Nedir?

Özgül okuma bozukluğu olarak da adlandırılan disleksi çocuklarda yaygın bir öğrenme bozukluğudur. Disleksi normal görünümlü zeki çocuklarda meydana gelir. Bazen, disleksi tanısı yıllarca konulamaz ve yetişkinliğe kadar fark edilemez.

Herhangi bir tedavisi yoktur. Zihinsel aktiviteleri etkileyen kalıtsal özelliklerin neden olduğu, yaşam boyu sürecek bir durumdur. Ancak disleksik çocukların çoğu özel ders ve özel bir eğitim programı ile okulda başarılı olabilirler. Duygusal destek ayrıca önemli bir rol oynamaktadır. 

Semptomlar

Disleksi sendromlarının çocuğunuz okula başlamadan önce fark edilmesi zor olabilir, Ancak bazı erken ipuçları bir sorun olduğuna işaret edebilir.

Çocuğunuz okul çağına geldiğinde ilk olarak öğretmeni bir problem olduğunu fark edebilir. Bu durum genellikle çocuk okumayı öğrenmeye başladığında ortaya çıkar. 

Okul öncesi

Küçük bir çocuğun disleksiye sahip olma riskinin belirti ve semptomları: 
·         Geç konuşma
·         Yeni kelimeleri yavaş öğrenme
·         Kafiyeleme güçlüğü

Okul çağı

Çocuğunuz okula başladığında daha belirgin olabilecek belirti ve semptomlar:

·         Çocuğunuzun yaşından beklenenin altında okuma seviyesi
·         Duyduğunu anlama ve uygulamada sorunlar
·         Hızlı talimatları anlamada güçlük
·         Bir seferde birden fazla komutu takip etme güçlüğü
·         Nesnelerin sırasını hatırlama güçlüğü
·         Harf ve kelimelerdeki benzerlik ve farklılıkları görme (nadiren duyma) güçlüğü
·         Bilinmedik bir kelimenin telaffuzunda yetersizlik
·         Harf ve kelimeleri ters görme  (örneğin, "d" yerine "b" ya da  "saw" yerine "was") — bu durum küçük çocuklarda yaygındır ancak disleksik çocuklarda daha belirgin olabilir.
·         Heceleme güçlüğü
·         Yabancı dil öğrenmede problem

Ergen ve yetişkinler

Ergen ve yetişkinlerdeki disleksi semptomları çocuklardakine benzerdir. Dislekside erken tedavi faydalı olmakla birlikte, yardım almak için hiçbir zaman geç değildir. Ergen ve yetişkinlerdeki bazı yaygın disleksi semptomları şunlardır:

·         Okuma güçlüğü
·         Espri ve deyimleri anlamada problem
·         Yüksek sesle okuma
·         Zaman yönetiminde güçlük
·         Herhangi bir hikayeyi özetlemede güçlük
·         Yabancı dil öğrenmede güçlük
·         Hatırlama güçlüğü

Disleksi, çocuğun okumaya başlama yaşında gecikme ile karakterize edilir. Çoğu çocuk ana okulu ya da birinci sınıfta okumayı öğrenmeye hazırken, disleksik çocuklar genellikle bu zamana kadar okumanın temellerini kavrayamazlar. Eğer çocuğunuzun okuma seviyesi beklenenin altında ise ya da disleksinin diğer belirti ve semptomlarını fark ediyorsanız doktorunuzla konuşun.

Disleksi teşhis ve tedavi edilmediğinde çocukluk okuma güçlüğü yetişkinlikte de devam etmektedir. 

Nedenleri

Disleksi zihinsel gelişimi kontrol eden bazı genler ile ilişkilidir. Kalıtsal bir durum gibi görülmektedir  ve ailede aktarılma eğilimindedir.
Bu kalıtsal özelliklerin beynin dil ile ilgili bölgelerini etkilediği görülmektedir. 

Komplikasyonlar

Disleksi bir dizi probleme yol açabilir. Bunlar:

·         Öğrenme problemi. Okuma; çoğu ders için temel beceri olduğundan, disleksik bir çocuk derslerinin çoğunda dezavantajlıdır ve akranları ile uyum sorunu yaşayabilir.
·         Sosyal problemler. Disleksi tedavi edilmezse düşük özsaygı, davranış problemleri, anksiyete, saldırganlık ile arkadaş, öğretmen ve ebeveynden uzaklaşmaya neden olabilir. ,
·         Yetişkin problemleri. Çocuk büyürken kendi potansiyelini gerçekleştirmesini engelleyen okuma ve kavrama yetersizliği uzun süreli eğitim, sosyal ve ekonomik sonuçlar doğurabilir.

