• İçindekiler
• Nedir
• Belirtileri
• Testleri
• İla Tedavisi
• Tedavisi
• Yaşam Tarzı
• Önleme
• Hastaneden Sonra

Nedir

Kalp krizi veya miyokard enfarktüsü kalp kaslarında oluşan kalıcı hasardır. “Miyo” kas ve “kard” da kalp anlamına gelir. “Enfarktüs”se kan temininin olmaması nedeniyle dokuların ölmesi anlamına gelir.  

Kalp Krizi Esnasında Ne Olur?

Kalp kasının beslenebilmesi için düzenli olarak oksijen bakımından zengin kana ihtiyacı vardır. Koroner atardamarlar kalp için son derece önemli olan kanı temin eder. Eğer koroner atardamar hastalığınız varsa, bu atardamarlar daralır ve kan bu damarlardan gerektiği şekilde akamaz. Yağ, kalsiyum, protein ve iltihaplı hücreler atar damarlarda birikerek farklı boyutlardaki plakları oluşturur. Plak birikintileri dışta kalın, içte de yumuşak ve pelte formundadır.

Plak sertken plağın dış kabuğu çatlar (plak çatlaması), pıhtı yuvarlar (kanın pıhtılaşmasına yardımcı olan disk şeklindeki tanecikler) bu alana gelir ve plağın çevresinde kan pıhtılaşması oluşur. Eğer kan pıhtılaşması atar damarları tamamen tıkarsa kalp kası oksijensiz kalır. Kısa süre içerisinde kalp kası hücreleri ölür ve kalp kalıcı olarak hasar görür. Bu duruma kalp krizi adı verilir.

Yaygın olmasa da kalp krizi koroner atar damar spazmı nedeniyle de ortaya çıkabilir. Koroner spazm esnasında koroner atardamarlar daralır ve spazm geçirir. Bu durum da kalp kasına giden oksijenin azalmasına yol açar (iskemi). Koroner spazm kişi dinlenirken ortaya çıkabilir. Bunun yanı sıra koroner spazm, ciddi koroner atardamar hastalığı bulunmayan kişilerde de ortaya çıkabilir. 

Her bir koroner atardamar kalp kasının belirli bölümlerine kan sağlar. Kalp kası hasarının boyutu tıkanmış atardamarın kan sağladığı alanın büyüklüğüne ve kalp kriziyle tedavi arasında geçen süreye bağlıdır.

Kalp kası, kalp krizinin hemen ardından iyileşmeye başlar ve bu süreç sekiz hafta kadar sürer. Ciltteki yaraların iyileşmesi gibi kalpteki yara da iyileşir ve hasarlı alanda yara izi oluşur. Bununla birlikte yeni yara dokusunda kasılma olmaz. Bu nedenle kalp krizinin ardından kalbin pompalama yetisinde azalma gerçekleşir. Pompalama yetisindeki azalmanın boyutu yara izinin büyüklüğüne ve bulunduğu alana bağlıdır.  

  

Belirtileri

Kalp Krizi Belirtileri

Kalp krizinin belirtileri şunlardır:

• Göğüs, kol veya göğüs kemiğinin alt bölgesinde rahatsızlık, basınç, ağırlık veya ağrı hissi
• Sırt, çene, boğaz ve kol bölgelerine yayılan rahatsızlık hissi
• Tokluk, hazımsızlık veya nefes alamama (mide ekşimesi şeklinde ortaya çıkabilir)
• Terleme, mide bulantısı, kusma veya baş dönmesi
• Aşırı güçsüzlük, endişe veya nefes darlığı
• Ani ve düzensiz kalp atışları

Kalp krizi esnasında, belirtiler 30 dakika veya daha uzun sürebilir. Belirtiler dinlenme veya dilin altına yerleştirilen nitrogliserinle hafiflemez.

Bazı kişilerde kalp krizi belirtilere neden olmadan ortaya çıkabilir (“sessiz” miyokard enfarktüsü). Sessiz miyokard enfarktüsü herkeste ortaya çıkabilir. Bununla birlikte diyabet hastalarında daha sık gözlemlenir.

