• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Nedenleri
• Risk Faktörleri
• Komplikasyonlar
• Muayene
• Teşhisi
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme

Nedir

İşitme Kaybı

Yaşın ilerlemesiyle birlikte meydana gelen aşamalı duyma –işitme – kaybı (presbikuz) yaygındır. Amerikan Ulusal Sağlık Enstitüsüne göre, yaşı 65 ile 75 arasında olan Amerikalıların üçte biri ile, 75 yaşın üzerindeki Amerikalıların yarısında belli bir dereceye kadar işitme kaybı olduğu tahmin ediliyor.

Doktorlar, kalıtsal yatkınlık ve sürekli yüksek gürültüye maruz kalmanın, zaman içinde işitme kaybına neden olan temel faktörler olduğuna inanmaktadırlar. Diğer, örneğin kulak kiri tıkanıklığı gibi faktörler, kulağınızın sesleri olması gerektiği gibi geçirmesine engel olabilir.

İşitme kaybını geri çeviremezsiniz. Ancak, sessiz bir dünyada yaşamak zorunda da değilsiniz. Siz ve doktorunuz ya da duyma uzmanınız, daha iyi duymanızı sağlayacak bazı adımlar atabilirsiniz.

Belirtileri

Belirtileri

İşitme kaybının belirtileri ve semptomları şunlardır:

• Konuşmalar ve diğer seslerin boğuk olması
• Sözcükleri anlamada zorlanma, özellikle de fonda duyulan ya da kalabalıktaki seslerin boğuk olması
• Diğer insanlardan sürekli, yavaş, net ve sesli konuşmalarını istemek
• Televizyon ya da radyonun sesini açma ihtiyacı
• Sohbetlerin dışında kalmak
• Bazı sosyal programlardan uzak durmak

Doktora Ne Zaman Gidileceği

Eğer işitmekte zorlanıyorsanız doktorunuzla konuşun.

Duymanızda kötüleşme olabilir.Eğer; sohbet sırasında, özelikle de fonda seslerin olduğu bir ortamda konuşulan her şeyi anlamanın daha da zorlaştığını fark ediyorsanız; eğer sesler boğukmuş gibi geliyorsa; ya da radyo, televizyon veya müzik dinlerken, sesi yükseltmiş olduğunuzun ayırtına varıyorsanız.  

Nedenleri

Nedenleri

Nasıl Duyarsınız  

Ses dalgaları, beynin ses olarak algılayabileceği sinir sinyallerine dönüştürüldükleri, kulağınızın içindeki yapıya ulaştığında duyma gerçekleşir.

Kulaklarınız üç ana bölgeden oluşur; dış kulak, orta kulak ve iç kulak. Ses dalgaları dış kulak boyunca geçer ve kulak zarında titreşime neden olur. Orta kulaktaki kulak zarı ve üç küçük kemik –çekiç, örs ve üzengi – titreşimler iç kulağa geçerken bunları yükseltir. Orada da titreşimler,  kulak salyangozunun –iç kulakta salyangoz benzeri şekilli yapının –içinden geçer.   

Kulak salyangozundaki sinir hücrelerine yapışık binlerce ince tüycük, ses dalgalarını, beyne taşınabilen elektrik sinyallerine çevirirler. Çeşitli seslerin titreşimleri bu ince tüycükleri değişik şekillerde etkilerler. Bu da sinir hücrelerinin beyne değişik sinyaller göndermelerine sebep olur. Bir sesin diğerinden farklılığını da böyle anlarsınız.

İşitme Kaybına Ne Neden Olur?

Bazı kişiler için işitme kaybının sebebi, yavaş yavaş biriken kulak kiridir. Bunlar kulak kanalını tıkarlar ve ses dalgalarının taşınmasını engellerler. Kulak kiri, her yaş grubundaki insanlar arasında işitme kaybı nedenidir.

