• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Sebepleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonları
• Muayenesi
• Testleri
• Tedavisi
• Önleme

Nedir

İlaç Alerjisi

İlaç alerjisi, bağışıklık sisteminiz, herhangi bir ilaca reaksiyon gösterdiğinde meydana gelir. Reçetesiz veya reçeteli olsun birçok ilaç, ilaç alerjisine sebep olabilir. İlaç alerjisinin en yaygın belirtileri; kurdeşen, kızarıklık ya da ateştir. Bir ilaca karşı geçmişte reaksiyon geliştirmemiş olsanız bile, aynı ilaç sizde alerjik reaksiyona sebep olabilir. çoğu ilaç kaynaklı belirtiler, gerçek ilaç alerjisi değildir ve bağışıklık sistemini kapsamaz. çoğunlukla alerjik olan ve alerjik olmayan ilaç reaksiyonları bir birine karıştırılır. çünkü bunlar benzer belirtilere yol açabilir. Her iki tür de, ters etki olarak (advers etki) adlandırılır ve bir doktor tarafından kontrol edilmeleri gerekir. Bazı alerjik ve alerjik olmayan ilaç reaksiyonları şiddetli olabilir ya da hayati risk içerebilir.

Belirtileri

Belirtiler

çoğu alerjik reaksiyon bir ilacı aldıktan hemen sonra başlar. Ancak, haftalarca kullanımın ardından da bir ilaca reaksiyon geliştirilmesi mümkündür. İlaç alerjisi belirtileri şunlardır:

• Cilt kızarıklığı
• Kurdeşen (ürtiker)
• Ateş
• Yüz şişmesi
• Nefes sıkışması
• Baş dönmesi
• Anafilaksi

Anafilaksi

Anafilaksi (alerji şoku) seyrek görülür, ancak en ciddi alerjik ilaç reaksiyonudur ve tıbben acil bir durumdur. Anafilaksi belirtileri,genellikle bir ilaca maruz kaldıktan sonraki dakikalar içerisinde meydana gelir. Cildinize sürdüğünüz ilaçların reaksiyona sebep olması ise daha uzun zaman alır. Anafilaksi belirtileri şunlardır:

• Solunum yollarının ve boğazın daralarak nefes almayı zorlaştırması
• Kan basıncında ciddi düşüş ve şok
• Hızlı ve güçsüz kalp atışları (nabız)
• Mide bulantısı, kusma ya da ishal
• Baş dönmesi, sersemlik ya da bilinç kaybı

Geçmişte herhangi bir soruna yol açmamış bir ilaca da alerjik tepki vermek mümkündür. Eğer bir ilaca alerjikseniz, bağışıklık sisteminiz o ilaca, zararlı istilacı gibi tepki gösterir. Bu da, alerjik belirtilere neden olan histamin ve diğer kimyasalların salgılanmasına neden olur. Bağışıklık sisteminiz, o ilacı ilerde tekrar aldığınızda aynı şekilde reaksiyon göstermek üzere tetikte bekler. Ancak bağışıklık sistemi zaman içerisinde değişir ve ilaç alerjiniz kendiliğinden kaybolabilir.

Doktora Ne Zaman Gidilmeli?

Bir ilaca karşı reaksiyonunuz varsa ya da ilaç alerjisi belirtileri gösteriyorsanız, doktorunuzla konuşun. Doktorunuza telefon edin. Eğer bir ilaç aldıktan sonra reaksiyon geliştirdiyseniz doktorunuza telefon edin. Hafif alerjik reaksiyonlar, genellikle ilacın kesilmesi ve yerine başka ilacın verilmesiyle de tedavi edilebilir. Eğer mümkünse, alerjik reaksiyon meydana gelirken doktorunuza görünün. Doktor, nedenin belirlenmesine ve eğer gerekliyse tedavi edildiğinizden emin olmanıza yardım eder. Acil tıbbi yardımı arayın. Bir ilaç aldıktan sonra şiddetli reaksiyon belirtileri ya da anafilaksi şüphesi taşıyorsanız acil tıbbi yardıma başvurun. Acil tedavi gerektiren ilaç reaksiyonu belirtileri şunlardır:

