• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme
• Alternatif Tıp

Nedir

Hassas Bağırsak Sendromu (IBS)

Hassas bağırsak sendromu (IBS) kalın bağırsağı (kolon) etkileyen yaygın bir bozukluktur. Hassas bağırsak sendromu genellikle kramp, karın ağrısı, şişkinlik ve gaz, ishal ve kabızlığa sebep olur. Bu rahatsız edici belirtilere rağmen, IBS kolona kalıcı bir hasar vermez.

IBS’li birçok kişi, durumunu kontrol altına almayı öğrendiğinde belirtilerin iyileştiğini görür. Hassas bağırsak sendromu olan kişilerin çok azında şiddetli belirtiler görülür.

Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi daha ciddi bağırsak hastalıklarından farklı olarak, hassas bağırsak sendromu bağırsak dokusunda iltihaplanmaya ya da değişikliklere sebep olmaz ya da kolorektal kanser riskini artırmaz. Birçok durumda irrital bağırsak sendromu beslenme tarzı, hayat tarzı ve stres kontrol altında tutularak idare edilebilir.

Belirtileri

Belirtiler

Hassas bağırsak sendromunun belirtileri kişiden kişiye büyük ölçüde değişkenlik gösterebilir ve çoğunlukla diğer hastalıkların işaretlerine benzer. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Karın ağrısı ya da kramp
• Midede şişkinlik hissi.
• Midede gaz
• İshal ya da kabızlık (Bazen birbirini izleyen kabızlık ve ishal nöbetleri)
• Dışkıda mukus.

Birçok kişi gibi, siz de hassas bağırsak sendromunun sadece hafif belirtilerine sahip olabilirsiniz. Ancak bazen bu problemler günlük hayatı kısıtlayıcı olabilir. Bazı durumlarda, ilaç tedavisine iyi yanıt vermeyen şiddetli belirtileriniz olabilir. IBS belirtileri başka hastalıklarla birlikte ortaya çıkabildiği için, bu belirtileri doktorunuzla konuşmak en iyisidir.

Belirtilerin kötüleşebileceği ya da iyileşip tamamen yok olabileceği zamanlar olabilse de, birçok kişi için IBS kronik bir sorundur.

Doktora ne zaman gitmeli?

Birçok kişi  hassas bağırsak sendromu belirtilerine sahip olsa da, bunların yarısından azı tıbbi yardım için başvurur. Ancak eğer tuvalet alışkanlıklarınızda devamlı bir değişiklik varsa ya da IBS’nin diğer belirtilerine sahipseniz doktorunuza görünmeniz önemlidir. Çünkü bunlar kolon kanseri gibi daha ciddi bir duruma işaret ediyor olabilir.

Doktorunuz belirtileri azaltma yolları bulmanıza yardımcı olmanın yanı sıra ülseratif  kolit ve Crohn hastalığı (bunlar iltihabi bağırsak hastalığı türleridir) ve kolon kanseri gibi daha ciddi kolon hastalıklarını olasılık dışı bırakır. Doktorunuz aynı zamanda kronik ishal gibi sorunların sebep olabileceği komplikasyonlardan kaçınmanıza yardımcı olabilir.

Sebepleri

Sebepler

Hassas bağırsak sendromuna tam olarak neyin sebep olduğu bilinmemektedir. Bağırsak duvarları kas katmanlarıyla kaplıdır. Bu kas tabakaları eşgüdümlü bir ritimle kasılıp gevşeyerek besinlerin mideden sindirim borusuna ve oradan rektuma hareketini sağlar. Eğer hassas bağırsak sendromunuz varsa, kasılmalar daha kuvvetli olabilir ve normalden daha uzun sürebilir. Besinler bağırsaklardan daha hızlı geçmeye zorlanır ve gaza, şişkinliğe ve ishale sebep olur.

Bazı durumlarda bunun tersi olur. Besinlerin geçişi yavaşlar ve dışkı sertleşip kurur. Ayrıca sinir sistemindeki ya da kolondaki anormallikler de bir rol oynayabilir ve karnınız gazdan gerildiğinde normalden daha büyük bir rahatsızlık hissetmenize sebep olur.