Bununla birlikte çoğu vakada işitme kaybı, iç kulaktaki hasardan kaynaklanır. Yaşlanma ve uzun süreler yüksek gürültüye maruz kalmak, kulak salyangozundaki tüycüklerin ya da ses sinyallerini beyne taşıyan sinir hücrelerinin kullanılmaktan eskimesine neden olur. Bu tüycükler ya da sinir hücreleri hasara uğradıklarında veya kaybolduklarında, elektrik sinyalleri verimli bir şekilde taşınmadığından, işitme kaybı meydana gelir. Daha yüksek perdeli sesler size boğuk gelebilir. Sizin için, arka plandaki gürültüler karşısında sözcükleri seçmek zor olabilir. Kalıtsal faktörler sizi bu tür değişikliklere daha yatkın yapıyor olabilir.

Kulak enfeksiyonu –iltihaplanması –ve orta kulak ya da dış kulakta kemik büyümesi veya tümörler de işitme kaybına neden olabilir.  Ayrıca kulak zarı yırtılması da işitmenin kaybolmasına neden olabilir.

Risk Faktörleri

Risk Faktörleri

İç kulağınızdaki tüycükler ve sinirlerin hasarı ya da kaybolmasına yola açabilecek faktörler şunlardır:

• Yaşlanmak. Yıllar boyunca yüksek seslere maruz kalmak, iç kulağınızdaki hücreleri hasara uğratabilir.  
• Kalıtsal. Genetik yapınız sizi kulak hasarına daha yatkın hale getiriyor olabilir.
• Mesleki gürültü. Yüksek gürültünün, çalışma mekanının sürekli bir parçası olduğu; çiftçilik, inşaat ya da fabrika işi gibi işler, kulağınızın içinde hasara neden olabilir.
• Rekrasyonal gürültüler. Ateşli silahlar ve havai fişekler gibi patlama sesleri hemen ve kalıcı işitme kaybına neden olabilir. Diğer rekrasyonal aktiviteler; tehlikeli düzeyde gürültü seviyesine sahip kar arabası, motosiklet ya da yüksek sesle müzik dinlemektir. MP3 gibi kişisel müzik çalarların sesini, eğer çim biçme makinesi gibi diğer gürültüleri bastıracak kadar açarsanız, sürekli duyma kaybına neden olabilirler.  
• Bazı ilaçlar. Antibiyotik gentamisin ve kemoterapi ilaçları gibi ilaçlar, iç kulağa hasar verebilir. Eğer çok yüksek düzeyde aspirin ya da steroid olmayan anti iltihabi ilaçlar (NSAIDler), sıtma ilaçları ya da ‘loop diüretikleri’ kullanıyorsanız, duymanızda geçici etkiler –kulak çınlaması ya da işitme kaybı – meydana gelebilir.
• Bazı hastalıklar. Yüksek ateşe yol açan menenjit gibi hastalıklar, kulak salyangozuna zarar verebilir.

Sıradan Ses Yüksekliklerinin Karşılaştırılması

Tipik bir günde hangi desibel seviyelerinde sese maruz kalırsınız? Size bir fikir vermesi için, etrafınızdaki gürültüleri ve karşılık geldikleri desibelleri, şu spesifik seslerle karşılaştırın  

Sıradan gürültülerin ses yükseklikleri
Desibel	Gürültü kaynağı
	Güvenli ses aralığı
30	Fısıltı
60	Normal sohbet
70	Çamaşır makinesi
	Riskli ses aralığı
85-90	Yoğun şehir trafiği, güçlü çim biçme makinesi, saç kurutma makinesi
95	Motosiklet
100	Kar arabası, el matkabı
110	Zincir testeresi, rock konseri
	Yaralanma aralığı
120	Ambulans sireni
140 (ağrı eşiği)	Kalkıştaki jet motoru sesi
165	12-ölçü tüfek patlaması
180	Roket fırlatma

Ulusal Sağırlık ve Diğer İletişim Bozuklukları Enstitüsü-2008,  Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü-2009 ve Amerikan Kulak Çınlaması Derneği-2009 verilerinden alınmıştır.

Maksimum ses –Maruz kalma süresi

Aşağıda, iş yerinde duyma koruması olmaksızın maruz kalmanız gereken maksimum gürültü seviyeleri ve ne kadar süre ile maruz kalabileceğiniz yer alıyor.