• Solunum yolları ya da boğazın sıkışması
• Hızlı kalp atışı
• Baş dönmesi
• Sersemlik
• Bilinç kaybı

Sebepleri

Sebepler

İlaç alerjisi, bağışıklık sisteminiz bir ilacı faydalı bir çare olarak görmek yerine, yanlışlıkla zararlı bir madde olarak tanımladığında meydana gelir. Bağışıklık sisteminiz bunun üzerine ilaca saldıracak antikorlar üretir ve bu antikorlar tarafından salgılanan kimyasallar, alerjik reaksiyonla bağlantılı belirtilere yol açar. Bazı insanlar, ilaç alerjisi veya başka ters ilaç reaksiyonları (advers etki) geliştirirken, diğerlerinin neden geliştirmediği net değildir. Kalıtsal özellikler, çevresel faktörler ve zaman içerisinde alınan birçok ilaç,reaksiyon gelişmesinde rol oynuyor olabilir.

Antibiyotik Alerjisi

Penisilin, penisilinle ilişkili antibiyotikler ve sülfonamid içeren antibiyotikler en yaygın ilaç alerjisi nedenidir. Antibiyotikler ayrıca, cilt kızarıklığı ve sindirim sorunları gibi alerjik olmayan reaksiyonlara da neden olurlar.

Aşı Alerjisi

Aşı vurulduktan sonra alerjik reaksiyonlar seyrek olarak görülür. Belli vakalarda alerjik reaksiyonlar aşının kendisinden kaynaklanabilir ama çoğunlukla aşıda bulunan yumurta ya da neomisin gibi diğer katkılar nedeniyle ortaya çıkar. Aşılara karşı alerjik olmayan reaksiyonlar yaygındır, ama çoğu vakada bunlar şiddetli değildir ve belirtiler çabuk iyileşme gösterir.

Alerjik Olmayan Ters Reaksiyonlar

çoğu durumda ilaç alerjisi gibi görünen şey, aslında bağışıklık sisteminin dahil olmadığı bir reaksiyondur. Bunlar alerji gibi görünmelerine karşın çoğunlukla alerjik reaksiyon değil; ilaç reaksiyonları, ilaç yan etkileri ya da ilaç hassasiyeti belirtileridir. Alerjik olmayan reaksiyonlara yaygın olarak neden olan ilaçlardan bazıları şunlardır:

• X-ray (röntgen) kontrastı. Bazı kişiler, bazı röntgen testlerinde damardan enjekte (IV) edilerek kullanılan kontrastlara duyarlıdır. Reakasiyon, kaşıntı, ateş basması ve tansiyonda düşmeye neden olabilir.
• Aspirin ve diğer NSAID ler. Aspirin, ibuprofen, naproxen gibi steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar (NSAIDler), nefes almada güçlük, hırlama ve kurdeşene neden olabilir.
• Antibiyotikler. Bazı antibiyotikler, çoğunlukla mide ağrısı ya da ishal gibi reaksiyonlara neden olabilir.
• Yüksek tansiyon ilaçları. Anjiotensin dönüştürücü enzimi (ACE) önleyicileri bazen dudaklarda, dilde ve yüzde şişmeye neden olabilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

Herkes bir ilaca alerjik reaksiyon gösterebilir ancak bazı faktörler alerjik reaksiyon riskiniziarttırabilir. Bunlar şunlardır:

• Aynı ilaca ya da başka bir ilaca geçmişte alerjik reaksiyon göstermiş olmak. Geçmişteki reaksiyon hafif olsa bile,hala daha ciddi reaksiyon riskiniz vardır.
• Geçmişte reaksiyona sebep olan bir ilaca benzer bir ilaç almak.
• Epstein- Barr virüsü (Burkitt lenfosarkomu virüsü) ya da HIV/AIDS gibi bağışıklık sisteminizi zayıflatan bir sağlık sorununuzun olması.
• Saman nezlesi ya da diğer alerjilerinizin olması.