IBS’yi tetikleyen bazı şeyler bazı kişileri rahatsız ederken bazılarını etmeyebilir.
Eğer IBS’niz varsa, muhtemelen diğer insanları rahatsız etmeyen uyarıcılara kuvvetli reaksiyon gösterirsiniz. Bunun sebepleri hala belli değildir. IBS’yi tetikleyen şeyler, bağırsaklarda gaz ya da baskı, belli besinler, ilaçlar ya da bazı duygular olabilir. Örneğin: 

• Besinler. Birçok kişi bazı besinleri tükettiği zaman belirti ve semptomlarının kötüleştiğini görür. Örneğin, çikolata, süt ve alkol kabızlığa ya da ishale neden olabilir. Gazlı içecekler ve bazı meyvelerle sebzeler IBS’li bazı kişilerde şişkinliğe ve rahatsızlığa yol açabilir. Hassas bağırsak sendromunda besin alerjisinin ya da intoleransının rolü henüz açıkça anlaşılamamıştır.

Çoğunlukla süt ürünleri, kafeinli besinler ya da şekersiz çiklet ve şeker tükettikten sonra kramp ve şişkinlik yaşıyorsanız, sorun hassas bağırsak sendromu olmayabilir. O zaman vücudunuz süt ürünlerindeki şekeri (laktoz), kafeini ya da diğer yapay tatlandırıcıları tolere edemiyor demektir.

• Stres. Eğer IBS’li birçok kişi gibiyseniz, günlük işlerinizin değişmesi ya da aile kavgaları gibi stresli olaylarda, muhtemelen belirtilerinizin kötüleştiğini ya da daha sıklaştığını fark edersiniz. Ama stres belirtileri kötüleştirse de, onlara sebep olmaz.
• Hormonlar. Kadınların IBS’ye yakalanma olasılığı erkeklerin iki katı olduğundan, araştırmacılar bu durumda hormonal değişikliklerin rol oynadığına inanırlar. Çoğu kadın adet dönemleri sırasında ya da yakınında belirtilerin kötüleştiğini görür.
• Diğer hastalıklar. Bazen akut enfekte ishal epizodu (mide ve bağırsak iltihabı) gibi bir başka hastalık IBS’yi tetikleyebilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Çoğu kişi hassas bağırsak sendromunun nadir görülen belirtilerine sahiptir. Ama eğer aşağıdakiler varsa, IBS’li olmanız muhtemeldir.

• Genç olmak. IBS, insanların yüzde 50’sinde 35 yaşından önce başlar.
• Kadın olmak. Kadınların IBS’li olma olasılığı erkeklere göre iki kat daha fazladır.
• Ailede IBS’li akrabaların olması. Araştırmalar, birinci dereceden akrabası (anne, baba ya da kardeş gibi) IBS’li olan kişilerin bu soruna yakalanma riskinin daha fazla olduğunu göstermiştir.

Araştırmacılar, aile öyküsünün IBS üzerindeki etkisinin genlerden mi, aile ortamında paylaşılan faktörlerden mi, yoksa her ikisinden de mi kaynaklandığını araştırmaktadırlar.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Hassas bağırsak sendromu belirtileri olan ishal ve kabızlık hemoroidi alevlendirebilir. Ayrıca  bazı yiyeceklerden kaçınmakla ihtiyacınız olan besin maddelerini yeterli alamayabilirsiniz. Bu da yetersiz beslenmeye yol açar.

Ama IBS’nin hayatınızın kalitesi üzerindeki etkisi en önemli komplikasyon olabilir. IBS günlük hayatınızda şu kısıtlamalara neden olabilir:

• Arkadaşlar ve aileyle planlar yapıp bunları gerçekleştirememek. Eğer IBS’niz varsa, evden uzaktayken belirtilerle başa çıkma güçlüğü yaşamanız sosyal ilişkilerden kaçınmanıza sebep olabilir.
• Sağlıklı bir seks hayatının olamaması. IBS’nin fiziksel olarak verdiği rahatsızlık cinsel ilişkiyi zevksiz ve hatta ızdıraplı hale getirebilir.
• Mesleki potansiyele ulaşamamak. IBS’li kişilerde işe gitmeme normal kişilerde görüldüğünden üç kat daha fazladır.

IBS’nin bu etkileri hayatı dolu dolu yaşamadığınızı hissetmenize, bu da cesaretinizin kırılmasına ve hatta depresyona neden olabilir.

