• İçindekiler
• Nedir
• Niçin Yapılır
• Riskler
• Nasıl Hazırlanacaksınız
• Neler Yaşayacaksınız
• Sonuçlar

Nedir

Böbrek Nakli

Böbrek nakli, böbrekleri fonksiyonunu yerine getiremeyen bir hastaya, uygun bir donörden alınan sağlıklı böbreğin yerleştirilmesi için gerçekleştirilen cerrahi bir işlemdir.

Böbrekleriniz kanınızdaki fazla sıvıyı ve atıkları atar. Böbrekleriniz filtreleme yeteneklerini kaybettiğinde, vücudunuzdaki sıvı ve atık birikimi tehlikeli düzeylere ulaşır. Bu durum, böbrek yetmezliği olarak bilinen hastalığa yol açar. Böbrek nakli, böbrek yetmezliği için genellikle en iyi tedavi yöntemidir. 

Eğer bağışlanan bir böbrek, çalışmayan iki böbreğin yerine geçebiliyorsa, canlı donörden böbrek alınması bir seçenek haline gelir. Böbrek nakli için uyumlu bir canlı donör bulunamazsa, ölen bir donörden böbrek alabilmeniz için, isminiz böbrek nakli bekleyenler listesine eklenebilir. Bekleme süresi bir yıl veya daha fazla olabilir. 

??

Niçin Yapılır

Neden Yapılır?

Böbrek nakli, böbreklerinizin normal fonksiyonunu önemli ölçüde yitirdiği, kapasitesinin sadece bir kısmını kullanabildiği böbrek yetmezliği rahatsızlığının tedavisinde kullanılır. Son evre böbrek hastalığı olan kişilerin, hayatta kalmaları için yapay kan filtrelemesine (diyaliz) ya da böbrek nakline ihtiyaçları vardır.

Son evre böbrek yetmezliğinin nedenleri şunlardır:

• Diyabet
• Kronik ve kontrol edilmeyen yüksek tansiyon
• Kronik glomerülonefrit; böbrek içindeki ince filtrelerde iltihap ve bunun sonucunda skarlaşma (glomerül).

Bazen böbrek yetmezliği beslenme, ilaç ve altta yatan nedenin tedavisiyle kontrol edilebilir. Bu önlemlere rağmen, böbrekler hala kanınızı düzgün biçimde filtreleyemiyorsa, böbrek nakli için aday olabilirsiniz. Aslında, hayati tehlike arz eden başka hiçbir sağlık sorununuz yoksa böbrek nakli diyalizden daha iyi bir seçenek olabilir, çünkü yaşam kalitesini uzun vadede iyileştirebilir. 

?

Riskler

Riskler

İşlemin komplikasyonları

Böbrek nakli ameliyatı ciddi komplikasyon riskleri taşır, bunlar:

• Kan pıhtıları
• Kanama
• Böbreği mesaneye bağlayan tüpte (üreter) sızıntı veya tıkanma
• Enfeksiyon 
• Bağışlanan böbrekte böbrek yetmezliği
• Bağışlanan böbreğin reddi

Böbrek reddine karşı verilen ilaçların yan etkisi

Böbrek naklinin ardından, vücudunuzun nakledilen böbreği reddetmesini önlemeye yardımcı olmak için ilaç alırsınız. Bu ilaçlar çeşitli yan etkilere neden olabilir, bunlar: 

• Kemik incelmesi
• Yüksek kolesterol
• Yüksek kan basıncı
• Diyabet
• Deri hassasiyeti
• Şişkinlik
• Kilo alma
• Dişetlerinde şişme
• Akne
• Aşırı kıllanma

?

Nasıl Hazırlanacaksınız

Nasıl Hazırlanacaksınız?

Nakil merkezinin seçilmesi

Doktorunuz böbrek nakli isterse, bir nakil merkezine sevk edilebilirsiniz. Kendiniz de bir nakil merkezi seçebilirsiniz ya da sigorta şirketinizin listesinden bir merkez tercih edebilirsiniz.

