• İçindekiler
• Nedir
• Odaklanmanıza Yardım Eden Beyin Besinleri
• Diğer Nedenler
• Kullan ya da Kaybet
• Muayene

Nedir

Hafızanız Normal mi?

Kendinize Alzheimer hastalığı teşhisi koymadan önce, cesaretinizi yeniden toplayın: Uzmanlar biraz hafıza kaymasının normal olduğunu düşünüyor.

Hafıza kaybının yaşlanırken gerçekleşecek ikinci şey olduğu söyleniyor. O halde birincisi ne? Hmm, unuttum! Ve gerçekten bu hikayenin sonuna geldiğinizde yalnızca bir kısmını hatırlıyor olabilirsiniz. Endişelenecek bir şey yok, yalnız değilsiniz.

Uzmanlar, özellikle de yaşlanırken hafıf hafıza kaybının tamamen normal olduğunu söylüyorlar. Bu doğru, ara sıra basit şeyleri unutmak için Alzheimer hastalağına yakalanıyor olmanız gerekmez. Çevrenizde, park yerinde arabalarını ararken yüzlerinde o donuk ifadeyle, tıpkı sizin ara sıra anahtarlarınızın yerini karıştırdığınız zamanki gibi dolaşan ve son ofis partisinde –evet dün akşamkinde- tanıştıkları yeni birinin adını hatırlayamayan insanlardan var.

Hafıza, yaşamlarımızdaki olguları ve olayları normal olarak hatırlama yeteneğidir ve üç aşamada gerçekleşir:

• 1. Aşama: Kodlama. Bu, kişinin bilgiyi içeri aldığı zamandır.
• 2. Aşama: Pekiştirme. Bu, beynin kodladığı bilgiyi aldığı ve beynin belirli bölgelerinde depolanacak şekilde işlediği zamandır.
• 3. Aşama: Geri getirme. Kişinin beyninde depolanmış bilgiyi anımsadığı zamandır.

Ama uzman olmayan birisi için normal hafıza kaybı ve Alzheimer hastalığını ayırt etmek karmaşık bir durum olabilir. Çünkü günlük durumlarda etkilenen hafıza çeşidi, aynı zamanda Alzheimer hastalığının başlangıç aşamalarında etkilenen hafıza çeşididir.

Odaklanmanıza Yardım Eden Beyin Besinleri

Odaklanmanıza Yardım Eden Beyin Besinleri

Zaman: Hafızanın en kötü düşmanı

Korkmayın, hafıza kaybı ve beyin yaşlanması, yaşlanmanın doğal bir parçasıdır. İnsanların 50’lerinde hafızalarında kaymalar olduğunu düşündüklerini bildirmeye başlamaları sık karşılaşılan bir durumdur.

Ama hafıza kaybı 50’mize gelmeden de olabilir. 20’lerinde ve 30’larındaki birçok insan da, bir ismi, randevuyu ya da ‘dillerinin ucundaki’ bir takım olguları unutur. Hafıza yanıltıcıdır ve zaman en kötü düşmanıdır. Aslında bilgiyi aldıktan kısa bir zaman sonra, hafıza izleri bozulmaya başlar. Bazı şeyler hemen silikleşip gider, diğerleri daha yavaş silikleşir ve bunlar materyalin niteliğine, sizin için ne kadar önemli olduğuna, stres seviyenize, hafızayı etkileyebilen şeylerin tümüne bağlı olarak farklılaşır.

Birisiyle, geçmişteki bir olay veya deneyimin nasıl olduğu hakkında ateşli bir tartışmaya girdiyseniz bunun olası bir nedeni vardır. Deneyimle ilgili canlı bir anınız olduğunu düşünebilirsiniz, ama çalışmalar, bir süre sonra insanların olayları muhtemelen gerçekte oldukları gibi hatırlamadıklarını gösteriyor. Hafıza bozulması -yine zamanın bir yan etkisi- bunu açıklıyor. Bu, zaman geçtikçe olayları tam olarak hatırlama yeteneğimizin zayıflaması olgusudur. Ve bir olayla onu hatırlamaya çalıştığınız zaman arasında geçen süre ne kadar uzunsa, hafıza bozulmaları yaşama ve unutma olasılığınız da o kadar büyüyor. Bazen zaman çarpıtması, olayı büsbütün unutmamıza sebep oluyor.

Diğer Nedenler

Hafıza Kaybının Diğer Nedenleri

Ama hafızanızdaki kaymaların normal olmadığını düşünüyorsanız, bunun Alzheimer dışında başka nedenleri olabilir, örneğin:

• Stres ve anksiyete
• Dikkat Eksikliği Hiper Aktivite
• Depresyon
• Tiroid bezi bozuklukları, diyabet gibi metabolik hastalıklar ve akciğer, karaciğer veya böbrek yetmezliği
• Alkolizm
• B-12 vitamini eksikliği
• Enfeksiyonlar
• Hem reçeteli hem reçetesiz ilaçlar

İşin iyi tarafı ise, bu durumların birçoğundan kaynaklanan hafıza kaybının, normal olarak geriye döndürülebilir olmasıdır. Depresyon ve stres, geçici hafıza sorunlarının en yaygın nedenleridir.