Yasanın izin verdiğ maksimum iş gürültüsü
Ses seviyesi, desibel	Süre, gün
90	8 saat
92	6 saat
95	4 saat s
97	3 saat
100	2 saat
102	1.5 saat
105	1 saat
110	30 dakika
115	15 dakika ve daha az

Kaynak: Çalışma Yaşamı Bölümü, Mesleki Güvenlik ve Sağlık Dairesi, 2005

 

Komplikasyonlar

Komplikasyonlar

İşitme kaybınızın yaşam kalitenize önemli etkileri olabilir. İşitme kaybı olan yaşlı kişiler arasında yaygın olarak bildirilen sorunlar şunlardır:

• Depresyon
• Kaygı
• Sıklıkla diğerlerinin size kızgın oldukları gibi yanlış bir his

Maalesef, işitme kaybından etkilenen çoğu insan, tedavi arayışına girmeden önce, yıllarca bu güçlüklerle birlikte yaşarlar –ya da hiçbir zaman tedaviyoluna gitmezler. Eğer duyma kaybınızı inkar ederek ya da sosyal etkileşimlerden uzak durarak başa çıkmaya çalışırsanız bu, sizi sevenler için de sürekli sorunlara neden olabilir.

Tedavi olmak, yaşam kalitenizi ciddi şekilde iyileştirebilir. İşitme cihazı kullanan kişiler, aşağıdaki faydaları bildirmişlerdir:

• Kendine daha büyük güven
• Sevdikleriyle daha yakın ilişkiler
• Genel olarak hayata daha iyi bir bakış

İşitme cihazı kullananların aile ve arkadaşları da, ortak yaşamdaki bu gelişmeleri daha çok ifade etme eğilimindedirler.

Muayene

Randevunuza Hazırlık

İşitme kaybı olan kişilerin sadece küçük bir kısmı tedaviye başvurur. Bunlar da, yaşam kaliteleri ile ilişkilerinde çarpıcı iyileşmeler olduğunu bildirirler. Eğer işitme kaybınız olabileceğinden şüphe ediyorsanız, doktorunuzu arayın. Bir başlangıç değerlendirmesinin ardından, doktorunuz sizi bir duyma uzmanına (odiolojist) yönlendirebilir.

İşte ilk randevunuza giderken hazırlanmanıza yardım edecek bazı bilgiler ve doktorunuzdan neler bekleyebileceğiniz.

Neler yapabileceğiniz

• Yaşadığınız semptomları yazın ve bunları ne kadar süredir yaşadığınızı belirleyin. Sevdiğiniz kişilerden listenizi tamamlamanıza yardım etmelerini isteyin. Arkadaşlarınız ve aileniz, sizdeki, size görünür olmayan değişiklikleri fark etmiş olabilirler, bunları doktorunuzun bilmesi önemli olacaktır.
• Önemli sağlık bilgilerinizi yazın, özellikle de kulağınızla ilgili yaşamış olduğunuz sorunları. Doktorunuz geçirdiğiniz kronik enfeksiyonları, kulak incinmelerinizi ya da önceden yapılmış kulak ameliyatlarını bilmek isteyecektir. Ayrıca kullandığınız tüm ilaçlar ile vitamin ve desteklerin adlarını da yazın.
• İş yaşamınızı özetleyin, buna çok eskiden çalıştığınız ve yüksek gürültüye maruz kaldığınız işleri de dahil edin.
• Bir aile üyesi ya da arkadaşınızı da yanınızda götürün. Size eşlik eden birisi, doktorun sorduğu soruları ve verdiği bilgileri iyi özümsemenize yardım eder.

Doktorunuza sormak istediğiniz soruları yazın. Sorularınızın bir listesini önceden hazırlamak, doktorunuzla geçirdiğiniz zamanın olabildiğince verimli geçmesini sağlar.

İşitme kaybı için doktorunuza sorulacak bazı temel sorular şunlardır:

• Sorunlarımın ya da semptomlarımın olası sebepleri nelerdir?
• En güçlü ihtimal dışında, semptomlarımın başka ne gibi sebepleri olabilir?
• Hangi testleri tavsiye edersiniz?
• Halen kullandığım ilaçlardan her hangi birisini kesmem gerekiyor mu?
• Bir uzmana daha muayene olmalı mıyım?

