• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı

Nedir

Hoçkin dışı lenfoma, tüm vücudunuza yayılmış bir hastalıklarla savaşma ağı olan lenf sisteminizde meydana gelen kanser türüdür. Hoçkin dışı lenfomada tümörler bir çeşit beyaz kan hücresi olan akyuvarlardan türer. 

Hoçkin dışı lenfoma, lenfomanın diğer genel türü olan hoçkin hastalığından daha yaygındır.  

Hoçkin dışı lenfomanın pek çok farklı alt türü bulunur. En yaygın hoçkin dışı lenfoma alttürleri arasında diffüz büyük B hücreli lenfoma ve foliküler lenfoma vardır. 

Belirtileri

Hoçkin dışı lenfoma belirtileri arasında şunlar bulunabilir:

• Boynunuzda, koltukaltınızda veya kasığınızda şişmiş lenf bezleri
• Karın ağrısı veya şişkinlik
• Göğüs ağrısı, öksürme veya nefes darlığı
• Yorgunluk
• Ateş
• Gece terlemesi
• Kilo kaybı

Ne zaman doktora gidilmeli?

Sizi endişelendiren herhangi bir inatçı belirti olduğunda doktorunuzdan randevu alın.

Sebepleri

Doktorlar hoçkin dışı lenfomaya neyin sebep olduğunu tam olarak bilemiyorlar. Hoçkin dışı lenfoma, bir çeşit beyaz kan hücresi olan anormal akyuvarların vücutta çok fazla üretilmesiyle oluşur. Normal koşullarda akyuvarlar, tahmin edilebilir bir hayat döngüsüne girer. Yaşlı akyuvarlar ölür ve vücudunuz onların yerine yenisini üretir. Hoçkin dışı lenfomada akyuvarlar ölmez; büyümeye ve bölünmeye devam eder. Aşırı derecede biriken akyuvarlar lenf bezlerinize doluşarak orada şişkinliğe neden olur.

B hücreleri ve T hücreleri

İki çeşit akyuvar vardır ve hoçkin dışı lenfoma genellikle bunlardan birini içerir.

• B hücreleri. B hücreleri yabancı istilacıları saf dışı bırakan antikorlar üreterek enfeksiyonla savaşırlar. Çoğu hoçkin dışı lenfoma hastalığı B hücrelerinden kaynaklanır. 
• T hücreleri. T hücreleri yabancı istilacıları direkt olarak öldürme eylemindedir. Hoçkin dışı lenfoma hastalığı T hücrelerinde daha nadiren meydana gelir.

Hoçkin dışı lenfoma hastalığının tedavi seçeneklerinde verilecek karar, hastalığın hangi hücre türünden kaynaklandığına bağlıdır.

Hoçkin dışı lenfoma hastalığı nerede oluşur?

Hoçkin dışı lenfoma genellikle lenf bezlerinizde kanserli akyuvarların varlığına işaret eder; fakat hastalık lenf sisteminizin diğer bölgelerine de sıçrayabilir. Bunlar arasında lenf kanalları, bademcikler, geniz eti, dalak, boyun altı bezi ve ilik bulunur. Hoçkin dışı lenfoma, nadiren lenf sisteminiz dışındaki organları da içerebilir.

Risk Faktörleri

Çoğu durumda, hoçkin dışı lenfoma teşhisi konulmuş insanların belirgin risk faktörleri yoktur ve belirgin risk faktörleri olan çoğu insan da bu hastalığa yakalanmamıştır. Hoçkin dışı lenfoma riskini artırabilen faktörler arasında şunlar vardır:

• Bağışıklık sisteminizi baskı altına alan ilaçlar. Eğer bir organ nakli geçirdiyseniz daha hassassınızdır; çünkü bağışıklık sistemini baskılayan terapi vücudunuzun yeni hastalıklarla savaşma kabiliyetini azaltmıştır.
• Belirli viral ve bakteriyel enfeksiyonlar. Belirli viral ve bakteriyel enfeksiyonların hoçkin dışı lenfoma riskini artırdığı görülür. Hoçkin dışı lenfoma riskiyle bağlantılı olduğu görülen virüsler arasında HIV, hepatit C virüsü ve Epstein-barr virüsü bulunur. Hoçkin dışı lenfomanın artan riskine bağlı bakteriler arasında ülsere neden olan Helikobakter pilori de bulunur.  
• Kimyasallar. Böcek ve yabani otları öldürmede kullanılanlar gibi bazı kimyasallar hoçkin dışı lenfoma meydana gelme riskinizi arttırabilir. Böcek ilaçları ve hoçkin dışı lenfoma gelişimi arasındaki olası bağlantıyı anlayabilmek için daha fazla araştırma gerekiyor.
• İlerleyen yaş. Hoçkin dışı lenfoma her yaşta olabilir; fakat risk yaşla birlikte artar. En fazla 60 yaş ve üzeri insanlarda yaygındır.  