Alerjik olmayan ilaç reaksiyonlarının risk faktörleri şunlardır:

• Aynı zamanda birçok ilaç almak.
• çocuk ya da ileri yaşlarda olmak. Genç yetişkinler ile orta yaşlı kişilerin ilaç reaksiyonu olasılıkları daha azdır.
• Sizi belli ilaçların toksik etkilerine daha yatkın hale getiren kalıtsal özelliklerinizin olması.
• Vücudunuzun ilaçları emmesini ve işlemesini değiştirecek bir hastalığınızın olması.

Komplikasyonları

Komplikasyonlar

Şiddetli ilaç reaksiyonlarının komplikasyonları şunlardır:

• Anafilaksi. Bu şiddetli alerjik reaksiyon hayatı tehdit edebilir ve acil tıbbi durum oluşturabilir.
• İlacın başlattığı kansızlık. Bu tip kansızlık, bir ilacın, bağışıklık sisteminin kan hücrelerini tahrip etmesine sebep olduğu durumlarda meydana gelir.
• Serum hastalığı. Serum hastalığı, ciddi belirtilere ve organ hasarlarına neden olabilir. Belirtileri ateş, kızarıklık, eklem ağrısıdır ve genellikle ilacı almaya başladıktan iki ile dört hafta sonra başlar.

İlaç reaksiyonları şunlara neden olabilir:

• Daha düşük etkili ilaç kullanımı. Eğer bir ilaca alerjik ya da alerjik olmayan ters reaksiyonunuz varsa, etkisi daha düşük başka bir ilaca geçmeniz gerekebilir.
• Reaksiyona sebep olan ilacın kullanılmasına ihtiyaç olabilir. Eğer başka bir ilaç işlev göstermiyorsa, uzun vadede rahatsız edici yan etkileri olan bir ilacı kullanmanız gerekebilir.

Muayenesi

Randevunuza Hazırlık

Eğer bir ilaca reaksiyonunuz varsa,mümkün olan en kısa sürede doktorunuza görünün.

• Doktor randevusuna gitmeden önce, belirtilerinizi ve şikayetlerinizi yazın.
• Evde reaksiyonu tedavi edecek herhangi bir şey yapmışsanız,bunu doktorunuza söyleyin.
• Doktorunuzu gördüğünüzde, cildinize sürdüğünüz ilaçlar da dahil, tam olarak hangi ilaçları ve hangi bitkisel destekleri almakta olduğunuzu söyleyin:;Doktorunuza var olan sağlık sorunlarınızı anlatın.
• Eğer reaksiyon şiddetliyse, acil tıbbi yardıma başvurun.

Doktorunuzdan Neler Bekleyebilirsiniz?

Doktorunuz muhtemelen birçok soru soracaktır. Bu soruları cevaplamaya hazır olmak, üzerinde daha fazla zaman harcamak isteyeceğiniz konuları konuşmanıza zaman kalmasını sağlar. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Belirtileriniz ilk ne zaman başladı?
• Belirtileriniz sürekli mi yoksa zaman zaman mı meydana geliyor?
• Belirtileriniz ne kadar şiddetli?
• Geçmişte bir ilaca reaksiyonunuz oldu mu? Eğer olduysa, bu hangi ilaçtıcaydı?
• Saman nezleniz ya da diğer başka alerjileriniz var mı?
• Hangi ilaçları alıyorsunuz; bunları almaya ne zaman başladınız?
• Herhangi bir vitamin, destek ya da bitkisel tedavi alıyor musunuz?

Testleri

Testler ve Teşhis

Eğer beklenmedik bir ilaç reaksiyonunuz olursa, doktorunuz belirtilerinizin alerjik ilaç reaksiyonuna mı yoksa,alerjik olmayan ilaç reaksiyonuna mı bağlı olduğunu bilmek isteyecektir.

• Doktorunuz,ilaçlara karşı geçmişteki reaksiyonlarınız hakkında bilgi edinmek isteyecek ve aldığınız ilaçlar ile sağlık problemleriniz hakkında birçok soru soracaktır.
• Fiziksel muayeneden geçebilirsiniz; kan testleri ya da belirtilerinize ilaç reaksiyonu mu yoksa başka bir şeyin mi sebep olduğunu görmek için başka testler de yapılabilir.