Muayenesi

Randevunuz İçin Hazırlanma

Eğer IBS belirtileriniz varsa doktorunuzdan randevu alın. Doktorunuz, ilk değerlendirmenin ardından daha kapsamlı testler için sizi sindirim sistemi rahatsızlıklarında uzman bir doktora (gastroenterolog) sevkedebilir.

Aşağıda, randevunuz için hazırlanmanıza yardım edecek ve doktorunuzdan beklentinizin ne olması gerektiğine dair bazı bilgiler var:

Neler yapabilirsiniz? 

• Yaşadığınız belirtileri ve bunların ne kadar zamandır sürdüğünü yazın. Ayrıca belirtilerinizin gelip gidici olup olmadığını ve bunları hangi faktörlerin tetiklediğini bilmek doktorunuza yardımcı olacaktır.
• Önemli kişisel bilgilerinizi not edin. Hayatınızda son zamanlarda meydana gelen değişiklikleri ya da strese neden olan şeyleri de yazın. Bu faktörler IBS belirtilerinin sıklık ve şiddetinde önemli bir rol oynayabilir.
• Önemli tıbbi bilgilerinizi yazın. Tedavi görmekte olduğunuz diğer sağlık sorunlarını, kullandığınız ilaçların, vitaminlerin ya da takviyelerin isimlerini not edin. Eğer daha önce belirtileriniz tıbbi olarak değerlendirilmişse, testlerin tıbbi kayıtlarını yanınızda bulundurun.
• Eğer mümkünse, yanınızda bir yakınınızı götürün. Size eşlik eden biri doktorun söylediklerini hatırlamak açısından yardımcı olabilir.
• Doktorunuza soracağınız soruları yazın. Sorularınızı önceden hazırlamak doktorunuzla geçireceğiniz zamandan azami derecede faydalanmanızı sağlayabilir.

IBS hakkında doktorunuza soracağınız bazı temel sorular şunlardır:

• Bende IBS var mı?
• IBS’nin herhangi başka olası sebepleri var mı?
• Hangi tanılayıcı testleri yaptırmam gerekiyor?
• İlk önce hangi tedavi yöntemini denememi önerirsiniz?
• Eğer ilk tedavi işe yaramazsa, sonra hangi tedavi türünü deneyeceğiz?
• Bu tedavilerin herhangi bir yan etkisi var mı?
• Bu semptomlarda beslenmeyle ilgili faktörlerin rol oynadığını düşünüyor musunuz?
• Beslenme tarzında hangi değişiklikler semptomlarımı azaltabilir?
• Semptomlarımın azalmasını ya da onları kontrol altında tutmamı sağlayacak, hayat tarzı açısından yapabileceğim herhangi bir değişiklik var mı?
• Bir danışmanla konuşmamı tavsiye eder misiniz?
• Sorunum kronik mi?
• Sorunumun tedavi ve kişisel bakımla ne kadar iyileşebileceğini düşünüyorsunuz?

Doktora sormak için hazırladığınız sorulara ek olarak, randevu sırasında anlamadığınız bir şey olduğunda soru sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzdan beklentiniz ne olmalı?

Doktorunuz büyük olasılıkla size bazı sorular soracaktır. Bu soruları cevaplamaya hazır olmanız, değinmek istediğiniz başka konular için zaman kazanmanızı sağlayabilir. Doktorunuz size şunları sorabilir:

• Belirtileriniz neler?
• Bu belirtileri ilk olarak ne zaman fark ettiniz?
• Belirtileriniz gelip gidiyor mu, yoksa aynı şekilde kalıyor mu?
• Bazı besinler, stres ya da adet dönemi gibi herhangi bir faktör belirtilerinizi tetikliyor mu?
• Kilo kaybınız oldu mu?
• Dışkınızda kana rastladınız mı?
• Belirtileriniz arasında kusma oldu mu?
• Belirtileriniz arasında ateş oldu mu?
• Son zamanlarda belirgin bir stres, duygusal güçlük ya da bir kayıp yaşadınız mı?
• Günlük beslenme tarzınız nedir?
• Size hiç besin alerjisi ya da laktoza karşı hassasiyet teşhisi kondu mu?
• Herhangi başka bir hastalık teşhisi kondu mu?
• Reçeteli ve reçetesiz ilaçlar, vitaminler, bitkiler ve takviyeler dahil olmak üzere hangi ilaçları kullanıyorsunuz?
• Ailenizde bağırsak hastalığı ya da kolon kanseri olan biri var mıydı?
• Belirtileriniz hayatınızın kalitesini, kişisel ilişkilerinizi, okulda ya da işteki performansınızı ne kadar etkiliyor?