Muayenesi

Sizi endişelendiren bir belirtiniz varsa aile hekiminiz veya bir pratisyen hekimden randevu ayarlayın. Eğer doktorunuz hoçkin dışı lenfoma hastalığından şüphelenirse, kan hücrelerini etkileyen hastalıklar konusunda uzman bir doktora (hematolog) yönlendirilebilirsiniz. 

Randevu süreleri kısa ve ilk randevunuzda konuşulacak çok şey bulunduğundan, randevunuza iyi hazırlanmanız sizin için iyi olacaktır. Burada size randevunuza nasıl hazırlanmanız ve doktorunuzdan neler beklemeniz gerektiğiyle ilgili bazı bilgiler sunacağız.

Yapabilecekleriniz

• Randevu öncesi hazırlıklarına dikkat edin. Randevuyu aldığınız sırada, bir diyet uygulamak gibi muayeneden önce dikkat etmeniz gereken bir kısıtlama olup olmadığını mutlaka sorun.
• Tüm belirtilerinizi not alın. Randevuyu ayarlama sebebiniz dışındakiler de dahil bütün şikayetlerinizi yazın.
• Bütün önemli kişisel noktaları not alın. Büyük stresler ve hayatınızdaki değişiklikleri de ekleyin.
• Kullandığınız tüm ilaçları listeleyin. Listeye, vitaminler ve diğer takviyeleri de ekleyin.
• Mümkünse bir yakınınızı yanınızda götürün. Bazen randevu sırasında verilen tüm bilgiyi almak kolay olmayabilir. Size eşlik eden biri, kaçırdığınız veya unuttuğunuz noktaları hatırlayabilir.

Doktorunuza soracağınız soruları not alın.

Doktorunuzla geçireceğiniz zaman kısıtlıdır, bu nedenle randevudan önce hazırlayacağınız sorular, zamanınızı iyi kullanmada size yardımcı olacaktır. Zamanın yeterli gelmemesi olasılığını göz önünde bulundurarak sorularınızı en önemliden en önemsize doğru hazırlayın. Hoçkin dışı lenfoma için doktorunuza sorabileceğiniz sorular arasında şunlar yer alır:

• Bende hoçkin dışı lenfoma var mı?
• Bende hangi tür hoçkin dışı lenfoma var?
• Hoçkin dışı lenfomam hangi seviyede?
• Hoçkin dışı lenfomam agresif mi yavaş seyirli mi?
• Daha fazla teste ihtiyacım olacak mı?
• Tedaviye ihtiyacım olacak mı?
• Tedavi seçenekleri nelerdir?
• Her tedavinin olası yan etkileri nelerdir?
• Tedavi günlük hayatımı nasıl etkileyecek? Çalışmaya devam edebilir miyim?
• Tedavi ne kadar sürecek?
• Benim için en uygun tedavi sizce hangisi?
• Eğer benim durumumda olan bir arkadaşınız veya sevdiğiniz biri olsaydı ona ne gibi tavsiyelerde bulunurdunuz?
• Bir uzmana görünmeli miyim? Bu ne kadara mal olur, sigortam bunu karşılar mı?
• Yanımda götürebileceğim bir broşür veya basılı malzeme var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?

Sormaya hazırlandığınız sorular dışında, randevu sırasında anlayamadığınız bir şey olursa doktorunuza sormaktan çekinmeyin.

Testleri

Hoçkin dışı lenfoma teşhisinde kullanılan test ve işlemler arasında şunlar vardır: 