Kodlamanız iyi değilse, bilgiyi düzgün bir şekilde alamazsınız ve böylece onu geri getirmekte zorlanırsınız. Çünkü geri getirilmek için iyi bir şekilde kodlanmış değildir. Depresyonla veya dikkat eksikliği bozukluğuyla ilişkili hafıza problemi çeşidi budur, dikkatinizi vermekte ve odaklanmada sorun yaşarsınız.

Kullan ya da Kaybet

Kullan ya da Kaybet

Hafıza kayıpları ne kadar ‘normal’ olursa olsun, kabul edin ki bu durum onları daha az can sıkıcı yapmıyor. Uzmanlar beyninizi zinde tutmanın en iyi yolunun, onu kullanmaya devam etmek olduğu konusunda hemfikirler.

İnsanlar, hafızaları üzerinde düşündüklerinden daha fazla kontrole sahip olduklarını bilmeliler. Çünkü hafıza kaybının sadece üçte biri genetik faktörlere bağlı. Bu durum, beyin yaşlanmamızın büyük bir bileşenini etkileme potansiyeline sahip olduğumuz anlamına geliyor. O halde, ne kadar erken başlarsak, bundan o kadar erken faydalanırız.

Beyin yaşlanmasını yavaşlatmak için, zihinsel aktivite, fiziksel zindelik, stresi azaltmak ve sağlıklı beslenme çok önemli. Çok fazla yiyenler yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, diyabet, ve beyinde küçük felçlerin gerçekleşme riskini arttırırlar. Antioksidan açısından zengin bir diyetiniz olmalı, çünkü antioksidanlar beyin hücrelerinin ve egzersiz de genel sağlığın korunmasına yardımcı olurlar.

Entelektüel ve sosyal olarak faal kalmak, muhtemelen yaşamda bilişsel becerilerinizi daha uzun bir süre korumanıza yardım edebilecek en önemli şeylerdir. Yeni şeyler öğrenerek kişinin kendisini zorlaması, okumak ve hobiler edinmek, beyni uzun vadede aktif ve kuvvetli kılıyor.

Hafızanızı iyileştirmek için yapabileceğiniz diğer bazı şeyler arasında şunları sayabiliriz:

• Dikkatinizi odaklayın. Unutkanlık, zihninizde çok fazla şey olmasından kaynaklanabilir. Yavaşlayın ve önünüzdeki işe odaklanın. Çünkü birden fazla işle uğraşmak ve bunlara dikkat göstermeye çalışmak, özellikle gençlerde unutkanlığın en büyük nedenlerinden biridir.
• Stresi azaltın. Stres, beynin hafızayı işleme ile ilgili alanlarını tehlikeye sokabilir ve hafızayı bozabilir.
• Şekerleme yapın. Hafızayı korumada uykunun önemli bir yeri vardır. Çünkü yorgunluk, herhangi bir yaş grubunda hafızayı ve konsantrasyonu etkileyebilir.
• Çevrenizi yapılandırın. Takvimler ve saatler, listeler ve notlar kullanın, günlük faaliyetleri bir planlayıcıya yazın veya elektronik bir ajanda kullanın. Kaybedilmesi kolay eşyaları kullandıktan sonra aynı yerde saklayın. Arabanızı iş yerinizde her gün aynı yere park edin.
• Anımsama hileleri kullanın. Bir insanın adını hatırlamak için, tanıştırıldıktan sonra birkaç kez tekrar edin. Gerekliyse tüm hesaplarınız için aynı kişisel tanıtım numarasını (PIN) kullanın.

Muayene

Doktora Ne Zaman Gitmeli?

Alzheimer hastalığı, beynin hafıza, zeka, muhakeme, dil ve davranışla ilgili bölgelerine zarar veren ilerleyici bir durumdur. Alzheimer’ın beynindeki yerini tam olarak saptayacak kesin bir yol yoksa da -otopsi dışında-, doktorların normal hafıza kaybını endişe uyandırıcı olandan ayırt ettikleri bazı teşhis yolları vardır. Normal unutkanlık aşağıdakileri içerir.

• Bir deneyimin bazı kısımlarını unutmak
• Arabanızı nereye park ettiğinizi unutmak
• Uzak geçmişteki olayları unutmak
• Bir insanın ismini unutmak ama daha sonra hatırlamak

Araştırmalar, 50 yaşın üzerindeki insanların yarıya yakınının, yaşla ilişkili hafıza bozulmasına bağlı hafif unutkanlıklarının olduğunu gösteriyor. Alzheimer hastalığı gibi daha ciddi hafıza kayıplarının belirtileri ise şunlardır:

• Bir deneyimi unutmak
• Araba kullanmayı veya saati okumayı unutmak
• Yakın geçmişteki olayları unutmak
• Belirli bir insanı tanıdığını unutmak
• İşlevsizlik, kafa karışıklığı veya azalan uyanıklık
• Belirtilerin daha sık veya şiddetli hale gelmesi

Aklınız hala karışık mı? Biraz tuhaf görünse de, klinisyenlerin bu durumda sıkça kullandığı temel kural şudur: Eğer hafızanızla ilgili endişeleriniz varsa muhtemelen bu ciddi bir durum değildir, ama arkadaşlarınız ve akrabalarınız endişeliyse o zaman durum daha ciddidir.