Bu süreçte sizin yapabilecekleriniz.

Randevunuz için beklerken, herhangi bir akrabanıza iltihabi bağırsak hastalığı ya da kolon kanseri teşhisi konmuş olup olmadığını araştırın. Ayrıca belirtilerinizin ne sıklıkla ortaya çıktığını ve bunları tetikleyen faktörleri not etmeye başlayın.

Testleri

Teşhis

Hassas bağırsak sendromunun teşhisi büyük ölçüde hastanın tıbbi geçmişi ve fiziksel muayenesine dayanır.

Teşhis için gereken kriterler

Hassas bağırsak sendromunun tam teşhisi için genellikle fiziksel bir belirti olmadığı için, çoğunlukla bazı durumları olasılık dışı bırakmaya dayanır. Bu süreçte yardımcı olması için araştırmacılar IBS ve diğer fonksiyonel mide-bağırsak hastalıkları (bağırsağın normal göründüğü, ama normal bir şekilde çalışmadığı durumlar) için Roma kriterleri olarak bilinen tanı kriterleri oluşturmuşlardır.

Bu kriterlere göre, doktorun, hassas bağırsak sendromu teşhisi koyması için bazı belirtilere sahip olmalısınız. Bunların en önemlileri, en az 12 hafta süren karın ağrısı ve rahatsızlıktır. Ancak bu 12 haftanın birbirini izlemesi gerekmez. Ayrıca aşağıdakilerden en az iki tanesine sahip olmanız gerekir:

• Dışkınızın sıklığında ya da kıvamında bir değişiklik. Örneğin günde bir kere normal kıvamda dışkı yerine, günde üç kez ya da daha fazla gevşek kıvamlı dışkı, ya da 3-4 günde bir kere sert kıvamlı dışkı şeklinde değişiklikler olabilir.
• Kasılma, baskı ya da bağırsaklarınızı tamamen boşaltamadığınız hissi.
• Dışkıda mukus.
• Şişkinlik ya da karında gerginlik.

Doktorunuz büyük ihtimalle bu kriterlere uyup uymadığınızı ve daha ciddi bir sorunu düşündürebilecek başka belirti ve semptomlara sahip olup olmadığınızı değerlendirecektir.  Doktorunuzun ek testler yapmasına sebep olabilecek tehlikeli belirti ve semptomlar şunlardır:

• Sorunun 50 yaşından sonra başlaması
• Kilo kaybı
• Rektal kanama
• Ateş
• Bulantı ya da tekrarlayan kusma
• Özellikle tuvalete çıkmayla tamamen geçmeyen karın ağrısı
• Süreklilik arzeden ya da sizi uykudan uyandıran ishal

Eğer tehlike arzeden bu belirtilere sahipseniz, durumunuzun daha iyi değerlendirilmesi için ek testlere ihtiyacınız olacaktır.

Eğer IBS kriterlerine uyuyorsanız ve herhangi tehlikeli bir belirtiniz yoksa, doktorunuz ek testler yapmadan bir tedavi önerebilir. Ama eğer bu tedaviye yanıt vermezseniz, daha fazla test yaptırmanız gerekebilir.