• Fiziksel muayene. Doktorunuz lenf bezlerinizin büyüklüğünü ve durumunu tespit etmek ve karaciğerinizde ve dalağınızda genişleme olup olmadığını anlamak için bir fiziksel muayene uygulayabilir.
• Kan ve idrar testleri. Şişmiş lenf bezleri, vücudunuzun enfeksiyonla savaştığını gösteren ortak ve en sık görülen belirtilerdir. Kan ve idrar testleri bir enfeksiyon veya başka bir hastalığı yok etmekte yardımcı olabilir.
• Görüntüleme testleri. Göğsünüzün, boynunuzun, karın ve idrar boşluğunuzun bir X-ışını veya bilgisayarlı tomografisi, tümörlerin varlığı ve boyutlarıyla ilgili bilgi verebilir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI), beyninizin veya omurganızın etkilenip etkilenmediğini anlama konusunda doktorunuza yardımcı olabilir. Doktorlar hoçkin dışı lenfoma teşhisinde ayrıca pozitron emisyon tomografisi de kullanır. Görüntüleme testleri lenfomanızın hangi evrede olduğunu göstermeye yardımcı olabilir.
• Test için lenf bezi dokusundan numune alınması. Doktorunuz test için bir lenf bezi numunesi alınması için biyopsi işlemi önerebilir. Lenf bezi dokusunun laboratuarda incelenmesi hoçkin dışı lenfomanızın olup olmadığını ve varsa hangi türde olduğunu belirleyebilir.
• İliğinizde kanser hücreleri aranması. Hastalığın yayılıp yayılmadığını anlamak için doktorunuz kemik iliğinizin bir biyopsisini isteyebilir. Bu işlem, pelvik kemiğinize bir iğne batırılarak kemik iliğinizden numune alınmasını içerir.

Hoçkin dışı lenfomanızın türünün belirlenmesi

Doktorlar Hoçkin dışı lenfomayı pek çok türle sınıflandırmışlardır. Hoçkin dışı lenfomayı sınıflandırmak için pek çok yöntem bulunur. Her yöntem, çeşitli faktör kombinasyonları kullanır. Bunların arasında aşağıdakiler de vardır:

• Kanserinizin B hücreleri veya T hücrelerinden hangisini içerdiği
• Hücrelerin mikroskopla incelendiklerinde nasıl göründükleri
• Kanser hücreleri arasında belirli genetik değişimler
• Kanser hücrelerinin yüzeyinde hangi antijenlerin bulunduğu.

Doktorlar ayrıca, tümörlerin sayısına ve ne kadar geniş bir alana dağıldıklarına bağlı olarak hastalığa bir aşama (I ve IV arası) belirlemişlerdir.

Tedavisi

Doktorunuz lenfomanızın türüne, hangi aşamada olduğuna, yaşınıza ve genel sağlığınıza bakarak tedavi seçeneklerinize karar verir. 

Tedavi her zaman gerekli değildir

Eğer lenfomanız ağır ilerleyen bir türse (indolent seyirli), bekle ve gör yaklaşımı bir seçenek olabilir. Belirtilere neden olmayan indolent seyirli lenfomalar için senelerce tedavi gerekli olmayabilir.

Tedavinin ertelenmesi hastalıkla baş başa kaldığınız anlamına gelmez. Doktorunuz büyük ihtimalle birkaç ayda bir durumunuzu gözlemlemek ve kanserinizin ilerlemediğinden emin olmak için düzenli tam tarama randevuları ayarlayacaktır.

Belirtilere neden olan lenfoma için tedaviler

Eğer hoçkin dışı lenfomanız agresifse veya belirtilere neden oluyorsa doktorunuzun önereceği tedaviler arasında şunlar bulunabilir:

• Kemoterapi. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldüren, ağızdan veya enjeksiyon yöntemiyle verilen ilaç tedavisidir. Kemoterapi ilaçları, diğer kemoterapi ilaçlarıyla birlikte veya diğer tedavilerle bağıntılı bir şekilde tek başına da verilebilir. 
• Radyasyon terapisi. Radyasyon terapisi, kanserli hücreleri ve küçülen tümörleri öldürmek için yüksek dozda radyasyon kullanır. Radyasyon terapisi sırasında, bir masada oturursunuz ve büyük bir makine vücudunuzun belirli bölgelerine radyasyon ışını verir. Radyasyon terapisi tek başına veya diğer tedavi yöntemleriyle birlikte kullanılabilir.
• Kök hücre nakli. Kök hücre nakli, standart dozlarda radyasyonla ölmemiş olma olasılığı bulunan lenfoma hücrelerini öldürme amacıyla daha yüksek dozda kemoterapi veya radyasyon almanızı sağlayan bir işlemdir. Bir kök hücre naklinden önce, yeni kan hücreleri yaratabilen sağlıklı kök hücreler, kanınızdan veya kemik iliğinizden alınır ve dondurulur. Bu sağlıklı kök hücreler aynı zamanda bağıntılı veya bağıntısız bir donörden de gelebilir. Siz lenfomayı öldürmek için çok yüksek dozda bir kemoterapiye girdikten sonra, sağlıklı kök hücreler çözülür ve yeni ve sağlıklı bir bağışıklık sistemi oluşturmak üzere vücudunuza enjekte edilir. 
• Bağışıklık sisteminizin kanserle savaşma kabiliyetini güçlendiren ilaçlar. Biyolojik ilaçlar bağışıklık sisteminizin kanserle savaşmasına yardımcı olur.
• Rituksimab, B hücreye yapışan ve bu hücrelerin bağışıklık sistemine daha fazla görünür olmasını sağlayan bir çeşit monoklonal antikordur. Rituksimab, sağlıklı B hücreleri de dahil olmak üzere B hücrelerinin sayısını azaltır; fakat vücudunuz bunların yerine yenilerini üretir. Kanserli B hücrelerinin nüksetmesi daha düşük olasılıklıdır.
• Radyasyonu doğrudan kanserli hücrelere veren ilaçlar. Radyoimmunoterapi ilaçları radyoaktif izotoplar taşıyan monoklonal antikorlardan yapılmıştır. Bu, antikorun doğrudan kanserli hücrelere yapışmasına ve radyasyonu doğrudan kanserli hücrelere çekmesine yardımcı olur.