Cilt Testi

Antibiyotikler gibi bazı ilaçlara alerjik olup olmadığınızı belirlemek üzere cilt testi kullanılabilir. Bunun için ilacın küçük bir miktarı, kolunuzun önüne ya da iç kısmının derisine sürülebilir. Eğer test edilen ilaca alerjikseniz; kırmızı kabarıklıklar ya da başka reaksiyonlar geliştirirsiniz. İlaç alerjisi için cilt testini sadece uzmanlaşmış alerji merkezleri uygulayabilmektedir. Birçok ilaç alerjisini teşhis etmek için test mevcut değildir.

İlaç Provokasyon Testi

İlaç provokasyon testinde, sorunlu ilacın dozları aşamalı olarak arttırılarak verilir. Test için ilaç, ağızdan ya da cilt altından verilebilir. Oluşan bir reaksiyon, söz konusu ilaca olası duyarlılığı ya da alerjiyi gösterir. Eğer ilaca reaksiyon hafifse ya da alerjik reaksiyon olduğuna dair bir bulgu yoksa; ilaç güvenli tedavi seçeneği olabilir.Söz konusu test sadece, alternatif bir ilacın işe yaramayacağı ya da başka bir seçenek olmazsa kullanılır. Şiddetli reaksiyonlar ve anafilaksi riski vardır.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

İlaç alerjisi tedavisi genellikle ilacın bırakılmasını içerir. Ayrıca, belirtileri iyileştirmek için ilaca ihtiyacınız olabilir ya da ciddi reaksiyon durumunda da acil tıbbi bakıma gerek olabilir.

• Küçük reaksiyonlar. Kızarıklık ya da kurdeşen gibi küçük reaksiyonlar difenhidramin içeren ilaçlar gibi reçetesiz antihistaminlerle iyileşme gösterebilir. İhtiyacınız olan tedaviyi aldığınızdan emin olmak için reçetesiz ilaçları kullanmadan önce doktorunuzla görüşün.
• Ciddi reaksiyonlar. Bu reaksiyonlar, ağızdan ya da enjeksiyon yoluyla hastanede tedavi gerektirebilir. Eğer şiddetli kızarıklık ya da kurdeşen, şişme, nefes sıkışması, baş dönmesi veya şiddetli reaksiyonun diğer belirtileri varsa; acil tedaviye başvurun.
• Anafilaksi. Anafilaksi, acil epinefrin enjeksiyonu gerektirir ve kan basıncını düzenlemek, nefes almayı desteklemek için hastanede bakıma ihtiyaç vardır.

Desensitizasyon- Hassasiyet Azaltma

Bir ilaca duyarlık bazı durumlarda, ilaca çok az dozla başlanması ve zamanla aşamalı olarak dozun arttırılmasıyla azaltılabilir. Bu, bir gün ile on gün alabilir ve genellikle bir doktorun muayenehanesinde, hastanede ya da alerji kliniğinde tıbbi gözetim altında yapılır. Genellikle işlem sadece bir ilaca alerjikseniz ve tatmin edici bir alternatif mevcut değilse yapılabilir.

Önleme

Önlem

Muhtemel bir ilaç alerjisi geçmişiniz varsa; emin olmak için yapılan bir cilt testi bunu ortaya çıkarabilir. Penisilin alerjisi için testler, genellikle diğer ilaç alerjileri için yapılan cilt testlerinden daha güvenilirdir. İlaç alerjiniz olduğunu bilirseniz, bu ilaçtan ve ilişkin diğer ilaçlardan kaçınmanız gerekecektir. Dişçiniz de dahil size sağlık hizmeti veren bütün profesyonellere ilaç alerjiniz olduğunu söyleyin. Herhangi bir kaza durumuna karşı, tıbbi uyarı bileziği takmayı düşünebilirsiniz. Böylece acil müdahale ekipleri sizin ilaç alerjiniz olduğunu bileceklerdir.