Ek testler

Doktorunuz, enfeksiyon ya da emilim bozukluğunu kontrol etmek için dışkı analizi gibi birkaç test önerebilir. Semptomlarınızla ilgili olarak diğer sebepleri olasılık dışı bırakmak amacıyla yaptırabileceğiniz testler şunlardır:

• Esnek sigmoidoskopi. Bu testte, kolonun alt kısmı (sigmoid) esnek ve ışıklı bir tüple (sigmoidoskop) incelenir.
• Kolonoskopi. Bazı durumlarda doktorunuz bu tanılayıcı testi uygulayabilir. Bu testte küçük, esnek bir tüple kolonun tamamı muayene edilir.
• Bilgisayarlı tomografi (CT). CT taramalarında iç organların kesitsel röntgen görüntüleri elde edilir. Karın ve pelvisin CT taraması doktorunuzun, semptomlarınızın diğer sebeplerini olasılık dışı bırakmasını sağlayabilir.
• Laktoz intoleransı testi. Laktoz, süt ürünlerinde bulunan şekeri sindirmeniz için gereken bir enzimdir. Eğer vücudunuz bu enzimi üretmiyorsa, karın ağrısı, gaz ve ishal gibi hassas bağırsak sendromuna benzer sorunlar yaşayabilirsiniz. Belirtilerinizin nedeninin bu olup olmadığını anlamak için, doktorunuz laktoz intoleransı testi yaptırmanızı ya da birkaç hafta boyunca süt ve süt ürünleri tüketmemenizi isteyebilir.
• Kan testleri. Çölyak hastalığı, buğday proteinine karşı bir hassasiyettir ve hassas bağırsak sendromununkine benzer belirtilere sebep olabilir. Kan testleri bu hastalığı ihtimal dışı bırakmada yardımcı olabilir.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Hassas bağırsak sendromunun sebebi belli olmadığından tedavi, hastanın mümkün olduğunca normal bir şekilde yaşayabilmesi için belirtilerin azaltılmasına odaklanır.

Birçok durumda, stresi kontrol etmeyi öğrenerek ve beslenme ve hayat tarzınızda değişiklikler yaparak hassas bağırsak sendromunun hafif belirtilerini başarıyla kontrol altında tutabilirsiniz. Ama eğer sorunlarınız orta ya da ciddi düzeydeyse, hayat tarzınızda değişiklik yapmaktan fazlasına ihtiyacınız olabilir. Doktorunuz şunları önerebilir:

• Lif takviyeleri. Psilyum ya da metil selüloz gibi lif takviyelerini sıvıyla beraber almak kabızlığı kontrol etmeye yarayabilir.
• Antidiyareik ilaçlar. Loperamide gibi etkin maddeler içeren reçetesiz ilaçlar ishali kontrol etmeye yarayabilir.
• Yükse dozda gaz içeren besinleri tüketmemek. Eğer rahatsız edici bir şişkinliğiniz varsa ya da çok miktarda gaz çıkarıyorsanız, doktorunuz gazlı içecekleri, salatayı, çiğ meyve ve sebzeleri (özellikle lahana, brokoli ve karnabahar) kesmenizi önerebilir.
• Antikolinerjik ilaçlar. Bazı kişiler, ağrılı bağırsak spazmlarını hafifletmek için otonom sinir sisteminin bazı aktivitelerini etkileyen ilaçlara (antikolinerjikler) gereksinim duyabilir. Bunlar ishal nöbetleri olan kişiler için yararlı olabilir, ama kabızlığı kötüleştirebilir.
• Antidepresanlar. Eğer belitileriniz arasında ağrı ve depresyon varsa, doktorunuz trisiklik bir antidepresan  ya da seçici serotonin geri alım engelleyici (SSRI) sınıfından bir antidepresan önerebilir. Bu ilaçlar depresyonu azaltmanın yanı sıra bağırsakları kontrol eden nöronların faaliyetlerini önlemeye yarar. Eğer ishal ve karın ağrınız varsa, ama depresyonunuz yoksa doktorunuz imipramin ve amitriptilin gibi trisiklik antidepresanları normal dozdan daha düşük bir dozda önerebilir. Bu ilaçların yan etkileri uykulu olma ve kabızlıktır. Eğer depresyon, ağrı ve kabızlık varsa, Fluoksetin ya da paroksetin gibi SSRI sınıfından olan antidepresanlar yararlı olabilir.
• Antibiyotikler. Antibiyotiklerin IBS tedavisinde nasıl bir rol oynuyor olabileceği belirsizdir. Belirtileri, bağırsaklarındaki bakterilerin aşırı çoğalmasından kaynaklanan bazı kişiler antibiyotik tedavisinden fayda görebilir. Ama bu konuda daha fazla araştırma gereklidir.
• Psikolojik danışmanlık almak. Eğer antidepresanlar işe yaramazsa ve yaşadığınız stres belirtilerinizi kötüleştiriyorsa, psikolojik destek alarak daha iyi sonuçlar elde edebilirsiniz.

