Fiziksel aktivite, çocukluk döneminde okul başarısını artırıyor, bedensel ve ruhsal gelişiminin yanı sıra beyin fonksiyonlarının gelişimine de katkı sağlıyor.

ABD'de 7-11 yaşlar arasındaki aşırı kilolu çocuklara uygulanan ve 13 haftalık egzersiz programını içeren çalışma, egzersizin vücut ağırlığının kontrolünün yanı sıra beyin fonksiyonlarının gelişimine de etkili olduğunu, çocukların matematik becerilerini ve karar verme fonksiyonlarını olumlu etkilendiğini ortaya koydu.

Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri ve Teknolojileri Yüksek Okulu Öğretim Üyesi ve Aktif Yaşam Derneği Başkanı Prof. Dr. Haydar Demirel, AA muhabirine yaptığı açıklamada, sağlıklı bir yaşam için fiziksel aktivitenin şart olduğunu söyledi.

Yüksek teknolojinin insan yaşamına yoğun olarak girmesiyle fiziksel aktivitenin çok azaldığını, bunun da beden ve ruh sağlığı açısından risk yaratabildiğini belirten Demirel, özellikle çocukların gelişiminde fiziksel aktivitenin önemine dikkati çekti.

Demirel, çocuklarda fiziksel aktiviteyi aksatan en önemli faktörlerden birinin televizyon olduğunu ifade ederek, günümüzde bir çocuğun ortalama 3 saatini TV karşısında geçirdiğini söyledi. Bilgisayar ve bilgisayar oyunlarıyla geçirilen zaman dahil edildiğinde bunun yaklaşık 5.5 saate çıktığını anlatan Demirel, çocukların TV ve bilgisayar başında geçirdikleri zaman arttıkça koşu ve oyun gibi aktivitelere ayırdıkları zamanın azaldığını belirtti.

Demirel, ailelerin çocukların TV ve bilgisayar oyunlarıyla geçirdikleri zamanı kısıtlaması gerektiğine dikkati çekerek, Amerikan Pediatrik Akademinin 2 yaşın altındaki çocukların TV karşısında hiç zaman geçirmemeleri; 2 yaşından büyük çocukların ise yalnız kaliteli TV programları için ve günde 1-2 saati aşmamak koşuluyla TV seyretmelerine izin verilebilmesi gerektiğini açıkladığını kaydetti.

EGZERSİZ İLE TİP-2 ŞEKER HASTALIĞINA YAKALANMA RİSKİ AZALIR

Demirel, ailelerin çocuklarının aktif geçirdikleri zamanı da artırması gerektiğine işaret ederek, bunun için ebeveynlerin çocuklarına düzenli egzersiz yaparak örnek olması, çocuklarıyla aktif zaman geçirmesi gerektiğini belirtti. Aileyle yapılan egzersizlerin çocuklara ayrı bir keyif ve paylaşma duygusu vereceğini dile getiren Demirel, şöyle devam etti:

''Egzersiz, çocuklarda stresin azalmasına, kendilerini daha iyi hissetmelerine, öğrenmeye daha hazır olmalarına, sağlıklı kemik ve kas kitlesine sahip olmaya, sağlıklı vücut ağırlığının korunmasına, geceleri daha iyi uyumalarına neden olur.

Denge ve esnekliklerini geliştirir, koordinasyonlarını artırır. Düzenli egzersizlerle çocukların, kan basınçları ve kolesterol düzeyleri daha düşük kalır. Tip-2 şeker hastalığına yakalanma riskleri azalır. İleri yaşlarda kalp damar hastalığı geçirme riskleri, osteoporoz ve kemik kırılma riski azalır.''

Demirel, çocukların yaşına uygun fiziksel aktivite içinde bulunması gerektiğine işaret ederek, fiziksel aktivite için düzenli günlük program yapılmasını, aktivitenin eğlenceli hale getirilerek çocuğun sıkılmasının önlenmesini önerdi.

FİZİKSEL AKTİVİTE ÇOCUKLARIN OKUL BAŞARISINI ARTIRIR

Araştırma sonuçlarına göre, fiziksel aktivite ve egzersizlerin çocukların okul başarısının artırdığını ortaya koyduğunu belirten Demirel, ABD'de 17-18 Kasım 2011 tarihinde Amerikan Spor Hekimliği Derneğinin düzenleyeceği bilimsel bir toplantıda çocukların daha iyi bir akademik performansı için fiziksel aktivitenin ele alınacağını söyledi.

Demirel, 4 bin 746 6.-12. sınıf öğrencisini kapsayan çalışmanın, fiziksel aktivite ve spora katılımın çocuk okul başarısını pozitif yönde etkilediğinin gösterildiğini ifade ederek, ''ABD'de 7-11 yaşları arasında aşırı kilolu çocuklarda yapılan ve 13 haftalık egzersiz programını içeren bir çalışmada, egzersiz çocuklarda yalnız vücut ağırlığının kontrolünde değil beyin fonksiyonlarının gelişiminde de etkili olduğu, çocukların matematik becerilerinin ve karar verme fonksiyonlarının olumlu yönde etkilendiği ortaya konuldu'' diye konuştu.

