, hafıza ve işitme ile ilgilidir.

• Oksipital lop, beynin görsel işleme sistemini içerir. Beyin, meninksler (beyin zarları) adı verilen bir doku tabakasıyla çevrilidir. Kafatası (kranyum), beynin hasar görmesini önlemeye yarar.

Hastalıkları

Beyin ile İlgili Durumlar

• Baş ağrısı: Baş ağrısının bir sürü çeşidi vardır. Bazı baş ağrıları ciddi olabilir, ama çoğu değildir ve genellikle analjezikler/ağrı kesiciler ile tedavi edilir.
• İnme (beyin enfarktüsü): Kan akışı ve oksijen, beyin dokusunun bir bölgesinde aniden kesintiye uğrar ve buradaki hücreler ölür. Birçok inmenin sebebi bir kan pıhtısı ya da beyin kanamasıdır.
• Beyin anevrizması: Beyindeki bir damarda zayıf bir bölge oluşur ve bu bölge balon gibi şişer. Beyindeki bir anevrizma patlarsa inmeye sebep olabilir.
• Subdural hematom: Duranın (kafatasının içindeki zar) içinde ya da altında oluşan kanamadır. Subdural hematom, beyne baskı uygulayarak nörolojik sorunlara sebep olabilir.
• Epidural hematom: Kafatasının içindeki sert doku (dura) ile kafatası arasında meydana gelen kanama. Genellikle kafa yaralanmasından kısa bir süre sonra meydana gelir. Tedavi edilmediği takdirde, ilk baştaki hafif belirtiler hızla ilerleyerek şuursuzluğa ve ölüme sebep olabilir.
• İntraserebral hemoraji: Beyin içindeki herhangi bir kanama.
• Beyin sarsıntısı: Beyin fonksiyonunda geçici bir bozukluğa sebep olan bir beyin hasarıdır. Çoğu beyin sarsıntısının sebebi travmatik kafa yaralanmalarıdır.
• Beyin ödemi: Darbelere ya da elektrolik dengesizliğe tepki olarak beyin dokusunun şişmesi.
• Beyin tümörü: Beynin içinde herhangi bir anormal doku oluşumudur. İster kötü huylu ister iyi huylu olsun, beyin tümörleri genellikle beyne uyguladıkları baskı nedeniyle sorunlara sebep olur.
• Gliyoblastom: Agresif ve kötü huylu bir beyin tümörüdür (kanser). Beyin gliyoblastomları hızlı bir şekilde ilerler ve tedavi edilmesi çok zordur.
• Hidrosefali: Kafatasının içinde serebrospinal (beyin) sıvısının anormal şekilde artmasıdır. Genellikle bunun sebebi, beyin sıvısının dağılımında anormallik olmasıdır.
• Normal basınçlı hidrosefali: Yürüme ile ilgili sorunların yanı sıra bunama ve idrar kaçırmaya sebep olan bir hidrosefali türüdür. Beynin içindeki basınç, artan sıvıya rağmen normaldir.
• Menenjit: Beynin ya da omuriliğin etrafındaki zarların iltihaplanmasıdır. Genellikle enfeksiyon sebebiyle oluşur. Boyun sertliği, boyun ağrısı, başağrısı, ateş ve uyku hali sık görülen belirtilerdir.
• Ensefalit: Beyin dokusunun iltihaplanmasıdır. Genellikle virüs kaynaklı bir enfeksiyon sonucu oluşur. Ateş, baş ağrısı ve zihin karışıklığı sık görülen belirtilerdir.
• Travmatik beyin hasarı: Travmatik bir kafa yaralanmasından kaynaklanan kalıcı beyin hasarıdır. Belirgin bir zihinsel bozukluk ya da kişilikte ve ruh halinde daha hafif değişiklikler görülebilir.
• Parkinson hastalığı: Beynin merkezi bir bölgesindeki sinirler yavaş yavaş dejenere olarak hareket ve koordinasyonla ilgili sorunlara sebep olur. Ellerde titreme hastalığın erken safhasında sık görülen bir belirtidir.
• Huntington hastalığı: Beyni etkileyen kalıtımsal bir sinir hastalığıdır. Belirtileri bunama ve hareketleri kontrol etmede güçlüktür (kore).
• Epilepsi: Bir nöbet hastalığıdır. Kafa yaralanmaları ve darbeler epilepsiye sebep olabilir, ama genellikle hiçbir sebep tanımlanmamıştır.
• Bunama: Beyindeki sinir hücrelerinin ölmesinden ya da bozulmasından dolayı bilişsel fonksiyonda bir gerilemedir. Beyindeki sinirlerin dejenere olduğu durumlar, aşırı alkol tüketimi ve darbeler bunamaya sebep olabilir.
• Alzheimer hastalığı: Belli olmayan sebeplerden dolayı, beynin bazı bölgelerindeki sinirler dejenere olarak aşamalı olarak bunamaya sebep olur. Alzheimer hastalığı, en sık görülen bunama türüdür.
• Beyin apsesi: Beyinde, genellikle bakterilerin sebep olduğu bir enfeksiyondur. Antibiyotik kullanılması ve apsenin cerrahi yöntemle boşaltılması gerekir.