IBS için özel ilaçlar.

Özel IBS vakaları için yeni onaylanan iki ilaç şunlardır:

• Alosetron. Alosetron, kolonu rahatlatmak ve besin artıklarının bağırsağın alt parçasından geçişini yavaşlatmak için üretilmiş bir sinir reseptör antagonistidir. İlaç ilk onaylanışından bir müddet sonra piyasadan kaldırılmıştır, çünkü ciddi komplikasyonlarla ilişkilendirilmiştir. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) sonradan alosetronun bazı sınırlamalarla yeniden satılmasına izin vermiştir. İlaç sadece özel bir programa kayıtlı doktorlar tarafından reçete edilebilir ve diğer tedavilere yanıt vermeyen ishalin baskın olduğu ciddi IBS’ye sahip kadınlar için üretilmiştir. Alosetronun erkekler tarafından kullanımı onaylanmamıştır.

Genellikle alosetron sadece klasik IBS tedavisi başarısız olduğunda kullanılmalıdır. Ayrıca potansiyel yan etkileri nedeniyle, sadece IBS’de uzman bir gastroenterolog tarafından reçete edilmelidir.

• Lubiprostone Lubiprostone, kabızlığın baskın olduğu IBS’si olan 18 yaşında ya da daha büyük kadınlar için onaylanmıştır. Erkeklerdeki etkisi kanıtlanmamıştır. Lubiprostone günde iki kez alınan bir klorid kanal aktivatörüdür. İnce bağırsakta sıvı salgısını artırarak dışkının geçişini kolaylaştırır. En çok görülen yan etkiler bulantı, ishal ve karın ağrısıdır. Lubiprostone’un etkinliğinin ve güvenliğinin tamamen anlaşılması için daha çok araştırma yapılması gerekir. Şu anda bu ilaç genellikle sadece diğer tedavilerin başarısız olduğu ciddi kabızlığı olan IBS’li kadınlar için reçete edilmektedir.

Yaşam Tarzı

Yaşam Tarzı ve Evde Uygulanabilecek Yöntemler

Birçok vakada, beslenme ve hayat tarzında yapılacak basit değişiklikler hassas bağırsak sendromunda rahatlama sağlayabilir. Vücudunuz bu değişikliklere hemen tepki vermese de hedefiniz geçici değil, uzun süreli çözümler bulmaktır:

• Lifli besinleri ya da lif takviyelerini deneyin. Hassas bağırsak sendromunuz varsa lifli besinler sizin için hem iyi hem de kötü olabilir. Lif kabızlığı azaltmaya yardımcı olmasına rağmen, aynı zamanda gaz ve krampı kötüleştirebilir. En iyi yöntem lif miktarını birkaç hafta içinde yavaş yavaş artırmaktır. Lif içeren besinler tam tahıllar, meyveler, sebzeler ve  fasulyedir. Eğer belirtileriniz değişmez ya da kötüleşirse, doktorunuza söyleyin. Ayrıca bir diyetisyenle de konuşmak isteyebilirsiniz.

Bazı kişiler lifli besin tüketimlerini sınırlayarak daha az gaz ve şişkinlik yapan lif takviyeleri alır. Bir lif takviyesi alıyorsanız, bunları yavaş yavaş artırın ve gaz, şişkinlik ve kabızlığı en aza indirgemek için her gün bol miktarda su için. Eğer lif tüketiminin IBS’nize iyi geldiğini görürseniz en iyi sonuçları almak için bunu düzenli olarak uygulayın.