Hazırladığınız sorulara ek olarak, randevunuz sırasında soru sormaktan çekinmeyin ve anlamadığınız bir şey olduğunda doktorunuza sorun.  

Doktorunuzdan Bekleyebilecekleriniz

Doktorunuz muhtemelen birçok soru soracaktır. Bu soruları cevaplamaya hazır olmak, üzerinde daha fazla zaman harcamak isteyeceğiniz konular için zaman kalmasını sağlar. Doktorunuz şunları sorabilir:

• Semptomlarınızı nasıl tarif ediyorsunuz?
• Semptomlarınız aniden mi ortaya çıktı?
• Semptomlarınız arasında, kulaklarınızda çınlama, uğultu ya da tıslama da var mı?
• Semptomlarınız baş dönmesi ya da denge sorunlarını da içeriyor mu?
• Etkilenen bölgede herhangi bir ağrı var mı?
• Hiç kulak enfeksiyonu, kulak travması ya da kulak ameliyatı geçirdiniz mi?
• Sizi yüksek gürültüye maruz bırakan bir işte hiç çalıştınız mı?
• İşitme kaybından etkilenen bir yakın akrabanız var mı?
• Şu anda hangi ilaçları kullanıyorsunuz?
• Aileniz size, televizyonun ya da radyonun sesini çok açtığınızı söylüyorlar mı?
• Sizinle yavaş sesle konuşan birisini anlamakta zorlandığınız oluyor mu?
• Sizinle telefonda konuşan birisini anlamakta zorlandığınız oluyor mu?
• Sohbet sırasında diğer insanlardan yüksek sesle konuşmasını ya da söylediklerini tekrarlamasını istediğiniz oluyor mu?
• Kalabalık bir restoran gibi, gürültülü ortamlarda konuştuğunuz kişiyi duymakta zorlanıyor musunuz?
• İki kişiden fazla kişinin aynı anda konuştuğu sohbetleri takip edebiliyor musunuz?
• Paranın yere düştüğünde çıkardığı sesi duyabiliyor musunuz?
• Bir kapının kapandığını duyabiliyor musunuz?
• Birisinin size arkadan yaklaştığını duyabiliyor musunuz?
• Duyma probleminiz, yakın ilişkileriniz de dahil,  hayatınızı nasıl etkiliyor?

Teşhisi

Testler ve Teşhis

İşitme kaybını teşhis için yapılacak testler şunlardır:

• Genel tarama testleri. Doktorunuz her seferinde sizden bir kulağınızı kapamanızı isteyebilir ve değişik ses yüksekliğinde söylenen sözleri ne kadar iyi duyduğunuzu ve diğer seslere nasıl tepki verdiğinizi görmeye çalışabilir.
• Akort çatalı sesleri. Akort çatalı, iki çatallı, metal bir alettir ve vurulduğunda ses çıkarır. Akort çatalıyla yapılacak basit testler, doktorunuzun duyma kaybınızı incelemesine yardım eder. Akort çatalı değerlendirmesi ayrıca, işitme kaybının titreşim yaratan orta kulağın hasarından mı (kulak zarı dahil), iç kulaktaki alıcı veya sinirlerden mi, yoksa her ikisinin hasarından mı kaynaklandığını ortaya çıkarabilir.
• Odyometre testleri. Bir odyolojist tarafından yürütülen daha ayrıntılı bu testler sırasında kulaklık takarsınız ve her seferinde bir kulağınıza gönderilen sesleri duyarsınız. Kulak uzmanı (odyolojist) sesleri değişik tonda ve aralıkta verir ve her seferinde sesi duyduğunuzu göstermenizi ister. Her ton, siz güçlükle duyana kadar zayıflayarak tekrarlanır. Odyolojist ayrıca çeşitli sözcükler vererek duyma becerinizi belirlemeye çalışacaktır.

Tedavisi

Tedaviler ve İlaçlar

Tedavi, işitme kaybınızın sebebine ve şiddetine bağlıdır.