Testleri

Beyin Testleri

• Bilgisayarlı tomografi (BT): Cihaz çok sayıda X ışını görüntüleri alır ve bunlar bir bilgisayar tarafından beyin ve kafatasının detaylı görüntülerine dönüştürülür.
• Manyetik rezonans görüntüleme (MRG): MRG cihazı, manyetik bir alanda radyo dalgaları kullanarak beynin ve kafanın diğer kısımlarının oldukça detaylı görüntülerini elde eder.
• Anjiyografi (beyin anjiyogramı): Doktorların “kontrast madde” adını verdikleri özel bir madde damarlara enjekte edilir ve beyne gider. Daha sonra X ışını kullanılarak beynin görüntüleri alınır. Bunlar, beyin damarlarındaki sorunları gösterebilir.
• Manyetik rezonans anjiyografi (MRA): Beyin damarlarının görüntülendiği özel bir MR işlemidir. MRA, bir kan pıhtısını ya da inmenin bir başka sebebini gösterebilir.
• Lomber ponksiyon (omurilikten su alma): Omurilik sinirlerinin etrafındaki bölgeye bir iğne sokulur ve analiz edilmek üzere sıvı alınır. Lomber ponksiyon genellikle, menenjitten şüphenildiğinde uygulanır.
• Elektroensefalogram (EEG): Beyin aktivitesi, kafa derisine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla izlenir. EEG, nöbetleri ya da beyin ile ilgili diğer sorunları teşhis etmeye yardımcı olabilir.
• Nörobilişsel test: Bu, problem çözme yeteneği, kısa süreli hafıza ve diğer karmaşık beyin fonksiyonları ile ilgili testleri içerir. Genellikle, nörobilişsel test, anketler aracılığıyla yapılır.
• Beyin biyopsisi: Nadir durumlarda, beyin ile ilgili bir soruna tanı koymak için beyinden çok küçük bir doku örneğinin alınması gerekir. Beyin biyopsileri, genellikle, sadece doğru tedavinin yapılması için bilgiye gerek olduğu durumlarda uygulanır.

Tedavileri

Beyin Tedavileri

• Trombolitik tedavi: Belirtiler başladıktan sonra birkaç saat içinde, pıhtı eritici ilaçların damarlara enjekte edilmesi bazı inmeleri tedavi edebilir.
• Antiplatelet ajanlar: Aspirin ve klopidogrel (Plavix) gibi ilaçlar kan pıhtılarını önlemeye yardımcı olur. Bu, inme ihtimalini azaltabilir.
• Kolinesteraz inhibitörleri: Bu ilaçlar, hafif ya da orta şiddetteki Alzheimer hastalığında beyin fonksiyonunu biraz iyileştirebilir. Ancak bunlar, Alzheimer hastalığını yavaşlatmaz ya da önlemez.
• Antibiyotikler: Bir beyin enfeksiyonu, bakteriden kaynaklandığında, antibiyotikler bu organizmaları yok edebilir ve iyileşmeyi daha olası hale getirebilir.
• Levodopa: Bu ilaç, beyindeki dopamin düzeylerini artırır. Dopamin, Parkinson hastalığının belirtilerini kontrol altına almaya yardımcı olur.
• Beyin ameliyatı: Beyin üzerinde bir operasyon yapılması, bazı beyin tümörlerini tedavi edebilir. Beyin ameliyatı, beyinde artan basınç, beyin dokusunu tehdit ettiği zaman yapılabilir.
• Ventrikülostomi: Beynin içindeki doğal boşluklara (ventrikül) bir dren yerleştirilir. Ventrikülostomi genellikle beyindeki yüksek basıncı gidermek için uygulanır.
• Kraniyotomi: Cerrah, yüksek basıncı gidermek için kafatasında bir delik açar.
• Lomber drenaj: Omurilik etrafındaki sıvının içine bir dren yerleştirilir. Bu, beyin ve omurilik üzerindeki basıncı azaltabilir.
• Radyasyon terapisi: Eğer kanser beyni etkilerse, radyasyon, belirtileri azaltabilir ve kanserin gelişmesini yavaşlatabilir.