• Problem yaratan besinlerden kaçının. Eğer belli besinler belirtilerinizi kötüleştiriyorsa onları tüketmeyin. Problemli besinler alkol, çikolata, kahve ve gazlı içecekler gibi kafeinli içecekler, kafein içeren ilaçlar, süt ürünleri ve şekersiz tatlandırıcılardır. Eğer gaz sorununuz varsa, semptomları kötüleştirebilecek besinler fasulye, lahana, karnıbahar ve brokolidir. Yağlı yiyecekler de bazı kişiler için sorun olabilir. Çiklet çiğnemek ya da pipetten içmek hava yutmaya, dolayısıyla daha çok gaza sebep olabilir.
• Düzenli saatlerde yemek yiyin. Öğünleri atlamayın ve bağırsak fonksiyonunun düzenli olması için her gün aşağı yukarı aynı saatte yemek yiyin. Eğer ishaliniz varsa, küçük ve sık öğünler yemek sizi daha iyi hissettirecektir. Ama eğer kabızsanız, bol miktarda yüksek lifli besin tüketmek yemeklerin bağırsaklarınızdan daha kolay geçmesine yardımcı olacaktır.
• Süt ürünlerine dikkat edin. Eğer laktozu sindiremiyorsanız, süt yerine yoğurt tüketmeyi deneyin ya da laktozun parçalanmasına yardımcı olacak bir enzim ürünü kullanın. Süt ürünlerini az miktarda tüketmek ya da onları diğer yiyeceklerle beraber kullanmak da yardımcı olabilir. Ancak bazı durumlarda süt ürünlerini tamamen kesmeniz gerekebilir. Böyle bir durumda, diğer besinlerden yeteri kadar protein, kalsiyum ve B vitamini aldığınızdan emin olun.
• Bol miktarda sıvı tüketin. Her gün bol miktarda sıvı tüketmeye çalışın. En iyi içecek sudur. Kafein içeren alkol ve meşrubatlar bağırsakları harekete geçirip ishali kötüleştirebilir ve gazlı içecekler gaza sebep olabilir.
• Düzenli olarak egzersiz yapın. Egzersiz, depresyon ve stresi azaltmaya yardımcı olur; bağırsakların normal kasılmalarını harekete geçirir ve kendinizi daha iyi hissetmenizi sağlayabilir. Eğer uzun zamandır hareketsiz kalmışsanız, egzersize yavaşça başlayın ve süresini kademeli olarak artırın. Eğer başka tıbbi sorunlarınız varsa, bir egzersiz programına başlamadan önce doktorunuza danışın..
• Antidiyareik ilaçları ve laksatifleri dikkatle kullanın. Eğer reçetesiz antidiyareik ilaçları deneyecekseniz, etkili olacak en düşük dozu kullanın. Özellikle yiyeceğiniz yemeğin ishale yol açabileceğini düşünüyorsanız, ilaç yemekten 20-30 dakika önce alınmalıdır. Eğer uygun şekilde kullanmazsanız, bu ilaçlar uzun vadede sorunlara sebep olabilir. Aynı şey laksatifler için de geçerlidir. Eğer bunlar hakkında herhangi bir sorunuz varsa, doktorunuza ya da  eczacınıza danışın.

Önleme

Önlem

HerHerkes endişe ve kaygıdan ileri gelen sindirim sistemi bozuklukları yaşayabilir. Ama eğer hassas bağırsak sendromunuz varsa, karın ağrısı ve ishal gibi strese bağlı sorunlar daha sık ve daha şiddetli olur. Stresle başa çıkma yolları bulmak, semptomların önlenmesine ya da azaltılmasına yarayabilir:

• Danışmanlık desteği. Bazı durumlarda bir psikolog ya da psikiyatrist, olaylara nasıl tepki verdiğinize bakarak ve sonra o tepkiyi azaltmak ya da değiştirmek için sizinle çalışarak stresi azaltmayı öğrenmenize yardımcı olabilir.
• Biyolojik geri bildirim (Biyofeedback).  Bu stres azaltıcı teknik, bir makineden gelen geribildirim yardımıyla kas gerginliğinizi azaltmaya ve kalp atış hızınızı yavaşlatmaya yardımcı olur. Daha sonra size bu değişiklikleri kendi kendinize gerçekleştirmeniz öğretilir. Amaç, stresle daha kolay baş edebilmek için gevşemiş bir hale gelmenizi sağlamaktır.
• İlerlemeli gevşeme egzersizleri. Bu egzersizler vücudunuzdaki kasları tek tek gevşetmenize yardımcı olur. Önce ayağınızdaki kasları sıkmakla başlayın. Sonra tüm gerilimin yavaşça yok olmasına konsantre olun. Ardından baldırlarınızı sıkın ve gevşetin. Gözünüz ve kafanızdaki kaslar da dahil olmak üzere vücudunuzdaki kaslar gevşeyene kadar buna devam edin.
• Derin nefes. Birçok yetişkin göğsünden nefes alır. Ama diyaframdan (göğsünüzü karnınızdan ayıran kas) nefes aldığınızda daha sakin olursunuz. Nefes aldığınızda karnınızın şişmesine izin verin. Nefes verdiğinizde karnınız doğal olarak içe çekilir. Derin nefes ayrıca karın kaslarınızın gevşemesine yardımcı olabilir. Bu da bağırsaklarınızın daha normal çalışmasına yol açar.
• Diğer teknikler. Size rahatlatıcı gelen herhangi bir aktivite için günde en az 20 dakika ayırın. Örneğin müzik dinlemek, okumak, bilgisayar oyunları oynamak ya da sıcak bir banyo yapmak.