Disleksik çocuklar dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (ADHD) ya da tersi açısından artmış risk altındadır. ADHD, disleksi tedavisini zorlaştıran dikkat dağınıklığı, dürtüsel davranış ve hiperaktiviteye neden olabilir.

Risk Faktörleri

Disleksi risk faktörleri şunları içermektedir:

·         Ailede disleksi öyküsü
·         Okumayı sağlayan beyin bölgelerinde bireysel farklılıklar 

Testler Ve Tanı

Disleksiyi teşhis edebilen herhangi bir test yoktur. Çocuk doktorunuz bir kaç şeyi dikkate alacaktır. Bunlardan bazıları: 

·         Bir dizi soruyu cevaplama. Bu sorular büyük olasılıkla çocuğunuzun gelişimi, eğitimi ve tıbbi geçmişi hakkında olacaktır. Doktor, çocuğunuzun ailesel koşullarını bilmek isteyebilir ve ailede öğrenme güçlüğü olan kişiler olup olmadığını sorabilir.
·         Anketler. Çocuk doktorunuz; çocuğunuz, aile üyeleri ya da öğretmenlerinin cevaplayacağı sorular yazabilir. Çocuğunuzun okuma ve dil becerisini belirleyecek testleri cevaplamasını isteyebilir. 
·         Görünüm, işitme ve zihinsel (nörolojik) testler. Bu testler çocuğunuzda zayıf okuma yeteneğine neden olan ya da bunu arttıran herhangi başka bir rahatsızlık olup olmadığını belirlemeye yardımcı olabilir.
·         Psikolojik test. Çocuğunuzun psikolojik durumunu daha iyi anlamak için, doktor size ya da çocuğunuza sorular sorabilir. Bu çocuğunuzun yeteneğini kısıtlayan sosyal problemler, anksiyete ya da depresyon varlığını belirlemeye yardımcı olabilir.
·         Okuma ve diğer akademik yetenekleri sınama. Çocuğunuz bir dizi eğitim testinden geçebilir ve okuma becerilerinin ilerlemesi ve kalitesi bir okuma uzmanı tarafından analiz edilir.  

Tedavi Ve İlaçlar

Disleksiye neden olan temelde yatan beyin anomalilerini düzeltmenin bilinen bir yolu yoktur.

Disleksi genellikle ilaçla tedavi edilmez. Ancak, çocuğunuzda disleksi ile birlikte görülen dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (ADHD) gibi başka bir durum varsa reçete yazılabilir.

Disleksi eğitim yoluyla tedavi edilir ve erken müdahale daha iyi sonuçlar doğurur. Psikolojik testler çocuğunuzun öğretmenlerinin uygun bir eğitim program belirlemesine yardımcı olacaktır.

Öğretmenler okuma becerilerini geliştirmek üzere duyma, görünüm ve dokunmayı kapsayan teknikler kullanabilir. Çocuğun öğrenme için çeşitli duyularını kullanmasına yardımcı olmak – örneğin kasetten ders dinleme ve konuşulan sözcüklerde kullanılan harflerin biçimlerini parmakla izleme- bilginin işlenme sürecine yardım edebilir.

Okuma uzmanı çocuğunuza yardım etmek üzerine yoğunlaşacaktır:

·         Kelimeleri oluşturacak daha küçük sesleri (fonem) tanımayı öğrenme
·         Bu sesleri temsil eden harfler ve harf dizilerinin anlaşılması
·         Ne okuduğunu kavrama
·         Yüksek sesle okuma
·         Kelime oluşturma

Çocuğunuzda ciddi bir okuma engeli varsa, daha sık özel ders gerekebilir ve ilerleme daha yavaş olabilir. Şiddetli disleksiye sahip bir çocuk asla iyi okuyamaz. Ancak akademik sorunlar disleksik bir kişinin başarılı olamayacağı anlamına gelmez. Disleksiye sahip öğrenciler doğru kaynaklar sağlandığında son derece yetenekli olabilirler. Disleksisi olan birçok kişi parlak ve yaratıcı olabilir ve matematik, fen ya da sanat alanında yetenekli olabilir. Hatta bazılarının başarılı yazı kariyerleri bile olabilir.