Seçenekler şunlardır:

• Kulak kiri tıkanıklığını gidermek. Kulak kiri tıkanıklıkları geri döndürülebilir duyma kayıplarının yaygın sebebidir. Doktorunuz bunu yağ ile yumuşatarak boşaltabilir, aletle temizleyebilir ya da yumuşamış kiri dışarı vakumla çekebilir.
• İşitme cihazları. Duyma kaybınız eğer iç kulak hasarından kaynaklanıyorsa, işitme cihazı sesleri yükselterek ve duymayı kolaylaştırarak size yardımcı olabilir. Bir duyma uzmanı, işitme cihazının potansiyel faydalarını sizinle konuşabilir ve size uygun bir cihaz önerebilir. Bazı durumlarda belki pahalı olmayan, elektronik mağazalarında bulunabilen, kulak üstü mikrofon cihazı sizi tatmin edebilir. Sizin için en iyi olan cihazı bulmak için, birden fazla cihazı denemeniz gerekebilir.
• Kulak salyangozu implantı (aşılaması). Eğer ağır duyma kaybınız varsa, kulak salyangozu sizin için bir seçenek olabilir. Sesi yükselterek kulağın iç kanallarına yönlendiren işitme cihazlarından farklı olarak, kulak salyangozu implantı, iç kulağınızın çalışmayan ya da hasarlı bölümünün yerini tutar. Eğer kulak salyangozu implantı düşünüyorsanız, duyma uzmanınız, kulak, burun ve boğaz uzmanı (KBB) tıp doktorunuzla birlikte, bunun riskleri ve faydalarını sizinle muhtemelen konuşacaklardır.

Yaşam Tarzı

Mücadele ve Destek

İşitme kaybınıza karşın, daha kolay iletişime girebilmenize yardım edebilecek ipuçları şunlardır.

• Duymak için pozisyon alın. Sohbet ettiğiniz kişi ile yüz yüze olun.
• Arka plandaki gürültüleri durdurun. Örneğin televizyondan gelen gürültü sohbetinize karışabilir.
• Diğer insanlardan net konuşmalarını isteyin. Birçok insan, onları duymakta sorun yaşadığınızı bilirlerse, yardımcı olacaklardır.  
• Sessiz ortamları seçin. Kalabalıklarda, örneğin restoran ya da sosyal buluşmalarda, gürültülü bölgelerden uzak, konuşabileceğiniz bir yer seçin.
• Yardımcı duyma cihazları kullanmayı göz önünde bulundurun. Duyma cihazları, örneğin TV dinleme sistemleri ya da telefon ses yükseltme cihazları gibi yardımcı cihazların, , daha iyi duymanıza faydası olur.

Önleme

Önleme

İşitme kaybını önleme, gürültü kaynaklı duyma kaybından kendinizi korumak için atabileceğiniz adımlar ile, yaşla bağlantılı duyma kaybının kötüleşmesini önlemeye yönelik adımları kapsar.

• İşyerinizde kulaklarınızı koruyun. Özel olarak tasarlanmış, müzik dinlenen kulaklıklara benzeyen kulaklıklar, çoğu yüksek sesi makul bir seviyeye düşürerek, kulaklarınızı koruyabilir. Kulak süngeri, plastik veya kauçuktan yapılmış, önceden şekil verilmiş ya da özel kalıplı kulak tıkaçları da, kulaklarınızı gürültü hasarından etkin bir şekilde koruyabilir.
• Duyma testleri yaptırın. Eğer gürültülü bir çevrede çalışıyorsanız düzenli aralıklarla duyma testi yaptırmayı göz önünde bulundurun. Kulaklarınızın düzenli olarak izlenmesi, işitme kaybının erken teşhis edilmesini sağlar. Bir miktar duyma kaybı olduğunu bilmeniz, daha fazla duyma kaybını önlemek için adımlar atmanız gereken bir noktada olduğunuz anlamına gelir.
• Rekrasyonal risklerden uzak durun. Kar arabasına binmek, av ve uzun süreler aşırı yüksek müzik dinlemek gibi aktiviteler kulaklarınıza hasar verebilir. Duyma koruyucuları kullanmak ya da sesli rekrasyonal aktiviteler sırasında aralar vermek, kulaklarınızı koruyabilir. Müzik dinlerken sesi kısmak, kulak hasarlarını önlemenize yardım edebilir.