Alternatif Tıp

Alternatif Tıp

Geleneksel olmayan aşağıdaki tedavi türleri hassas bağırsak sendromunun belirtilerini azaltmaya yarayabilir:

• Akupunktur. Akupunkturun, hassas bağırsak sendromunun semptomları üstündeki etkileri hakkındaki araştırmalarda değişik sonuçlar elde edilmesine rağmen, bazı kişiler kas spazmlarını rahatlatmak ve bağırsak fonksiyonunu iyileştirmek için akupunkturu kullanmaktadır.
• Bitkiler. Nane, bağırsaklardaki düz kasları rahatlatan doğal bir spazm önleyicidir. Nane, IBS semptomlarının kısa süreli iyileşmesini sağlayabilir. Ama bu konudaki araştırma sonuçları tutarsız olmuştur. Eğer naneyi denemek istiyorsanız, enterik kaplamalı kapsüller kullandığınızdan emin olun. Nane, mide yanmasını alevlendirebilir. Herhangi bir bitki kullanmadan önce, aldığınız diğer ilaçlarla olumsuz etkileşimde bulunmayacağından emin olmak için doktorunuza danışın.
• Hipnoz. Hipnoz, karın ağrısı ve şişkinliği azaltabilir. Bu konuda eğitimli bir profesyonel size gevşemiş bir duruma geçmeyi öğretir ve ardından karın kaslarınızı rahatlatmanızda size rehberlik eder.
• Probiyotikler. Probiyotikler, normalde bağırsaklarınızda yaşayan “iyi” bakterilerdir ve yoğurt gibi bazı besin ve takviyelerde bulunur. Hassas bağırsak sendromu olan kişilerin yeterince iyi bakteriye sahip olmadıkları ve diyetlerine probiyotikler eklemenin belirtileri azaltabileceği öne sürülmüştür. Bazı araştırmalarda probiyotiklerin karın ağrısı ve şişkinlik gibi IBS semptomlarını azaltabileceği görülmüştür. Ama bu konuda daha fazla araştırma gereklidir.
• Düzenli egzersiz, yoga, masaj ya da meditasyon. Bunların hepsi stresi azaltmanın etkili yolları olabilir. Yoga ve meditasyon kurslarına katılabilir ya da evde kitaplar ya da videolar kullanarak bunları uygulayabilirsiniz.

IBS ile başa çıkma ve destek

Hassas bağırsak sendromuyla yaşamak günlük hayatta zorluklara sebep olur. Izdırap ve utanç verici olabilir ve hayatınızın kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Aşağıdaki öneriler bu durumla başa çıkmanızı kolaylaştırabilir:

• IBS hakkında mümkün olduğunca çok bilgi edinin. Doktorunuzla konuşun. İnternette Ulusal Sağlık Enstitüleri gibi tanınmış kaynaklarda bilgiler arayın. Bu konuda kitaplar ve broşürler okuyun. Durumunuz hakkında bilgi sahibi olmak, onu daha iyi şekilde idare etmenize yarayabilir.
• IBS’yi tetikleyen faktörleri belirleyin. Bu, hem sorununuzu kontrol altında tutmak hem de hayatınızın kontrolünün sizde olduğunu hissetmeniz açısından önemli bir adımdır.
• IBS’li diğer insanları bulun. Ne yaşadığınızı bilen insanlarla konuşmak rahatlatıcı olabilir. İnternetteki ya da bölgenizdeki IBS destek gruplarına katılın.