Testleri

Kalp Krizi Teşhisi

Acil yardım ekibi, kalp krizini teşhis etmek için hastaya belirtilerini sorar ve hastayı değerlendirmeye başlar. Kalp krizi teşhisi hastanın belirtilerine ve test sonuçlarına bağlıdır. Tedavinin amacı hastayı hemen tedavi etmek ve kalp kası hasarını en aza indirmektir.

Kalp Krizinin Teşhisinde Kullanılan Testler

• Elektrokardiyogram.  EKG olarak da bilinen elektrokardiyogram kalp kasındaki hasarın boyutunu ve yerini tespit edebilir. Ayrıca elektrokardiyogram kalp atış hızınızı ve ritminizi de görüntüleyebilir. 
• Kan testleri. Kan kalp kası hasarını gösteren kardiyak enzimlerin seviyesini ölçmek amacıyla test edilebilir. Bu enzimler normalde kalp hücrelerinin içerisinde bulunur ve bu hücrelerin işlevi için gereklidir. Enzimler de dahil kalp kası hücreleri hasar gördüğünde bu hücrelerin içerisindekiler kana karışır. Doktorunuz bu enzimlerin miktarını ölçerek kalp krizinin büyüklüğünü ve kalp krizinin yaklaşık ne zaman başladığını tespit eder. Ayrıca kandaki troponin seviyesi de ölçülür. Troponinler, kalp hücrelerinin içerisinde bulunan proteinlerdir. Bu proteinler, kalp kası iskemi nedeniyle hasar gördüğünde kana karışır. Troponinler çok ufak çaplı kalp krizlerini teşhis edebilir.
• Ekokardiyografi. Ekokardiyografi, kalbin nasıl kan pompaladığını ve kalbin hangi alanlarının yeterince kan pompalamadığını tespit etmek için kalp krizi esnasında veya kalp krizinden sonra uygulanan bir görüntüleme testidir. Ekokardiyografi kalp yapılarının (kalp kapakçığı, septum vb) kalp krizi esnasında hasar görüp görmediğini de gösterir. 
• Kardiyak kateterizasyon. Kardiyak kat olarak da bilinen kardiyak kateterizasyon ilaç tedavileri iskemi veya belirtileri hafifletmiyorsa kalp krizinin ilk saatleri içerisinde uygulanabilir. Kardiyak kateterizasyon tıkalı atardamarı doğrudan görüntülemek için kullanılabilir veya bu işlem tıkalı atar damarın tedavisine karar vermede doktorunuza yardımcı olur.

İla Tedavisi

Kalp Krizinin Ardından İlaç Tedavisi

Kalp krizinde sonra yazılan ilaçların amacı:

• İleride oluşabilecek kan pıhtılarını önlemek.
• Kalbin yükünü azaltmak ve kabin performansını geliştirerek iyileşmesini sağlamak.
• Kolesterolü düşürerek plak oluşumunu engellemek.

Gerekli durumlarda bazı diğer ilaçlar da yazılabilir. Bu ilaçlar düzensiz kalp atışlarını tedavi eder, kan basıncını düşürür, anjini kontrol altına alır ve kalp yetmezliğini tedavi eder.  

İlaçların adlarını, kullanılma amaçlarını, ne sıklıkta ve ne zaman kullanılmaları gerektiğini bilmek önemlidir. Doktorunuz veya hemşireniz ilaçlarınızı sizinle birlikte gözden geçirir. İlaçlarınızın bir listesini tutun ve bu listeyi her doktor ziyaretine götürün. Eğer sorularınız varsa doktorunuza veya eczacınıza sorabilirsiniz.  

Tedavisi

Kalp Krizi Tedavisi

Kalp krizi teşhis edildiğinde, tedavi ambulansta veya acil serviste derhal başlar. Kalp krizini tedavi etmek için ilaçlar ve cerrahi müdahaleler kullanılabilir.

Kullanılan İlaçlar

İlaç tedavisinin amacı kan pıhtılaşmalarını parçalamak veya oluşumlarını engellemek, pıhtı yuvarların birikerek plaklar haline gelmesini engellemek, plakları dengelemek ve iskemi durumunu ilerlemesini önlemektir.