Nakil merkezlerini değerlendirirken: 

• Nakli merkezinin her yıl gerçekleştirdiği nakil sayısı ve türünü öğrenmek isteyebilirsiniz.
• Nakil merkezinin organ donörleri ve alıcıların sağkalım oranları hakkında bilgi almak isteyebilirsiniz.
• Nakil merkezinin istatistiklerini karşılaştırmak isteyebilirsiniz.
• Nakil merkezi tarafından verilen, destek grubunun koordinasyonu, ulaşım düzenlemelerine destek verme, iyileşme dönemi için yerel konut temini ve diğer kaynaklara yönlendirme gibi ilave hizmetleri göz önünde bulundurmak isteyebilirsiniz.

Bir nakil merkezi seçtikten sonra, seçtiğiniz merkezin böbrek nakli ölçütlerine uygun olup olmadığınızı belirlemesi için bir değerlendirmeden geçmeniz gerekir.

Nakil merkezindeki sağlık ekibi sizi aşağıdakiler konusunda değerlendirir:

• Ömür boyu alacağınız nakil ilaçlarını tolere edip edemeyeceğiniz ve ameliyata girecek kadar sağlıklı olup olmadığınız
• Nakil başarısını engelleyebilecek herhangi bir sağlık sorununuz olup olmadığı
• İlaçlarınızı önerildiği biçimde almaya istekli olup olmadığınız

Donörün bulunması

Böbrek donörü yaşayan ya da ölmüş biri, akrabanız ya da kan bağınız olmayan biri olabilir. Yaşayan bir donörün sizin için uygun bir eşleşme olup olmayacağı değerlendirilirken, sağlık ekibiniz kan ve doku türleri gibi faktörleri de dikkate alacaktır. Genellikle aile bireylerinin en uyumlu böbrek vericileri olması muhtemeldir. Ama akrabalık bağı olmayan kişiler tarafından bağışlanan böreklerin nakledildiği birçok kişinin de nakil işlemi başarılı geçer. 

Böbrek nakli için uyumlu bir canlı donör bulunamazsa, ölen bir donörden böbrek alabilmeniz için isminiz böbrek nakli bekleyenler listesine eklenir. Böbrek yetmezliği tedavisinde böbrek naklinin başarısı nedeniyle, bekleme listesi son 20 yılda önemli ölçüde büyümüştür. Ölen bir donörden gelecek böbrek için bekleme süresi bir yıl veya daha fazla olabilir. 

Sağlıklı kalmak

İster bağışlanacak bir böbreği bekleyin, isterse nakil ameliyatı tarihiniz zaten belirlenmiş olsun, sağlıklı kalmanız çok önemlidir. 

• İlaçlarınızı reçete edildiği biçimde alın.
• Beslenme ve egzersiz programınıza uyun.
• Sağlık ekibinizle olan bütün randevularınıza gidin.
• Gevşemek, aile bireyleri ve arkadaşlarla zaman geçirmek gibi sağlıklı aktivitelere dahil olmaya devam edin.

Bağışlanacak bir böbrek için bekliyorsanız, nakil ekibinin size her zaman nasıl ulaşabileceklerini bilmelerini sağlayın. Hazırladığınız hastane çantanızı el altında tutun ve nakil merkezine ulaşımı önceden planlayın.

?

Neler Yaşayacaksınız

Ne Bekleyebilirsiniz?

Böbrek nakli esnasında

Böbrek nakli genel anesteziyle yapılır, yani işlem esnasında bilinciniz kapalı olur. Anestezist, bir maske yardımıyla soluyacağınız anestetik ilacı size gaz olarak verir veya damar içine sıvı bir ilaç enjekte eder.

