Diyabet: Yara ve Sakatlıkların Tedavisi

Eğer şeker hastasıysanız, bir yara ne kadar küçük ya da basit olsa da önemsemeden geçmemelisiniz. Ayak parmağınızı çarpınca, ayakkabınız vurunca ya da traş olurken yüzünüzü kesince genelde üstünde fazla durmazsınız. Fakat şeker hastasıysanız gerekli tedaviyi yapmalısınız.

Ufak tefek yaraları nasıl tedavi etmeniz gerektiğini bilirseniz enfeksiyonu önlemiş ve tedavi sürecini hızlandırmış olursunuz.

Şeker Hastalarında Yaralar Neden Bu Kadar Tehlikelidir?

Diyabet, vücudun glikozu ya da şekeri gerektiği gibi kullanamadığı kronik bir rahatsızlıktır. Yaraların daha zor iyileşmesi gibi birçok soruna neden olur. Bu sorunlardan bazıları şunlardır:

• Sinir zedelenmesi (nöropati). Sinir zedelenmesi söz konusuysa bir kesiğin acısını iyice büyüyüp mikrop kapana kadar hissetmeyebilirsiniz.
• Zayıf bir bağışıklık sistemi. Vücudun bağışıklık sistemi zayıfladığında küçük çaplı yaralar bile mikrop kapabilir.
• Daralan atardamarlar. Bacaklarındaki atardamarları tıkanık olan kişilerde yaraların oluşma, mikrop kapma ve iyileşmede sorun yaşama ihtimali daha yüksektir. Daralan atardamarlar kanın yaraya ulaşmasını güçleştirir. Kan akışı normalde tedavi sürecini hızlandırdığından, kan akışını engelleyen herhangi bir durum yaranın mikrop kapmasına neden olabilir.

Diyabet Hastalarında Yaralar Nasıl Tedavi Edilmelidir

Ne kadar küçük olursa olsun, herhangi bir yerinizde yara varsa, enfeksiyonu engellemek ve tedavi sürecini hızlandırmak için aşağıdaki adımları izlemelisiniz:

• Yarayı derhal tedavi edin. Yaralanmadan sonra bakterilerin çoğalmasına izin verildiği takdirde küçük yaralar bile mikrop kapabilir.
• Yarayı temizleyin. Yarayı akan suya tutarak üstündeki pisliği temizleyin. Yarayı tahriş edebileceğinden sabun, hidrojen peroksit ya da tentürdiyot kullanmayın. Sonrasında oluşabilecek enfeksiyonun önüne geçmek için antibiyotikli bir merhem sürün ve yarayı steril bir sargı ile kapayın. Sargıyı her gün değiştirin ve yaranın çevresini sabunla temizleyin. Yaranızı her gün kontrol ederek herhangi bir enfeksiyon oluşmadığından emin olun.
• Doktorunuza görünün. İşi şansa bırakmayın ve ufak cilt sorunları ya da kızarıklıklar daha büyük sorunlara neden olmadan doktorunuza gösterin. Ufak bir cilt sorununun daha ciddi bir soruna dönüşmeden tedavi edilmesi çok daha kolay olacaktır.
• Tedavi süresince yaranın üzerine baskı uygulamayın. Örneğin, ayağınızın altında bir yara varsa (şeker hastalarında nasır ve su toplamalarına sık rastlanılır), daha hızlı iyileşebilmesi için üstüne mümkün olduğunca az basmaya özen gösterin.

Ayak Yaraları Çok Tehlikelidir

Uzmanlara göre özellikle ayaklar ve ayak bilekleri şeker hastalarının yaralar açısından dikkat etmesi gereken noktalardır. Diz altındaki bölgelerdeki yaraların iyileşme seyri vücudun diğer taraflarına göre daha farklıdır. Bu bölgelerin şişme ihtimali yüksek olduğundan iyileşme süreci yavaşlayabilir. Benzer şekilde kolunuzda bir yara olduğunda kolunuzu kullanamayabilirsiniz. Ama bu durum ayak söz konusu olduğunda çok daha zordur.

Fakat şeker hastası olanların kendilerini ayak yaralarından korumaları kolay değildir. Bunun nedeni de şeker hastalarının nasır, kuru cilt ve sinir zedelenmesi gibi sorunlarla karşılaşma riskinin daha yüksek olmasıdır. Tüm bunlar bir araya gelince açık yara riski artarak enfeksiyonlara neden olabilir. Birçok şeker hastasında, ayaklarda meydana gelen his kaybının yanı sıra görmeyle ilgili sorunlar da yaşandığından, ufak tefek yaralar büyüyene kadar hem hissedilmez hem de görülmez.