Bu ilaçlar kalbin daha fazla hasar görmesinin engellenmesi için derhal uygulanmalıdır (kalp krizi başladıktan sonra bir iki saat içerisinde). İlaçlar ne kadar geç uygulanırsa, hasar o kadar büyür ve ilaç tedavilerinin etkisi o kadar azalır.

Kalp krizi tedavisinde uygulanan ilaç tedavileri:

• Kan krizini daha da kötüleştirebilecek kan pıhtılaşmasının önlenmesi için aspirin
• Kan pıhtılaşmasının önlenmesi için antiplatelet (pıhtı yuvar önleyici) ilaçlar 
• Kalp atardamarlarındaki kan pıhtılaşmalarını çözmek için trombolitik tedavi (pıhtı çözücü)
• Yukarıdaki ilaçların kombinasyonu

Kalp krizi esnasında veya kalp krizinden sonra uygulanan ilaçlar kalbin işini hafifletir, fonksiyonunu geliştirir, kan damarlarını genişletir ve büyütür, ağrıları azaltır ve hayati kalp ritmine karşı hastayı korur. 

Başka Yöntemler

Kalp krizi esnasında veya kalp krizinden hemen sonra hasta kalbinin ve atardamarlarının durumunun ve kalpteki hasarın doğrudan değerlendirilmesi için kardiyak laboratuvarına gönderilebilir. Bazı durumlarda anjiyoplasti ve stent gibi işlemler daralan veya tıkanan atardamarlarının açılması için kullanılabilir. 

Gerekli durumlarda kalp kasına kan akışının sağlanması için kalp krizinden sonraki birkaç gün içerisinde baypas ameliyatı uygulanabilir

Tedaviler (ilaç tedavileri, açık kalp ameliyatı ve anjiyoplasti gibi müdahaleli işlemler) koroner atardamar hastalıklarını iyileştirmez. Kalp krizi geçirmeniz veya tedavi olmanız ileride yine kalp krizi geçirmeyeceğiniz anlamına gelmez. Kalp krizi tekrar ortaya çıkabilir; fakat ileride oluşabilecek kalp krizlerini önlemek için bazı adımlar atabilirsiniz.

Yaşam Tarzı

Kalp Krizinden Sonra Yaşam Tarzı

Koroner atardamar hastalığının tedavisi yoktur. Kalp hastalıklarının ilerlemesinin ve ileride oluşabilecek bir kalp krizinin önlenmesi için doktorunuzun tavsiyelerine uymalı ve gerekli yaşam tarzı değişikliklerini yapmalısınız. Sigara içmeyi bırakın, yüksek kan basıncını düşürün, düzenli bir egzersiz planını takip edin, ideal kilonuzu koruyun ve stresi azaltın. 

Önleme

İleride Oluşabilecek Kalp Krizlerini Önlemek

Kalp krizinin ardından tedavinin amacı kalbi sağlıklı tutmak ve ileride oluşabilecek kalp krizi riskini azaltmaktır. İleride oluşabilecek kalp krizlerini önlemek için yapmanız gereken en önemli şey ilaç tedavilerini uygulamak, yaşam tarzınızda değişiklikler yapmak ve düzenli kalp sağlık taraması yaptırmaktır.

Hastaneden Sonra

Hastaneden Çıktıktan Sonra Doktor Ziyareti

Kalp krizinin ardından hastaneden ayrılırken doktorunuzla 4 ila 6 hafta sonrası için bir randevu ayarlayın. Doktorunuz iyileşme sürecinizi gözlemlemek isteyecektir. Doktorunuz düzenli aralıklarla egzersiz stres testi gibi bazı tanısal testler uygulamanızı isteyebilir. Bu testler doktorunuza koroner atardamarlardaki tıkanıklığı varlığını veya ilerleyişini tespit etmede ve tedavinizi planlamada yardımcı olacaktır.

Giderek sıklaşan yoğunlaşan, uzun süren veya vücudun diğer bölgelerine yayılan göğüs ağrısı, özellikle dinlenirken ortaya çıkan nefes darlığı, baş dönmesi veya düzensiz kalp atışları gibi belirtiler gözlemlerseniz doktorunuza danışın.