Cerrahi ekip işlem boyunca, kolunuza takılan kan basıncı manşonuyla ve göğsünüze bağlanan kalp takibi kablolarıyla kan basıncınızı, kalp hızınızı ve kan oksijeninizi izler. Bilinciniz kapandıktan sonra: 

• Cerrah alt karnınızda bir kesi açar ve yeni böbreği yerleştirir. Kendi böbrekleriniz yüksek tansiyon ya da enfeksiyon gibi komplikasyonlara neden olmadığı sürece yerinde bırakılır.
• Yeni böbreğin kan damarları, alt karnınızdaki, bacağınızın hemen üstündeki kan damarlarına bağlanır.
• Yeni böbreğin üreteri (böbreği mesaneye bağlayan tüp) mesanenize bağlanır.

Böbrek nakli ameliyatı genellikle 3 ila 5 saat sürer.

Böbrek naklinin ardından

Böbrek naklinden sonra aşağıdakileri bekleyebilirsiniz:

• Hastanede yaklaşık 3 ila 5 gün geçirirsiniz. Siz hastanenin nakil iyileşme odasındayken, doktor ve hemşireler komplikasyon bulgularını izlemek için durumunuzu takip eder. Yeni böbreğiniz, kendi böbreklerinizin sağlıklıyken gerçekleştiği gibi idrar üretir. Genellikle bu hemen başlar. Ama kimi durumlarda birkaç hafta sürebilir. İyileşirken kesi yerinin çevresinde hassasiyet veya ağrı olabilir.
• İyileşme devam ederken sık kontrolleriniz olacaktır. Hastaneden ayrıldıktan sonra, 3 ila 4 hafta boyunca yakın takip gereklidir. Nakil ekibiniz sizin için uygun olan bir çekap programı oluşturur. Başka bir şehirde yaşıyorsanız, bu süre zarfında, nakil merkezine yakın kalmak için düzenlemeler yapmanız gerekebilir.
• Hayatınızın geri kalanında ilaç alırsınız. Böbrek naklinin ardından birtakım ilaçlar alırsınız. Bağışıklık baskılayıcılar denilen ilaçlar, bağışıklık sisteminizin yeni böbreğinize saldırmasını engellemeye yardımcı olur. İlave ilaçlar da, naklin ardından enfeksiyon gibi diğer komplikasyonların riskini azaltmaya yardımcı olur.

?

Sonuçlar

Sonuçlar

Başarılı bir böbrek naklinin ardından, yeni böbreğiniz kanınızı filtre edecektir, böylece artık diyalize ihtiyacınız olmayacaktır. Ama böbrek ikiz kardeşiniz tarafından bağışlanmadığı sürece, bağışıklık sisteminiz yeni böbreği reddetmeye çalışacaktır. Bu nedenle bağışıklık sisteminizi baskılamak için ilaçlara gerek duyarsınız. Muhtemelen hayatınızın geri kalanında buna benzer ilaçlar alırsınız. Bağışıklık sisteminizi baskılayıcı ilaçlar vücudunuzu enfeksiyonlara karşı daha savunmasız hale getirdiği için, doktorunuz antiviral, antibakteriyel ve antifungal ilaçlar da reçete edebilir. 

Böbrek nakli sağkalım oranları

• Canlı donörden böbrek nakli alan kişilerin yaklaşık yüzde 95’inin böbrekleri yaklaşık bir yıl sonra işlevini yerine getirebilir durumdadır. Beş yıl sonra bu oran yaklaşık yüzde 80 olur.
• Ölmüş donörden böbrek nakli alan kişilerin yaklaşık yüzde 92’sinin böbrekleri yaklaşık bir yıl sonra işlevini yerine getirebilir durumdadır. Beş yıl sonra bu oran yaklaşık yüzde 70 olur.

Yeni böbrekleriniz çalışmazsa, diyalize devam edebilirsiniz ya da ikinci bir nakil düşünebilirsiniz. Ayrıca tedavinin kesilmesini de seçebilirsiniz. Bu önemli karar, mevcut sağlık durumunuza, ameliyata dayanabilme gücünüze ve belirli bir yaşam kalitesini koruma konusundaki beklentilerinize bağlıdır.

?