Daha ciddi bir sorun haline gelen yaralar sadece acı ve rahatsızlık vermekle kalmayarak daha büyük sorunlara da neden olabilir. Büyüyen bir yara dokuya ve kemiğe o denli zarar verebilir ki, ampütasyondan(kesip çıkarma) başka çare kalmayabilir.

Araştırmalar, şeker hastalarında yapılan ampütasyonlara genelde açık bir yaranın neden olduğunu göstermektedir. Bu da neden bir yaranın büyümeden evvel tedavi edilmesi gerektiğini ya da mümkünse en baştan hiç yaralanmamaya dikkat edilmesi gerektiğini gösterir.

Yaralar Nasıl Önlenir?

Yaraları önlemenin en iyi yolu en baştan yaralanmamaya özen göstermektir:

• Ayaklarınızı her gün kontrol edin. Su toplamalarının, nasırların, sıyrıkların ve kızarıklıkların olup olmadığını kontrol edin. Bu diyabetik ayak sorunlarının önüne geçilmesinin en iyi yoludur. Görme sorununuz varsa ayaklarınızı bir başkasına kontrol ettirin.
• Cildinize dikkat edin. İltihaplı saç kökleri ya da tırnak çevresi iltihaplanmaları gibi ufak tefek gibi görünen cilt sorunlarını ihmal etmeyin. Herhangi bir sorun görüyorsanız doktorunuza başvurun.
• Ayaklarınızı nemlendirin. Ayaklarınızın üst kısmındaki cildi yumuşak ve esnek tutmak için nemlendirici kullanın. Fakat mantara neden olabileceğinden, ayak parmakları arasına losyon sürmeyin. Ayak mantarını tedavi etmek için krem yerine jel şeklinde bir mantar öldürücü tercih edin. Çünkü jel, parmak aralarında nem bırakmaz.
• İyi ve doğru ayakkabılar kullanın. Ayağa iyi oturan ayakkabılar su toplamalarını önler. Kapalı uçlu ayakkabılar yaralanma olasılığını düşürür. Uzmanlar diyabet hastalarına evde bile kapalı uçlu ayakkabı giymelerini tavsiye eder. Ayağınıza uyan bir ayakkabı bulmakta zorluk çekiyorsanız, doktorunuzla görüşün. Özel yapım bir ayakkabıya ihtiyacınız olabilir.
• Ayakkabılarınızı her gün kontrol edin. Şeker hastası olan biri farkında olmadan ayakkabısının içinde bir taş ya da benzeri bir nesneyle bütün gün dolaşabilir.  Benzer şekilde, ayakkabının içinde herhangi bir yırtık ya da çıkıntı yapan bir yer olup olmadığını da kontrol etmenizde fayda vardır.
• Doğru bir çorap seçimi yapın. Derideki nemi emen çoraplar kullanın.  Dikiş yeri olan çoraplar kullanmayın. Diyabet hastaları için özel üretilen ve bu konuda uzman dükkanlardan veya internetten satın alabileceğiniz çoraplar vardır.
• Ayaklarınızı her gün yıkayın. Yıkadıktan sonra parmak araları da dahil olmak üzere dikkatlice kurulayın.
• Nasır varsa temizleyin. Duş aldıktan sonra bir zımpara tahtası ya da sünger taşı ile nasırı yavaş yavaş kazıyın. Nasırı hiçbir zaman makas ya da tırnak makası ile kesmeyin.
• Ayak tırnaklarının her zaman kesilmiş ve eşit uzunlukta olduğundan emin olun. İçe doğru büyüyen ayak tırnakları sorunlara neden olabilir. Ayaklarınızı düzenli olarak bir doktora kontrol ettirin.
• Diyabetinizi kontrol altında tutun. Ayakta meydana gelen ciddi sorunların önlenmesi aynı zamanda diyabetin kontrol altında tutulması anlamına gelir. Kan şekerinin, tansiyonun ve kolesterol seviyesinin kontrol edilmesi; sağlıklı beslenmek; doktorunuzun verdiği ilaçları kullanmak; düzenli egzersiz yapmak; sigara içmemek;ve düzenli olarak sağlık kontrolünden geçmek, diyabetin kontrol altında tutulması demektir.

Uzmanlar, şeker hastalarının daima önleyici tedbir almaları gereğinin önemini vurgulamaktadır.

Şeker hastasıysanız, düzenli olarak gittiğiniz uzman bir ekibiniz olmalıdır. Kendi doktorunuzla birlikte, bir ayak hastalıkları uzmanı ve bir dişçi de bu ekibe dahil olmalıdır.