Çocuğunuzun başarısına yardımcı olmada önemli bir rol oynamaktasınız. Şu adımları takip edin:

·         Sorunu erken teşhis edin. Çocuğunuzun disleksik olduğundan şüpheleniyorsanız çocuk doktorunuzla konuşun. Anaokulu ya da birinci sınıfta ekstra yardım alan disleksik çocuklar, okuma becerilerini genellikle ortaokul ve lisede başarılı olmalarına yetecek kadar geliştirirler. İleri evrelere kadar yardım almayan çocukların iyi okuma için gerekli olan öğrenme becerileri daha zayıftır. Bu kişiler genellikle akademik olarak daha geride kalırlar ve asla yetişemezler. 

·         Çocuğunuza yüksek sesle okuyun. Çocuğunuz 6 aylık hatta daha küçükken okumaya başlamak en iyisidir. Çocuğunuzla birlikte sesli kitaplar dinleyin. Yeteri kadar büyüdüğünde onun daha önce dinlediği, yazılı formdaki hikâyeleri birlikte okuyun.

·         Çocuğunuzun okulu ile işbirliği yapın. Yazılı, bireyselleştirilmiş bir eğitim planı oluşturun. Amerika Birleşik Devletlerinde, okulların disleksi tanısı almış çocukların öğrenmesine yardımcı olmak için yasal yükümlülükleri vardır. Çocuğunuzun özel ihtiyaçlarını ve nelerin okulda başarılı olmasına yardımcı olacağını özetleyen bir plan oluşturmak için görüşme ayarlamak üzere öğretmeni ile konuşun. Eğer mümkünse bir okuma uzmanının vereceği özel dersler disleksik çocukların birçoğu için çok yardımcı olabilir. Çocuğun yapılandırılmış yazılı bir plan olmaksızın yardıma ihtiyacı olmayabilir. 

Baş Etme Ve Destek

Duygusal destek ve okuma içermeyen aktivitelerdeki başarı fırsatları disleksik çocuklar için önemlidir. Eğer çocuğunuzda disleksi varsa:

·         Destekleyici olun. Okumayı öğrenme problemleri çocuğunuzun özsaygısını etkileyebilir. Sevgi ve desteğinizi açıkça ifade ettiğinizden emin olun. Yetenek ve gücünü överek çocuğunuzu cesaretlendirin. 
·         Çocuğunuzla konuşun. Çocuğunuza disleksinin ne olduğunu ve onun adına bir başarısızlık olmadığını açıklayın. Çocuğunuz bunu ne kadar iyi anlarsa öğrenme bozukluğu ile başa çıkması o kadar iyi olur.  
·          Çocuğunuzun evde öğrenmesine yardımcı olacak adımları atın. Çocuğunuza çalışması için temiz, sakin ve düzenli bir yer verin ve etüt yapın. Ayrıca, çocuğunuzun yeteri kadar dinlendiğinden, düzenli ve sağlıklı beslendiğinden emin olun.  
·         Çocuğunuzun öğretmeni ile irtibat halinde olun. Her şeyin yolunda olduğundan emin olmak için sık sık öğretmenleri ile konuşun. Gerekirse okuma gerektiren sınavlar için ekstra zaman aldığından emin olun. Çocuğunuzun öğretmenine daha sonra tekrarlamak üzere günlük dersleri kayıt etmesine yardımcı olup olamayacağını sorun.  
·         Bir destek grubuna katılın. Bu, çocuklarında benzer öğrenme güçlüğü olan ebeveynler ile temas halinde olmanıza yardımcı olabilir. Destek grupları faydalı bilgiler ve ayrıca duygusal destek sağlar. Çevrenizde herhangi bir destek grubu olup olmadığını öğrenmek için çocuğunuzun okuma uzmanına ya da doktorunuza danışın veya internetten disleksi ya da okuma bozukluğu destek gruplarını araştırın. 
İLGİLİ MAKALE

Dâhilerin Hastalığı: Disleksi