Fiziksel aktivitenin çocuk ruh sağlığını geliştirdiğini, depresyon belirti ve etkilerinin önlenmesinde diğer bütün araçlardan daha etkili olduğunu, anksiyetenin etkisini ortadan kaldırmada olumlu etki yaratığını, egzersiz yapan çocuğun daha iyi hissedip, kendiyle barışık olduğunu belirten Demirel, ''Rutin fiziksel aktivite, bilişsel performans, sınıf içi davranışı ve akademik başarıyı olumlu yönde etkilemektedir'' dedi.

Almanya'da, çocukların geçmişe oranla çok daha az aktif olmasının ileri yaşlarda kalp damar hastalıklarına yakalanma riskini artırdığı tezinden yola çıkan araştırmacıların, ortalama yaşı 11,1 olan 188 çocukla yaptığı araştırma hakkında da bilgi veren Demirel, şöyle konuştu:

''İki gruba ayrılan çocukların bir kısmına haftada 2 saat beden eğitimi ve spor programı uygulanmış, diğerlerine ise günde her gün en az 15 dakika dayanıklılık egzersizi yaptırılmış. Bir yıl sonra egzersiz grubundaki çocuklarda şişmanlık (obezite) oranın yüzde 13'den yüzde 9'a düşerken diğer grupta yüzde 11'den yüzde 13'e çıktığı belirlenmiş. Dahası, maksimum oksijen kullanımı, yani dayanıklılık kapasitesi egzersiz grubunda yüzde 29 artış göstermiş. Benzeri iyileşme kolesterol ve trigliserit düzeylerinde de saptanmış. Bu çarpıcı bulgu egzersize az bir zaman dahi ayırmanın çocukların sağlığı için nasıl dramatik bir etki yaratabileceğinin kritik bir göstergesi.''

OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE GÜNLÜK AKTİVİTE EN AZ 2 SAAT OLMALI

Demirel, 2 yaşın üzerindeki çocukların günde en az 1 saat fiziksel olarak aktif olmaları gerektiğinin altını çizerek, şöyle devam etti:

''Bebekler için bir fiziksel aktivite tür ve süresi olmamakla birlikte çocuğun motor gelişimini sağlayacak türde aktivite yapmasına izin verilmeli. Yürüme döneminde çocuk günde minimum 1,5 saat fiziksel aktivite yapmalı. Bunun 30 dakikası planlı ve 60 dakikası da düzenli olmayan, plansız yani gün içerindeki aktivitelerinden oluşmalı.

Okul öncesi dönemde günlük aktivite en az 2 saat olmalı ve bunun 1 saatini planlı ve düzenli aktiviteler oluşturmalı. Okul çağındaki çocuklar günde en az 1 saat fiziksel aktivite ve egzersiz yapmalı. Bu aktiviteler 15'er dakikalık zamanlara bölünerek de yapılabilir.

Bebek ve okul öncesi çocuklar uyumadıkları sürece 1 saatten fazla süreyle hareketsiz kalmamalı. Aynı şekilde okul çağındaki çocuklar uyumadıkları sürece 2 saatten daha fazla süreyle hareketsiz olmamalı.''

ORTA VEYA ŞİDDETLİ AEROBİK TARZINDA AKTİVİTELER YAPTIRILMALI

Demirel, çocukların egzersizle geçireceği 1 saat veya daha fazla sürenin önemli bir kısmının orta veya şiddetli aerobik tarzda aktiviteleri içermesi gerektiğini dile getirerek, haftanın en az 3 gününde şiddetli aerobik aktivitelere yer verilmesini önerdi.

Hızlı yürüyüşün, paten kaymanın, bisiklete binmenin orta şiddette aktivitelere örnek olduğunu anlatan Demirel, yakalamaca, ip atlama, koşma, futbol, basketbol, yüzme, tenis gibi sporların da şiddetli aktiviteler içinde yer aldığını belirtti.

Demirel, kas ve kemik kuvvetini geliştirici ağaca tırmanmak, barfikse asılmak ve kendini çekmek, şınav, mekik veya direnç lastikleriyle yapılan egzersizlerin de haftada en az 3 gün yapılmasının uygun olduğunu ifade ederek, ''Oyun bahçesinde merdiven çıkmak, ip atlamak, ipe ve ağaca tırmanmak gibi aktiviteler vücut ağırlığıyla yapılan aktivitelere örnek olarak verilebilir. Büyük kemiklerin bir miktar dirençle karşılaştığı aktiviteler kemik büyümesi ve kuvvetini artırır. Özellikle ip atlama, ve diğer sıçramalar bu amaç için idealdir'' diye konuştu.

OKUL DÖNEMİNDE FİZİKSEL AKTİVİTE KISITLANMAMALI

Yaz tatilinde çocukların çok daha aktif olduğunu, okulların açılmasıyla oyun saatlerinin azaldığını belirten Demirel, ailelere okul döneminde de çocuklarının fiziksel aktivitelerini kısıtlamamaları uyarısında bulundu. Demirel, ailelere şu önerilerde bulundu:

''Ebeveynler, çocuklarıyla yürüyüp sportif aktivitelerde bulunmalı. Çocuk, aktif olabileceği park, spor alanları gibi yerlere götürülmeli. Egzersize özendirmek için uygun spor giysi ve araçlar alınmalı. Okul sonrasında çocuğun televizyon seyretmesi yerine oyun oynamasına izin verilmeli. Egzersiz yaptırılırken güvenlik koşullarına özen gösterilmeli.''