Yaşam Tarzı

Kanser teşhisi kişiye ağır gelebilir. Zaman içinde kanserin verdiği üzüntü ve belirsizlikle baş etmek için yollar bulacaksınız. O zamana kadar şunlar size yardımcı olabilir:

• Kanserinizle ilgili bilmek istediğiniz her şeyi öğrenin. Tedavide bazı kararlar alabilmek için kanserinizle ilgili bilmeniz gereken her şeyi öğrenin. Doktorunuza tedavi seçenekleri ve yan etkilerinin yanı sıra kanserinizin türü ve aşamasıyla ilgili de sorular sorun. Doktorunuza daha fazla bilgiyi nerden edinebileceğinizi sorun.
• Güçlü bir destek ekibi oluşturun. Yakın arkadaşlar ve aileden oluşan bir destek ekibi bu durumla başa çıkmanızda yardımcı olabilir. Kendinize saklama ihtiyacı duysanız bile sevdiklerinize karşı açık olun. Arkadaşlarınız size yardımcı olabilmek için yapabilecekleri bir şey olup olmadığını soracaklardır. İhtiyacınız olabilecek şeyleri düşünün; örneğin yemek hazırlamaları veya konuşabilmeniz için sadece yanınızda olmaları gibi…
• Kanserle mücadele eden diğer insanlarla iletişime geçin. Bazen aileniz ve arkadaşlarınız neler yaşadığınızı anlayamıyormuş gibi hissedebilirsiniz. Bu gibi durumlarda kanserle mücadele eden diğer insanlar size destek ve pratik bilgiler sunabilir. Ayrıca sizinle aynı yollardan geçen insanlarla yakın bağlar geliştirdiğinizi de görebilirsiniz. Doktorunuza çevrenizdeki destek gruplarını sorun.
• Mantıklı hedefler oluşturun. Amaç edinmek, kendinizi kontrollü hissetmenize ve bir hedef hissi edinmenize yardımcı olabilir. Ama ulaşamayacağınız hedefler edinmeyin. Örneğin haftada 40 saat çalışamayabilirsiniz; fakat en azından yarı zamanlı çalışabilirsiniz. Aslında pek çok insan işe devam etmenin hastalıkla başa çıkmada yardımcı olabileceğini düşünür.
• Kendinize zaman ayırın. İyi yemek, rahatlamak ve yeterince dinlenmek kanserin stres ve yoruculuğuyla savaşmada size yardımcı olabilir. Aynı zamanda ne zaman daha fazla dinlenmek veya yaptığınız işe ne zaman ara vermek istediğinizi de önceden planlayın.
• Aktif olun. Bir kanser teşhisi konmuş olmak zevk aldığınız veya normalde yaptığınız şeyleri bırakmanız gerektiği anlamına gelmez. Daha da önemlisi, bir şeyi yapmak için yeterince iyi hissediyorsanız, devam edin ve yapın. Elinizden geldiğince etkin kalmaya çalışın.
• Ulaşamadığınız bir şeye bağlanmaya çalışın. Güçlü bir inanca sahip olmak veya sizden daha büyük olduğuna inandığınız bir şeyin verdiği his, size kanserle mücadele etmede yardımcı olabilir. Bu aynı zamanda kanserle mücadeleyle yüzleştiğinizde daha olumlu bir davranış sergilemenizde de yardımcı olabilir.